Şarê kurdî tarix ra heta roza ewroyîne zilmêdo pîl amo têrî. Zilmoke şarê kurdî dîyo na dîna ser o beno ke jû şarê bînî nêdîyo. Rûmetêci her tim bîyo hedefê quwetanê kolonyalistan û paştîdayoxanê înan.Terteleyê Dersîm kî nînan rayew o. No tertele zerîya şarê kurdî de hona jûdirvet o. Bi hazaran însonîpîl, qiz ameyî kistene. Bi hazaran surgunê sûkanê asîmîlasyon bî.
Seyîdo Kal, Seyît Riza, lazê xo û hevalê ci ke Xarpêt de pêguretîyaye bî. Emrê Seyît Rizayî kerd qijkek, yê lazê ci Rezik Wûşenî kî kerd girs.Sewa bazarê 15’ê Payizê peyenî-Mîjdare Seyît Riza, Reşik Wuşên, AlîyêMîrzê Silî, Findiqê Qemerî, Hesenê Îbrayîmê Qijî, Hesenê Cibrayîlî,Wusênê Sêydî 15ê asma payîzê peyenî, Xarpêt de meydanê genîmî de destasodirî de ameyî dardekerdene. Naye ra tepiya kî qirkerdena ke serê şarî deameya ramitene nêqedîyaye. Heta roza ewroyîne ke bi plananê ciya bi ciya honakurdî yenê qirkerdene, kistene. Hona ziwan ra heta kultur tewayêdekurdan nêamo naskerdene. Dersîm de kî tewa nêvûrîya. Terteleyî ra dimagurenayisê asîmîlasyonî bi leze dest kerd ci. Ewro kî hem hetî zon,zagon ra hem kî hetê îtîqatî ra Dersîm de hardê qehramanan, hardêxoverdayoxan de tofanêda pîle esta.
Hona hurendiya mezelê Seyît Rizayî û hevalanê ci nêna zanayene. Dewleteeskera nêkena. Çinay rê hurendiya mezalan nêna eskera kerdene? Çik ratersenê? Ma zanîme ke dismenê însanîye, dismenê azadîye meyitan ramezelanê înan ra kî tersenê. Zanenê ke înan ke sarre verba zulumkarande çewt nêkerdo tim omid danê şarê xo. Coka ke mezelanê rayveran eskeranêkenê. Nîya wazenê ke qom înan xo vîr ra bikero. Nêyaro xo vîr. Sarreberzîna înan hetê kesî ra nêro zanayene.
Serranê 1937-1938 Tertelê Dersîm ra heta roza ewroyîne ser kamayis ûîtîqatê qomî de çarçeweyê Planê Şark Islahatî de qirkerdene bêmavêndewam kena. Heta ke azadî nêameye nê herîşî ke nêvindenê. Seyît Rizayî ûhevalanê ey sarrê xo dûstê zulumkaran de çewt nêkerd. No kî bî derdêqirkerdoxan. Se kenê wa bikerî tarix, namê xoverdayoxan, namêqehremanan nusneno. Coka yeno vatis; çik beno wa bibo, çiqas giran okî weşiya tewr rinde weşiyêda serbesta.
