Dewleta netewe tevgereke şer a leşkerî û siyasî nîne ku mîna di Şerê Cîhanê yê Duyemîn de tenê bi dewlet û çandên derketine pêş re têbikoşe. Li dijî tevahiya rêûresma civakî-dîrokî, her pêkhatina nû ya cihê ya hêviyê bide, ji bo paşerojê tevgereke şer a girseyî ya civakî ye. Di mentiqê damezrandina dewleta netewe de, di hedefa wê ya ekonomîk, civakî û siyasî de yek netewe, yek dewlet, yek ziman û yek welat heye. Ev yekên hene wê timî hebûna xwe bi awayekî yek dewam bikin, carnan aşkera carnan veşartî, carnan bi awayekî xwînrij carnan jî bi awayekî demagojîk wê li her bereyî weke şerekî mayînde dewam bike û ji vê bêtir jî maneyeke xwe ya din nîne!
Abdullah Ocalan

Dema em li cîhana îro dinêrin bi çend xalan dikarin lîstîkên ku li ser civakan tên pêşvexistin rêz bikin. A yekem bi navê “ewlehî” bi aşkerayî sansûra medyayê û raman tê kirin. Ev sansûr weke ku algorîtmayên Google yan Yandexê tên destnîşankirin. Lê di rastiyê de bi hezaran kes li gorî peywirên ku ji hêla rêveberiya wan taybet ve hatine destnîşankirin rûniştine û hewayê bi pênûsên xwe paqij dikin.
Dijîtalîzasyon bi hinceta têkoşîna li dijî burokrasiyê û hêsankirina gelek proseduran tê destpêkirin. Tu kes wê niqaşê nake. Heger li gorî berjewendiyên gel be ev karekî baş e. Lê tenê di yek rewşê de – heger civak fêm bike ka kî wê kontrol dike û dewlet wê garantiya lîstika adil bide.

Di rastiyê de wekî ku em hem ji ezmûna rojavayî û hem jî ya rûs bi tevahî dibînin di dema dîjîtalbûnê de ewlehiya daneyên kesane tune ne – skandal li dû skandalan pêşdikeve. Wekî din, dîjîtalîzekirina mijarên rojane bi tevahî kontrola welatiyan li pey xwe tîne. Tevî vê rastiyê ku iPhone guh dide xwediyên xwe û Google û Yandex pênc deqe piştî axaftina li mitbexê li ser rûpelên ku vedibin reklaman diguherînin bêyî ku mirov nekene nabe.
Daxuyaniyên bijîşkan a ku dibêjin kesên ku vaksin jî bûne dikarin nexweş bibin û nexweşiyê belav bikin, ji argumanên maqûl a alîgirên vaksina mecbûrî dûr dixe. Ger nexweş bikevin divê ew jî li malê bimînin. Derket holê ku him koronavirusê ku bi çêkirî hatî afirandin û hem jî vaksina du beşên heman operasyonê ne – kêmbûnek tûj di nifûsa mirovî de bêyî şerekî nukleerî.

Perwerdehiya zayendî di bin veguherînek radîkal de ye. Ji kur re nabêjin kur, ji bav re nabêjin bav. Kesên ku gef li civakê dixwin nabêjin xetere ye. Zayenda yek, zayenda dudu ango zayenda X. Di mijara hevjinan de jî jimara yek û dudu heye. Ew çi ye? Têkbirina nasnameya zayendî, civakî û kesane heye.
Di cîhanê de qada sembolîk û nirxê bi tevahî desakralîzekirinek heye. Her cure tabûyên pêwîst û ji aliyê tevahiya dîroka şaristaniya mirovahiyê ve hatine pêşxistin tên tunekirin. Ger tabû ji holê rabin wê demê mirov dibe heywanek.
Perwerde tê tunekirin. HeAbwceyiya heywanekê bi perwerdehiyê tune ye.
Çand û huner tên tunekirin. Tewra di wê forma dejenere de “rock and roll zindî ye” û deryayek pop heye. Derketiye holê ku ev “mirovên normal û ya herî baş” jî, ku di bin tunekirina tevahî de ye. Di şûna wê de, karakterên wekî Dani Milokhin tên avêtin jor li ber wî deriyên hemû weşanên televîzyon û radyoyê tên vekirin.
Ma ev ne siyaset e? Ma ev ne îdeolojî ye? Kî dikare bêje ku ev hemû bi ji xwe ve diqewimin?

Ango li cîhanê li ser bingehên sereke yên şaristaniya mirovatiyê êrîşeke bi zanebûn, navendî di warê hêz û wateyan de heye. Aktorên vê êrîşê bi têra xwe bi hêz in û îmkanên pêwîst ên rêxistinî, aborî, siyasî ne ku li ser asta cîhanê pêk bînin. Dewletên netewe bi aşkera di rêza duyemîn de ne, di berevaniyê de ne û neçar in ku di mijarên sereke de polîtîkayên nakok bişopînin.
Daxuyaniya hin pisporan jî mirov didin fikrandin ji ber ku dibêjin versiyonek heye ku piştî Şerê Cîhanê yê Duyemîn, Amerîka ku sûcdarên Nazî anîn welatê xwe, di şerê ramanan de winda kirin û Naziyan hêdî hêdî dest bi desthilatdariya Dewletên Yekbûyî kirin alîgirên xwe bi navgîniya klûbên girtî û dibistanên elît berhev kirin. Û dewleta kûr bi rastî ji komek krîpto-faşîstên ku dixwazin vegerin ser desthilatdariyê pêk tê û li seranserê cîhanê ew di nav kar de ne.

Di encam de wek em dibînin pêşbîniyên Rêberê Gelê Kurd birêz Abdullah Ocalan carek din rast derketin û ji ber vê dixwazim nivîsa xwe bi gotinên wî bi dawî bikim:
Bi têgihiştina şaristaniya demokratîk hilberandina zanistê şensekî gelekî mezin e. Nexasim di atmosfera krîz û kaosê de pêdiviya bi zanisteke nû bi tenê bi serdestiya paradîgmaya civaka demokratîk safî dibe. Bêyî çareserkirina pirsgirêkên epîstemolojîk wê çareseriyên pratîk pêş nekevin, eger ev wisa ye, hingî divê paradîgmaya dewleta netewe were hilweşandin û paradîgmaya modernîteya demokratîk bi serkeve, ev yek wê mirov bigihîne hêza çareseriyê.