Şerrê azadîya yê şarê Kurdî, kewt serra 40’ine. Di 39 serranê ney şerrî de xeylê vûrîyayişî pêk amey. No şerrê azadîye hem di cuwîyeyê şarê Kurdî, hem pêvajoya sîyasî ya Tirkîya û hem zî di Rochelatê Mîyanênî de bi sebebê vûrîyayişanê pîlan. Di nêy 39 serran de sîyasetê Tirkîya û polîtîkayanê dîzaynî êy hêzêy hegemonîkan di Rochelatê Mîyanênî de, bi goreyê ney şerrî teşe girot.
Şerrê Cîhanî yê 3’in ke seba dîzaynêkê neweyî yê dinya, hetê hêzêy hegemonîkan ra yeno dayene, bi sebebê xisûsîyetanê xo yê cografî, di Rochelatê Mîyanênî de yeno rayirberdene. Navenda Rochelatê Mîyanênî zî Kurdistan o. Dîzayno ke di Şerrê Cîhanî yê 3’in de amebî pêkardene û Kurdistan zê çar perçeyan di mîyanê 4 dewletan de amebî barrekerdene, êdî wextê xo temam kerdo û seba hêzêy dîzaynkeran kêrameye nîyo.
No dîzayn badê têkşîyişê pergala Sovyete, bi şerê Îran û Îraqî ame destpêkerdene, bi Wisarê Ereban û dime ra zî DAÎŞ’î reyna Îraq û Sûrîya de dewam kerd. Hêzêy hegemonîkan persgiraya Kurde, di ney dîzaynî de tim zê qertêke di destê xo de girotê û bi goreyê xo bi kar ardêne. Tekoşîne û şerrê 39 serran yê şarê Kurdî no hesab xerepna û serobin kerd.
Têgêrayişê Azadîye
Kingê ke hêzêy hegemonîkan dî Têgêrayişê Azadîya Şarê Kurdî vernîya ney dîzaynî de kelemêko asê yo, kewte mîyanê têgêrayişan. Seba silametîya projeyê neweyî yê hegemonan, gere no têgêrayiş orte ra biameyêne wedaritene. Di na çarçova de di paştîya dewleta tirke de vindertîy û bi her awayî hetkarîye daye dewleta tirke. Komploya mîyanetewî ya verva Rayverê Şarê Kurdî, bi ney sebebî amî pêkardene. Binkeya pergala tecrîdê Îmralîyî de na est a. Mexsed bi teslîmgirotişê Rayvertîye, tasfîyekerdişê Têgêrayişê Azadîye bi. Çimkî di tarîx de xeylê doran na raybaze bi serkewte bî. Di heme serrewedaritişanê şarê Kurdî de, bado ke serekê serrewedartişan amey girotene, serrewedaritişîy zî bi peynî bîy. Bi goreyê ney cerebeyan gere reyna zî win bibayêne. La hesabê keye û bazarî yewbînîy nêgirot.
Dewleta tirke ya qirkere, bi na hemkarîya hêzanê mîyanetewî di nêy 39 serran de verva şarê Kurdî sîyasetê qirkerdişî pêk ard. Verva şarê Kurdî, bi bêvengîya nêy hêzan şerrêko qilêrin ke nimûneyê ci dinya de çîn yo, da rayirberdene. Heme raybazê îmha û qirkerdişîy pêk ardîy.
Rixmê nêy heme plan, komplo û polîtîkayanê îmha zî tekoşîna şarê Kurdî, roc bi roce pile bî û tenê Kurdistan nê, ro Rochelatê Mîyanênî zî tesîrêko pîl kerd. Ewro bê verçimande-girotişê şarê Kurdî di Rochelatê Mîyanênî de sîyasetkerdiş pêkan nîyo. Na raştîye êdî hetê heme dewletanê hereme û hêzêy mîyanetewîyan ra yena qebûlkerdene.
Paradîgmaya Rayvertîye
Bi no sebeb, awnayişê hêzêy mîyanetewîyan persgiraya Kurde ra zî vûrîyayo. Hêzêy mîyanetewîyan êdî Têgêrayişê Azadîye û şarê Kurdî zê hêzêka bi tesîre qebûl kenê û verçiman de genê. Îtîya de persgiraya tewir pile ya seba nêy hêzan, paradîgma û pergala ke Kurdîy bi aye ameyê na aste ya. Çîyo ke hesaban serobin keno û nîno waştiş no yo. Di serre de dewletê îşgalkerîy êy Kurdistanî, heme hêzêy mîyanetewî wazenê Kurdanê xo bixuliqnê. Seba naye zî çi destê înan ra yeno kenê. Polîtîkayê Emrîka, Ewropa û Rûsîya êy verva Têgêrayişê Azadîye û şarê Kurdî ney esasî sero yê. Bêvengîya verva êrîşanê qirkerdişî êy dewleta tirke ke seranserê Kurdistanî de yenê pêkardene, di na çarçova de yê. Bi nînan wazenê şarê Kurdî bidê terbîyekerdene û muhtacê xo bikerê. Ney sîyasetî 39 serran de çîyêke bi dest nêvist. Heke şaro Kurd bi awayêko ke hewce keno, pey Têgêrayişê Azadîye de bivindero û esasanê Paradîgmaya Rayvertîye sero tekoşîna xo bidomno do îtîya ra dima zî no sîyaset bi ser nêkewo.
Têgêrayişê Azadîya Şarê Kurdî, ewro heme wextan zafêrî hêzdar o. Na, di şerrê 3 serranê peyênan êy Zap, Metîna û Avaşîne de dorêka bîne vecîya orte. Yewîn dora Gêrîllayê Azadîye di şerrêkê sîne bi sîneyî yê verva artêşa îşgalkere ya bi hemkarî û îmkananê NATOyî 3 serrîyo xo ver danê û artêşa tirke tarumar kenê.
Hemleya 15’ê Tebaxe di mezg û civatîya şarê Kurdî, sîyasetê Tirkîya û Rochelatê Mîyanênî û dinya de zaf çîy vûrnay. Bi no sebeb rocêka mîlade ya tarîxê şarê Kurdî, roca roşanê newerabîyişî ya.
