Çiqas şono dinya û Tirkîye de zilm û zordarîya ke serê cinîyan de yeno rayraberdene hîna zêde beno. Her çiqas ke cinî verva no zilm û zordarîye de çalakîyanê xo bidomnî zî nêeşkenê vernîya nê polîtîkayan bigêrî. Aqilê camêrd û dewlete dest danê yewbînan ro û polîtîkayanê ke cinîyan qir kenê, pîya domnenê. Hemverê nê polîtîkayan de ganî cinî se bikera? Gelo çi bêro kerdene, vernîya nê polîtîkayan do bêro girewtene.
Qet şik çino ke ganî heme çî ra ver cinîyî xopawitişê meşru bigêrê vernîya xo û bikerê rojeva xo ya yewine. Ganî cinî her ca de qala xopawitişê meşru bikerê. Ganî cinî her cayê dinya de xopawitişê meşru bişixulna û xo rêxistin bikera. Çimkî zilm û zordarîyê ke serê cinîyan de yenê rayraberdene, tena bi xopawitişê meşru eşkenê çin benî.
Xopawitişê meşru hetê komel û zaf kesan ra sey hêz yeno vînayene. Eno kêmanîyêko zaf pîl û şaş o. Çimkî xopawitişê cinîyan hêzê fîzîkî ra wetêr, zihnîyetê xo de xorêxistinkerdiş o. Vernîya her tewir şîdetî de vindertiş o. Cinî bi xopawitişê meşru eşkena her ca de fikrê xo azad bîyara ziwan. Cinîya ke zihnîyetê xo de xopawitişê meşru pê bîyara, eşkena bi hawayêko xurte vernîya zilm û zordarîya camêrdan de û vernîya nê polîtîkayan de pît vindera. Yanî ganî xopawitişê meşru sere de zihnîyet de bêro qebulkerdene. Cinî biwaza bi xopawiş û fikrêko azade, eşkena her ca de bedilnayîşan vîraza. Çîyo lazim oyo ke ganî cinî bi eno fikirî her ca de bêrê yew ca…
Lazimo çi bêro kerdene?
Polîtîkayê qirkedişê serê cinîyan hetê hereketê cinîyan ra senî yenê vînayene, se kenê û lazimo çi bêro kerdene? Perskerdişê enê persan helbet muhîm ê. Çimkî polîtîkayê ke serê cinîyan de yenê rayraberdene zelal ê. Ez wazena polîtîkayê ke yenê waştene ke serê cinîyan de bêrê rayraberdene nê, mesajê cinîyan çi yo bizana û înan rê pers bikera. Ganî her çî ra ver mesajê cinîyan çi yo bêro vatene û se kenê bêro perskerdene. Çimkî ma tarîxî ra zanê ke aqilê camêrdan cinîya azade nêwazeno. Wazenê cinî bindest biba. Nê polîtîkayan vera hûmara cinîyê ke sere wedarnayî zaf a. Ez nêwazena aqilê camêrdan û polîtîkayanê înan sero vindera. Ez wazena mesajê verê qirkerdişî çi yo bizana. Pers bikera û polîtîkayanê cinîyan sero nuşteyan binusna…
Ma eşkenê derheqê hereketê cinîyan ê Tirkîya û hereketê cinîyan ê kurdan de vajê ke her roje semedê nê polîtîkayan çalakîyan viraştî û virazenê. Ancax verva nê polîtîkayanê qirkerdişî de çalakîyê cinîyan kêm manenê. Hereketê cinîyan ê Tirkîya xopawitişê meşru ra zaf eno çend aşmanê peyênan de rojeva ke îqtîdar eşto werte (Pêkerdişê Stenbolî) sero de vindenê û çalakîyanê xo serê na rojeve de virazenê. Pêkerdişê Stenbolî semedê pêroyê cinîyan muhîm o, ancax no pêkerdiş xora aktîf nîyo. Yanî dewleta Tirkîye tena îmza eşta pêkerdişî. Heta ewro tu çîyo ke no pêkerdiş de nuseno, nêarda ca. No pêkerdiş semedê ma cinîyan muhîm o, la pêkerdişo ke dewre de çin bo, manaya ci zî çin o. Coka ra ganî hereketê cinîyan ê Tirkîya bi lez rojeva ke îqtîdar veto werte ra bivejîyo û semedê azadî û rêxistinbîyayîşê cinîyan rojevêka newe bikero vernîya xo.
Tirkîye de destbendkerdişî
Kişta nê çîyê ke yenê cuyayene de heto bîn de Tirkîye de tena aşma êlule de 36 cinîyî hetê camêrdan ra ameyî qetilkerdene. Înan ra 16ê ci ameyî qetilkerdene û 20ê ci zî mergê şikin bî. Verva qetilkerdişê cinîyan û şîdetî de tena çare xopawitişê meşru hemverê ma de vindeno. Sekreterê Pêroyî ê Neteweyanê Yewbîyayeyan (NY) Antonio Guterres qiseykerdişê xo ê 4. Konferansê Cinîyan ê Dinya de bale ant qetilkerdişê cinîyan ser o û va ‘Ma eşkenê vajî ke tay cayanê dinya de hûmara cinîyê ke yenê qetilkerdene manena şerêk’. No qiseykerdiş daxî nîşan dano ke temsîlkarê zihnîyetê serdestî yanî ê îqtîdarî hemverê cinîyan de şer dayî dest pêkerdene. Rewşa Tirkîye zî înan ra zaf cîya nîya. Cinîyê ke wazenê hemverê qetlîyam û destbendkerdişan de bivejîyî raşteyan, yenê destbendkerdene û tepiştene. Bi no hawa zî hewl dîyeno ke cinî bêra bêvengkerdene. Cinî eşkena bi xopawitişê meşru xo bipawa û hemverê şerî de payser de vindera. Cinî do pê xopawitişê meşru qezencanê girdan bigêra dest.
Hereketê cinîyan se keno?
Hereketê cinîyan ê kurdan hetê rojeva xo de kêmî manenê. Herême de zilmê serê cinîyan zêde yo. Polîtîkayê dewlete ewil serê cinîyan ê kurdan de yenê rayraberdene û mesajanê xo zî serê cinîyan ê kurdan de danê. Raştîyêko wina esto. Hereketê cinîyan ê kurdan timî bi rêxistinbîyayîşê xo hîna lez cewab danê polîtîkayanê îqtîdarî. Hereketê cinîyan ê kurdan çend hewte verê startê kampanyaya “Ma xo pawene” da. Semedê pêroyê cinîyan na kampanya zaf muhîm a. Ganî her cinî cade embazanê xo tewrê na kampanyaye bikera. Çimkî na kampanyaya xopawitişî ya. Na kampanya vana ke wa cinî xo bipawa û xopawitişê meşru biyara ca.
Ganî ma semedê rêxistinbîyayîş û azadîye her ca de xopawitişê meşru pê bîyarê…
