Êdî pêro dinya zana ke herêma Kurdistanî bi seyan serrî yo raştê îmha û înkarî yena. Xeylêk reyî qetlîyamî û qirkerdişî qewimîyayî. Dewletanê serdestan hewl da ke kurdan çîn bikerê. La kurdan rixmê her çî destûr nêda. Nê qirkerdişanê lêşinan ra qirkerdişêk seserra XX. de Başûrê Kurdistanî de şaristanê Helebce de qewimîya. Dîktatoro gonîn Saddam Huseyînî ferman da û merdimê ci Alî Hasan el Mecîdî (leqema ey Alîyo Kîmyewî bîye) dest pê operasyonê El-Enfalî kerd. Armancê îdareyê Saddamî “erebkerdiş û çînkerdişê kurdan” bî. Na çarçewa de bitaybetî vera kurdan polîtîkaya qirkere ameye caardene. Netîceya operasyonê El-Enfalî de Helebce de çekê kîmyewî şuxilîyayî û kêmî-zêde 5 hezar kurdî xedarane ameyî qirkerdene.
Qirkerdişê Helebce ra 4 rojî tepîya rojnamegerê BBCyî John Sîmpson şî şaristan û uca ra çend weşanî kerdî. Nameyê ey na babete de xeylê şinasnaye yo. Sîmpsonî 16ê adara 2003yî de The Telegraphî rê Hewlêr ra meqaleyêke nuştbî. Zanîyeno ke 20ê adare de Şerê Iraqî zî dest pêkerdbî. Ma na meqale ra tayê paragrafan seba wendoxan açarnenê:
Şerê Iraqî yo 2003yî
“Tîya de paytextê kurdanê Iraqî de her kes zano ke Saddam Huseyîn û taktîkê ci xeylê baş ê. Her kes ey ra hêrişê vindarnayoxî paweno. Êdî her çî zelal o ke heme dîplomasî sernêkewte yo. La kurdî bi temamî fikrîyenê ke eke şer qetî qewimîyeno, o wext Saddam do gama xo bierzo…
Xeylêk kurdî tersenê ke ê zî do bibê hedefê hêrişanê Saddamî yê vindarnayoxan. Her şaristanê Kurdistanê Iraqî de rotişê maskeyanê gazî yê asanan zêdîya. Kurdê Iraqî xeylê baş zanê gaz çîyêko senîn o.
Roja qetlîyamê Helebce
Hewlêro ke dinya de sey cayêkê cabîyayîşî yo tewr kan hesibîyeno de bazarêkê haylemin û boyetujî de, mi camêrdêk o ke her roje mi rê yew bardaxe awa henarêre dayêne ra pers kerd gelo 16ê adara 1988î de kamcî serebût bî, ey vat ke nêzano. Ne ey zanayêne ne zî merik o ke gama ke şer dest pêbikero, seba ke ma serkeyê wesaîtanê xo bant bikerê perwazê zafrenginî rotêne, zanayêne. Ey hêvî kerdêne ke amerîkanijî do fam bikerê ke kurdî mutefîqê înan ê û nêçîr nîyî. Ne zî ramitoxanê ke wad dayêne ke eke bombayî bierzîyê, ê do kîşta ma de bibê zanayêne…
Seba nufusê ke hema-hema 28 serrî yo 15 serrî mudetêko xeylê derg o. Labelê eke şima fêkîroş, qumaşroş û ramitoxan rê vajê ke ewro sergêra15. ya şuxilnayîşê gazê axûyinî yo ke hetê Saddam Huseyînî ra şaristanê Helebce de vera kurdan ame xebitnayene ya, ê desinde fam kenê…
Berpirsîyarîya Saddamî
Ma yê ke badê ke bombarduman qewimîya ameyî berdene bi Helebce, caran do berpirsîyarîya Saddamî ra şik mekerê. Ma do caran çîyêko ke dî xo vîr ra mekerê. Artêşa Îranî ya xurtbîyaye ya ke waştêne ma na hovîtîye bianjê, bi baldarî lesê merdeyan cayo ke tede mendêne caverdayî.
Gazo axûyin
Gama ke ma şaristanê rijîyaye de bi lezî fetelîyêne, ma zî tersayî ke hêzê Iraqî yê hewayî apey yenê û ma zî uca de qir kenê. Estorêka sipî ya ke bi destê bombarduman û gazî mat bîbî, xêxane mizmiznaye, kîşta ma de çargamî vazdaye û şîye. Aye pê didan û simikan dest pê hêrişê vera gayan kerd. Teberê vejîyayîşê şaristanî de kamyonêka cileraşte vindetêne. Lesî zerreyê kamyone de mîyanê dej û tersî de merdîyayêne ra. Nê merdiman bi zelalî hewl da ke pê kamyone biremê, la raştê hewranê gazê axûyinî ameyî.
Maye û dergûş
Kuçeyê Helebce bi lesan pirr bîbî. Rîyê yew cinîyêke qet vîrê mi ra nêşino. Fek û çimê cinîye poxê tersî ra heta peynî akerde bîyî. Dergûşo ke aye ceribnayo ke bipawo verara aye de bî.
Paytextê Kurdistanê Iraqî de her kes tersê xo pare keno ke verê ke Saddam bêro demnayene, o do hêrişê vera kurdan bikero. Nika, şer şenik mendo ke dest pêbikero, tedbîrê ke girewte yê qîm nêkenê. Çend pacayî ameyê bantkerdene, yew zî têna tewreyê xîzî yê ke odayanê otêla kanalê televîzyonê Amerîka pawenê est ê…”
