Eke cayêk de sermîyan û sinifê serdestî est ê, uca de kedewerdiş zî est o. Eke kedewerdiş est o, uca de şoriş qetî qewimîyeno. Xora şoriş wayîrîye reyde rijîyayîşê wayîrîya bîne yo. Mîsal şorişê fransizan de wayîrîya burjuwazî, wayîrîya arîstokrasî rijnabî. Reyna Şorişê Bolşevîkan de wayîrîya proletarya, wayîrîya burjuwazî û arîstokrasî rijnabî. Şoriş eslê xo de pêkewtişê wayîrî yo. Keso ke wayîrîye destê xo de tepişeno, hertim serdest û îdarekar o. Heta ke wayîrîye nêrijîyena, serdestîye zî nêrijîyena. Nê konteksî de fîlozofo fransiz Proudhon nuseno ke “wayîrîye dizdî ya”. Her serdest eynî wext “dizd o”. Coka rijîyayîşê serdestîye yeno manaya rijîyayîşê dizdîye.
Kurdîstan seserra XX. de mîyanê netewe-dewletan de amebî parekerdene. Serdestan (Îran, Tirkîya, Iraq û Sûrîye) ziwan, kultur û nasnameyê kurdan qedexe kerdbî. Estbîyayîşê şarê kurdî binê bandora nîjadperestan de mendbî. Labelê seserra XIX. de rewşa Kurdîstanî bedilîyaye. Verî Iraq de kurdî resayî tayê heqanê xo yanê komelkî û kulturkîyan. Dima ra Sûrîye de şerê zerreyî vejîya û kurdî Rojawanê Kurdîstanî de rêxistin bîyî. Kurdan welatê xo ra fek vera nêda û cayê xo bi bedelanê giranan pawit. Gama ke kurdan têkoşîn kerd, bêguman şaranê bînan ê sey armenî, suryanî û ereb zî piştî daye kurdan. Peynîye de serra 2012 de Şorişê Rojawanî dest pêkerd.
Şorişê cinîyan
Şorişê Rojawanî xeylêk hokan ra hem bala Rojhelatê Mîyanênî hem zî bala heme dinya anjeno. Yewin, no şoriş sey “şorişê cinîyan” zanîyeno. Heta nika dinya de xeylêk şorişî bîyî, sey şorişê Rojawanî cinîyan rolêko gird kay nêkerd. Mîsal Şorişê Bolşevîkan yan Şorişê Teşrîna Verêne dinya de zaf veng vet, la çi heyf ke nê şorîşî de cinîyî hende aktîf nêbîyî. Eksê ci cinîyanê sey Aleksandra Kollontay, Emma Goldman û Angelica Balabanov şoriş ra dûr kewtî û îqtîdarê bolşevîkan rexne kerd. La ma Şorişê Rojawanî de çimdarîye kenê ke cinîyî komelî rê serkêşîye kenê. Bitaybetî nameyê Kongra-Starî xeylê balkêş o. Cinîyî binê serbanê Kongra-Starî de xo rêxistin kenê û cuya hempare awan kenê.
Sosyalîzmê komelê demokratîkî
Şorişê Rojawanî de çîyêko bîn konfederalîzmo demokratîk o. No şoriş goreyê paradîgmaya Rayberê Şarê Kurdî Abdullah Ocalanî şekl geno. Xora ma vînenê ke pergalêko kantonkî est o. Kantonan ra ber meclîsê şarî, komunî û kooperatîfî ameyî awankerdene. Wina hem dewlete qij bena, hem zî komel pîl û hêzdar beno. Merdim eşkeno vajo ke demokrasîyo rasterast û sosyalîzmo lîberter karakter danê Şorişê Rojawanî. Ocalan nê sosyalîzmê newî sey “komunalîzm” yan sey “sosyalîzmê komelê demokratîkî” pênas keno. O hertim sosyalîzmê klasîkî yan reelî rexne keno û vano ke sosyalîzmê reelî de armanc ronayîşê dewlete bî, ganî armanc awankerdişê komelê demokratîkî bibo.
