Di hefteya borî de berfirehbûneke din a NATO’yê pêk hat. Fînlandiya tev li Hevbendîya Atlantîka Bakur hat kirin. Rexnegirên siyaseta derve ya Rûsyayê, bi gelemperî behsa vê yekê dikin ku operasyona taybet a li Ûkraynayê ku yek ji armancên wê parastina li dijî berfirehbûna bloka Atlantîka Bakur bû, nikaribû vê yekê bi dest bixe.
Di nêrîna pêşîn de ev tez xwedan cewhereke rasyonel e. Lê belê hemî ne ew qas hêsan e. Werin em biryar bidin ka çi di vê nêzîkbûnê de xelet e. Bi gotineke din, çima Ûkrayna ne Fînlandiya ye û Fînlandiya ne Ûkrayna ye.
Werin, em vegerin çend sedsalên paş û bînin bîra xwe ku demek dirêj mijara daxwazên serwerên Rûsyayê çi bû? Gihîştina Deryaya Başûr. Bê guman peravên berfireh ên Okyanûsa Arktîkê ku Rûsya ji zû de gihîştiye wê, avantajên xwe de lê başûr her dem bi navîgasyon, riyên bazirganî û fersendên bandorkirina cîranan her dem bala xwe dayê.
Bi hilweşîna Yekîtiya Sovyetê re Rûsya bi xetereya windakirina van hemû berjewendiyan re rû bi rû bû; Sevastopol weke bingeha Fîloya Deryaya Reş gelek caran ji Novorossiysk rihetir e. Lê xetereya windakirina wê her û her hebû. Di vî warî de leza dirêjkirina peymanên Xarkovê ku mafê Rûsyayê dida ku bajêr wekî bingeheke ji bo keştiyên xwe bi kar bîne, pir diyarker e. Rûsya heft sal beriya bidawîbûna wan, di sala 2010’an de dema ku Yanukovych hîn li ser desthilatdariyê bû, li ser vê yekê li hev kir.
Aşkera ye ku piştî derbeya li ser Maidanê hêzên dijberê Rûsyayê yên li Kîevê dê bi israr li ser vejandina peymanan bibûna. Piştî ku bingeha xwe ya li Sevastopolê winda kir, Rûsya dê sedsal û nîvek paşde bihata avêtin, weke di mînaka aştiya dijwar a Parîsê de ku dawî li Şerê Kirimê anî, yek ji rûpelên herî trajîk di dîroka Rûsyayê de ye.
Mînaka girîngiya Kirimê ya ji bo Rûsyayê gelek diyarker heye; operasyona li Sûriyeyê. Rastî ev e ku peydakirina leşkerên rûsî li welêt bi deryayê pêk hat – bêyî Sevastopol, dê operasyon bi rastî ne gengaz bûya-. Di vê rewşê de, rewşa Sûriyeyê dê li gorî senaryoya Lîbyayê bi pêş bikeve.
Ji bo Rûsyayê senaryoyeke bi vî rengî çi ye? Metirsiya îslamîzma radîkal. Metirsiya îslamîzma radîkal ji bo Rûsyayê tê çi wateyê? Li Kafkasyayê geşbûna hestên cudaxwaziyê. Mezinbûna hestên cudaxwaz li Kafkasyayê çi vedihewîne? Teqînên li Moskovayê. Ji ber vê yekê, pir bi hêsanî, domînoyek bi navê “Maidan” dikeve, xetereyên ku ji ya ku di nêrîna pêşîn de xuya dike pir girantir e.
Lê operasyona li Sûriyeyê ne tenê Rûsya ji senaryoya ku li jor hat diyarkirin parast. Wê vegera Rûsyayê ya ji bo Rojhilata Navîn misoger kir. Aboriya Rûsyayê dê di vê rewşê de çiqas dirêj bimîne pirsek vekirî ye. Helbet tevlêbûna Fînlandiyayê ji bo NATO’yê ji bo Rûsyayê bersiveke biêş e lê girîngiya van her du qadan bêhempa ye. Tevlêbûna Ûkraynayê ji bo hevalbendiyê encamên pir girantir bi xwe re anîn.
Ji bilî vê, ketina Helsînkî ya nav vê bloka dij-Rûsya ji guhertineke cidî zêdetir bûye formalîte. Yan jî bi xweşbînî bawer kir ku welatê ku pênc dehsalan rûreş bû, dê piştî hilweşîna Yekitiya Sovyetê bêalî bimîne.
“Fînlandîzasyon” tewra ji bo welatên ku bi fermî serxwebûna xwe diparêzin jî bû têgehek giştî, her çend siyaseta wan a derve defakto jêrdestê serdest bû. Bi vî rengî bû ku Fînlandiya nîv sedsalê piştî Şerê Cîhanê yê Duyemîn hebû.
Ji ber vê yekê ew rexnegirên ku ketina Fînlandiyayê ya NATO’yê bi operasyoneke taybet ve girê didin, şaş in. Ev senaryo di cih de piştî hilweşîna Yekîtiya Sovyetê hema hema neçar bû. Rojava dikaribû cîbicîkirina wê red bike tenê heger Rûsya, wek salên 1990’î, amade bû ku di pêşerojê de dest ji serweriyê berde.
