Swêdî de polîtîkayê krîmînalîzekerdişê kurdan
Helîn Uzel
Dewleta Swêdî polîtîkaya xo ya dersînorkerdişê kurdê Bakûrê Kurdistanî domnena. Hukmatê Swêdî hetêk ra bi eşkerayîyan paştî dano kurdan û êrîşanê dewleta tirke yo vera şarê kurd û muxalefetî şermizar keno. Heto bîn ra zî waştekanê îltîcayê kurdan ê Bakûrê Kurdistanî red keno. Serdozgerîya Swêdî Hezîrana 2019î de bi kombîyîşêk çapemenîye da zanayene ke înan dosyaya kiştişê serokwezîrê Swêdî yo verên Olof Palme padayo. Amebî eşkerakerdene ke ti eleqeya kurdan kiştişê Palme reyde çinîyo û ame vatene ke PKK partîya ke seba heqanê kurdan tekoşîn dana yo. Eşkerayîye ra dima rêxistinê kurdan, roşnvîr, nûştox û rêxistinê civako sîvîlî yê Swêdî waştî ke wa Swêd kurdan ra uzrê xo biwazo û bi Yewîya Ewropa reyde PKK lîsteya terorî ra vejo. La Swêd herinda ke kurdan ra uzrê xo biwazo, vera kurdê ke bi zextê dewleta tirke Swêdî de îltîca kenê helwesta xo tujêr kerd. Swêd eynî wext de no polîtîkayê xo yê tujî vera kurdê ke hemwelatîye Ewropayî zî pêk ano.
Hukmetê Swêdî dayîka 2 domanan Zozan Buyuk Ariye aşma Adare de dersînor kerdbî. Zozan hemwelatîya Belçîka ya û heqê aye yê mendişê welatanê Ewropa zî esta. Zozan 5 serrî ra ver Swêdî de zewicîyaye û xebitîyayêne. Rixmê naye, Buroya Koçberan bi îddîayê Polîsanê Ewleyîya Swêdî (SAPO) qerar dayî ke cinîya kurd Zozane bêra dersînorkedene. Ya sosrete zî aya ke Polîsanê Ewleyîya Swêdî Zozane zêy ‘taluke’ nîşan dayî û xênce naye çîyêk bîn nêvatî. Sebebê nîşandayîşî Zozane ya zêy ‘taluke’ çîyo, eşkera nêkerdî û nêkenê zî. Naye sero Buroya Koçberan Zozane dersînor kerd. Tenê Zozan nê, demê peyênan de xeylê kurdê Bakûrî raştê polîtîkayê krîmînalîzekerdişî ameyî. Heminan ke seba îfade dayîşî bi Polîsanê Ewleyîya Swêdî reyde roniştê raştê persanê ‘Gelo PKK û HDP heman rêxistine yê? Bi goreye to PKK rêxistinêka terorî ya yan nê? Ti derheqê Abdullah Ocalanî de çi fikrîyenê?’ ameyî. Çi ecêbo ke nêy persî şibyenê persanê MÎTê dewleta tirke.
Tewr peyênî cinîya bi nameyê Rozerîne raştê nêy zextan ameye. Rozerîne di serrî ya xo de ameya Swêdî û hemwelatîya Swêdî ya. Rozerîne daîreyêka dewlete de xebitîyena û camêrdêko hemwelatîyê Tirkîya ra yo reyde zewicîyaya. Polîsanê Ewleyîya Swêdî reyna îddîa kenê ke Rozerîne seba dewleta Swêdî ‘taluke’ ya. Na sebeb ra zî Buroya Koçberan îltîcayê mêrdeyê aye (Kawa) redd kerd û qerarê dersînorkerdişî da. Polîs sebebê talukenîşandayîşê Rozerîne zî eşkera nêkenê. Rozerîne demêke bi awayêko aktîf mîyanê xebatanê sazîya legal ya kurdan Navenda Civaka Demokratîke ya Kurde ya Swêdî de ca girewtbî. Wextê şerê Kobanê û wextê weçînayîşî ke HDP reya yewine dekewt meclîse de xebat rayirberdêne. Rozerîne ti karêke îllegalî de ca nêgirewta û sîcîlê aye paka. Heke mêrdeyê Rozerîne bêro dersînorkerdene, beno ke Rozerîne zî bi ci reyde şêra Tirkîya. La Rozerîne kesêk ke muxalefetê hukmatê tirke ya û na yew do seba aye bibo pirsgirek. Helbet heke îstîxbaratê welatan derheqê kesêke de agahîyan danê û gênê se, do no kes raştê binlingkerdişê heqanê merdiman bêro. Heke Rozerîne mêrdeyê xo reyde nêşira Tirkîya zî do lajê aye û pitikê aye ke hema nêwelidîyayo Swêdî de bimanê. Bi vatişêk bîn do malbatêk bîn bi polîtîkayê krîmînalîzekerdişî bêro perçekerdene.
Nêy kerdeneyê dewleta Swêdî xeylê persan dekenê hişê merdiman. Çapemenîya girêdayeyê dewleta tirke Seta serra 2019î de raporêk eşkera kerdbî û nameyê rêxistinê kurdan ê Ewropa û kurdî zêy sempatîzanê terorî bi name kerdbî. No raporî de name û wêneyê serekê verênî yê Partîya Çep ya Swêdî Jonas Sjostedt zî derbas bî. Gelo dewletê Swêd û Tirkîya agahîyan danê yewbînan? Sebebê nê persî oyo ke hewceyîya Polîsanê Ewleyîya Swêdî bi agahîyanê derheqê çeteyanê DAIŞî ke rayanê îllegalî ra yenê Swêdî, esta. Zafê nêy çeteyn zî Tirkîya ra derbasê Ewropa benê û agahîya dewlete nînan ra esto. Beno ke dewleta tirke vera dayîşî agahîyî, wazenê derheqê kurdê Swêdî ke dewleta tirke rexne kenê de agahîyî bigêrî û derheqê înan de doze abikerê. Na yew nîna zanayene. La belê şarê kurd û wekîlanê Swêdî bifikarî ke do mabenê kurdê Swêdî û dewlete de krîzêk bivejîyo. Zêy wextê kiştişê Olof Palmeyî. Rixmo ke ti eleqeye kurdan bi kiştişê Palme çinê bi, kurdî ameyî krîmînalîzekerdene û şopê nêy zextan ewro zî şarê kurd ser o de estê.
