Seba pêvajoyê newî ra û polîtkaya Rojhelatê Mîyanênî ser ro, armancê emperyalan û rewşa Tirkîya, Îranî, Îsraîlî ser ro rojnameger û nuştox Mehmet Karakuşî rojnameyê marê qisey kerd.
Karakuşî dîyar kerd vat: “Bi rewşa dîrokî de artêşê tirk heme mudaxeleyê globalî de, bi esil babete ser Rojhelatê Mîyanênî ser ro, waştke xo biedilno. Eyro zî ancî zî Rojhelatê Mîyanênî de vera yew mudaxeleyê neweyî ra ri ri menda. Rohelatê Mîyanênî zî konjektorê Jeostratejîk û jeopolitik ra nê tewr mudaxeleyê merkezî de ca gêna.” Pêroyin ra Awrasya û taybetî zî êyê hêzêke hukmê Rojhelatê Mîyanênî kenê eşkenê ke hukmê dinya zî bikerê.
Karakuşî ana domna vat: “Nê tewr heme çîye yew hetîra û rojevê ewroyînî de Rohelato Mîyanênî de domîyayîşê şerê 3. de, bi esil rewşa rijnayîşî de Sûrîye asena. Bi taybetî Rohelatê Mîyanênî ser ro hêzêke têkoşîna hegomonîkî danê û eyro zî nê têkoşîna xo bi zafî ra sahaya Sûrîye de danê. Nê rojê peynîyanî de tenganeyîya Tirkîya û Îsraîlî de û nê tewr munaqeşeyî estê. HTŞ û Sûrîye ser ro yew bandorîya Tirkiya esta, la Tirkîya nêwazenake na bandorîya xo vinîbikero. Îsraîl zî seba beqaya xo seba ke Tirkîya paştî dana hêzê çeteyan û Tirkîya xorê tehlûke venena. Îsraîl wazeno ke Rojhelatê Mîyanênî de hegomonîya xo rono. Senîhewa vernîya Îranî gêna û wazena ke, vernîya Tirkîya zî bigêro. Tirkîya zî nê tewr vernî girotiş ra HTŞ’yî sewqê hêrîşa Elewîyan û Durzîyan kena. Seba ke Sûrîye de HTŞ serkewte bo û planê hêrîşê Rojawayî ser kena. Eke Tirkîya no tewr planê hêrîşê Rojawayî de serkewtiş bibo se, prosesê çareserîye fîîlîyate qedênena.
‘Tirkîya demê ravêrayîşî rê kaykenê’
Karakuşî wina domna: “La çiheyfo ke nê tewr planê hêrîşan bawer nêkena ke serbikerê û nê warî de Tirkîya ravêrayîşê serkewtişî bibo û nêbo zî hetê bînra zî sewbîna tewr hedireyî kena. Labelê rewşa kerdişê nê çîyan nedîyara. Nika zî demê ravêrayîşî rê kay kenê. Nê warî de eşkerayîya ke yena pawitiş çi kenê û çi nêkenê qet dîyar nîyo. Statûyî Rojawa dîyar bibo se zî Tirkîya sekena hema zî qet dîyarî çinîya.
Hetanû nika tew yew pıroses zê nê prosesî nîyo. Belkî zî parekerdena şerê 1. de tayê çîyê sey nî estê. Labelê nê merhaleyê çerçeweyê azadî ra, di rayî û rêbazî estî û sewbîna weçînayîşî çinîyê. ABD, Îngîliztan û Îsraîl çimeyê enerjîyan ra û wazenê Rojhelatê Mîyanênî seba feydeyê xo dîzayn bikerê. Îran û Tirkîya zî vazenê xo gird bikerê la belê nê hêzê bînî nêwazenê Tirkîya û Îran avêr şorê.”
‘Vakûrê Kibrisî de şerê qasêtan est o’
Mehmet Karakuş rewşa Tirkîya yê zerî ser o zî vinet: “Tirkîya rewşa mîyanê xo de zî hukmatê AKP’yî ravêrşîyayîşê CHP û TUSÎAD’î ra tersena. Politikaya aborî de zî gam eştişê hukmatê AKP’yî sernêkewte yo. Heto bînra zî, rewşa ravêrşîyayîşê çareserî ser o zî, nê wazenê ke vengê bînî vejîyê û no semed ra siyasetê Enqarayî û zafêrî zî muxalefetî dîzayn kenê. Heto bînra zî Vakûrê Qibrisî de şerê kasetan est o û AKP zî no derheq de kewta yew rewşa tenge. Wazenê ke vernîye bigirî û tayê sûîqastan virazê. Cemîl Onal pê yew sûîqast mabên ra vet la belê mesela nêqedîya. Qasetî kewtê destê rêxistinanê îstîhbaratanê bîna û no seba Tirkîye zaf tengîyê de girde virazeno. Bi serranê 1990î de senîhewa rewşa burokrasî, mafya û sîyasetî virazîyabî ewro zî Vakûrê Kibrisî de eynî çî dibare bîyî. Eke nê tewr tablo sewbîna welatan de bîbîyêne nê hikûmatî rewna rijîyêne. La çiheyfo ke nê rewşa komelê û têkilîya dewlete hemazî hukmat payrayo. Nê sebeb ra zî operasyonê Îmamoglu û hem zî çîyê Vakûrê Kibrisî de qewmîyayî ser operasyonê Îmamoglu ra ser nêkewtî.”
‘Aştî heme kesan ra lazim a’
Karakuş peynîya vatena xo wina arde: “Bi netîce de koyanê en berzan de, nê rojan eşkerayîyêke bêro dayene û ê dewlete zî vera na çareserîye yew planê xo esto cin o dîyar beno. Nê warî de bi taybetî rewşa konjoktorê teberi û konjoktorê rewşa herêmî ser o zî, Tirkîya nê eşkena kayê Elî Cengîzî ser ro raye bigo. Bi taybetî rewşa aştî ra yew maxdûr esto û yewna rewşa serkewtişî esto. Aştî heme kesî ra lazima. Qrîza aborî, qrîza komelî û qrîza îdarî ra rewşa rayîraşîyayîşî aştî ra vêreno. Akewtişê tîca rojî herîkbîyîşê rojê rindan ra û kereye bingeyê sibayanê. Viraştişê bingeyê kereyan bi temamî ra girêdayeyî dewleteya. Nê warî de ganî dewlete verê verkan qodê xo yê tarîxî ra dûrî bikewo. Birîyaranê newîyan bigêro. Bi esil beqaya dewlete rewşa aştî ra vêrena. Şer her wext dewlete rijneno.
