Spor, ganî bibo wesîleyê şinasîyayîş û têkilîyanê humanîstan. Labelê heta ke zîhniyetê netewperestî stadyuman ra nêerzîyo teber, spor do bibo wesîleyê nefretî. Hediseyê Leyla Zana, ma rê nîşan dano ke têkoşînê azadîya cinîyan û nasnameyê şaran, yewbînan ra cîya nîyê.
Spor, esalê xo de, miyanê şaran û merdiman de zey pirdê aştîye, birayîye û dostîye şinasîyeno. Armancê sporî, bê cîyakarîya reng, ziwan, dîn û netewe, merdiman ardene têhet û îcadkerdişê fehmê reqabetêdo pak o. Labelê, heyf ke wextê ma yê modernî de, xusûsen stadyumê futbolî bîyê zey meydanê şerî û bîyê cayê nîşandayîşê nêweşîyanê komelkîyan. No nuşte de, ma do bal bidê serê tesîrê netewperestî û zayendperestîye û no çarçewa de heqaretê ke sîyasetmedara kurde Leyla Zana rê ameyê kerdene, analîz bikerê.
Zîhniyetê netewperestîye; “Ma û Ê”
Problemê tewr pîl ê sporî, ewro netewperestî û faşîzm o. Stadyumî, cayê ke tede coş û heyecan beno, la eynî wext de benê cayê organîzekerdişê nefretî. Hetê sosyolojîk ra, temaşekerdoxî xo zey yew “kome” vînenê û grûba bîne zî zey “duşman” îlan kenê. No fehmê “ma û ê”, bingeyê netewperestîye yo.
Tirkîye de, xusûsen wexto ke taximanê şaristananê kurdan (zey Amedspor, Cizrespor ûêb.) şinê şaristananê rojawanî yê Tirkîye de kay kenê, no zîhniyetê netewperestî xo eşkera keno. Sloganê ke yenê eştene, teyna seba reqabetê sporî nîyê; nê sloganî kehenîya xo polîtîkayanê dewlete ra û nêweşîyanê tarîxîyan ra gênê. Stadyum de alaya neteweyî, sloganê “Şehîdî nêmirenê” û marşê leşkerî, sporî esalê ci ra dûrî fînenê û kenê zey yew operasyonê leşkerî. Na rewşe, aştîya komelî jehrî kena û ciwanan ser o tesîrêko zaf xirab virazena.
Spor de ziwanê nengî
Heto bîn ra, spor bi giranî zey “kayê camêrdan” yeno dîyene. No zîhnîyet, ziwan û kulturê sporî ser o zî hukm keno. Nengîyê ke stadyuman de yenê kerdene, sed ra neway (90%) zayendê cinîyan ser o yê. Zayendperestîye, stadyuman de zey çîyêko normal yeno qebul kerdene.
Wexto ke yew tereftar wazeno reqîbê xo şenik bivejo û ey bişikno, leqebê cinîyan, nameyê dayîke û wayan xebitneno. Na yewe, nîşan dana ke zîhniyetê camêrdan de “cinî” zey çîyêko kêm, zey wesîleyê heqaretî yena dîyene. Heta ke no ziwan nêbedilîyo, stadyuman de xuzur û aştî nêbeno. Nengîkerdiş, bîyo parçeyêkê kulturê “holîganîzm”î.
Çarçewaya meseleya Leyla Zanaye
Nê di zîhniyetê xirabî (netewperestî û zayendperestî), hediseyê heqaretanê vera Leyla Zanaye de yenê têhet. Leyla Zana, tarîxê sîyasetê kurdan de sembolêka girîng a. Aye, hem seba ke kurd a û hem zî seba ke cinî ya, bîya hedefê hêrişanê sîstematîkan.
Çend serrî verê cû, maçanê futbolî de, grûbanê fanatîk û netewperestan, bi hezaran fekî ra nameyê Leyla Zana bi nengîyanê giran û zayendperestan ard ziwan. Gelo çira? Çimkî Leyla Zana, seba înan “dişmen”êka bêqisûr bîye. A, hem temsîlkarê şarê kurdî bîye (hedefê netewperestî) û hem zî yew cinî bîye (hedefe zayendperestîye).
Heqaretê ke Leyla Zana rê ameyê kerdene, teyna şexsê aye rê nêbîyî. A nengî, bi rayîrê aye, heme cinîyanê kurdan û şarê kurdî rê ameyêne kerdene. Sloganê ke ameyê eştene, nîşan danê ke zîhniyetê şovenîst, zayendê cinîye sey meydanê şerî vîneno. Ê wazenê ke bi “îşxalkerdin” yan zî “bêrûmetkerdin”ê zayendê cinîye, şarê ke vera înan de yê, înan bin bikewê.
Leyla Zana, bi serran zîndan de mende, têkoşîn da û seba aştîye xebetîyaye. Labelê kulturê lîncî yê Tirkîye, stadyuman de bi awayêko tewr rezîl xo nîşan da. Nê heqaretî, nêşayî rûmetê Leyla Zana kêm bikerê, la rîyê raştikên ê faşîzm û zayendperestîya Tirkîye eşkera kerdî.
Netîce de…
Spor, ganî bibo wesîleyê şinasîyayîş û têkilîyanê humanîstan. Labelê heta ke zîhniyetê netewperestî stadyuman ra nêerzîyo teber, spor do bibo wesîleyê nefretî. Hediseyê Leyla Zana, ma rê nîşan dano ke têkoşînê azadîya cinîyan û nasnameyê şaran, yewbînan ra cîya nîyê.
Ma wazenê ke stadyuman de ney sloganê merg û kufirî; sloganê aştî, birayî û pîya renganê dinyayî berz bibê. Vera zîhniyetê ke cinîyan keno obje û şaran keno duşman, vindertişê wezîfeyê her merdimê/a demokratî yo. Leyla Zana û cinîyê bînê ke bîyê hedef, rûmetê ma yê û pawitişê rûmetê xo, pawitişê rûmetê merdimayetîye yo.
