Komeleya Cigêrayîşanê Kultur û Ziwanî ya Mezopotamya (MED-DER) ke serra 2017î de ameye awankerdiş, heta nika xebatanê xo yê semedê ziwanê kurdî bê mabên dewam kena. Emser zî verê ke dest pê dersan bikero xeylêk kurs, panel, qalkerdiş û xebatê muhîmî ardî ca. Eynî dem de xeylêk reyan hesabê xo yê Xî sero bi kurmancî û kirmanckî tayê parekerdişê feydedarî kerdî. Endamê Heyetê Îdareyê MED-DERî Mehmet Olmezî derheqê girîngîya ziwan û xebatanê komele de tayê ercnayîşî kerdî.

Olmezî destpêkê qalkerdişê xo de ard ziwan ke armancê înan xurtkerdişê ziwanê kurdî yo. Olmezî da zanayîş ke Bakûrê Kurdîstanî de her roja ke şina ziwanê kurdan bi oto-asîmîlasyonî rî bi rî yo. Olmezî dîyar kerd ke asîmîlasyonê ziwanê kurdî persêko cidî û domdar o û wina qisey kerd: “Dezgehê ziwanê kurdî etya de wayîrê rol û mîsyonêkê serekeyî yê. Ganî bi armancê pawitişê ziwanê kurdî heme qadanê cuye de stratejîyê înan hîra bibo. Semedê vergirowtişê asîmîlasyonê ziwanê kurdî ganî dezgehê kurdan bi çend hawayan têbigêrê û hewce yo ke perwerdeyê ziwanê kurdî her deraxî de hîrarêr bikerê. Materyalanê perwerdeyî bi qalîte amade bikerê. Ganî her qadê cuye de seba ziwanê dayike kampanyayanê muhîman bivirazê. Rayedarî qadê perwerdeyê fermî de semedê cakerdişê ziwanê kurdî xebatan bikerê. Etya de paştîdayîşê nuştox û hunermendanê kurdan zî muhîm o. Nê semedî ra ganî afernayîşê berhemanê bi kurdî zafêr bibo.”

Eleqedarîya keyeyan

Olmezî bale ante beşdarbîyayîşê wendekaran ê şenikî ser û nê çîyî ardî ziwan: “Bernameyê semedê gedeyan, bingeyê pawitişê ziwanê kurdî yê. Bi nê bernameyan ma hem ziwan musnenê hem zî hezkerdişê kultur û ziwanê kurdî zerrîya gedeyan de ca kenê. Derheqê ziwanê dayike de eleqeyê keyeyan nîşanê hişmendî yo. Emser ma semedê gedeyan çend bernameyê cîyayî yê sey kursê hamnanî, sinifa qalkerdişî û kursê muzîkî viraştî. Eleqedarîya keyeyan zaf baş bîye. Bi taybetî semedê kursê hamnanî û sinifa qalkerdişî. Hûmara ke sinife qedînaye û beşdarbîyayîşê gedeyan mojnenê ke xebatê ma komelî sero tesîrêkê pozîtîfî kenê. No zî îmkan dano ma ke ma bi hawayêkê hîrayêrî xo biresnê beşanê cîyayan ê komelî. Demê peyênî de ma hema-hema 20 sinifan de ders danê wendekaran. Wendekarî zî mîyanê 10 û 55 serran de bîyî.”

Yewîya ziwanê kurdî

Olmezî dewamê qiseykerdişê xo de qalê averberdişê xebatanê newîyan û girîngîya teknolojî kerd û wina vat: “Girîngîyedayîşê dîyalektanê kurdî yan ê cîyayan mojneno ke ganî ma yewîya ziwanê kurdî bipawê û aver berê. Semedê termînê newî ma do bernameyanê perwerdeyî yan ê online hîrayêr bikerê û materyalanê musnayîşî yan ê newîyan amade bikerê. Ma do semedê dîyalektê kurmancî û kirmanckî (zazakî) kursê taybetî akerê û semedê her dîyalektî materyalanê cîyayan amade bikerê.”

‘Ziwan mêraso pîlêr o’

Peynîya qalkerdişê xo de Olmezî vat ke keyeyî kilîtê pawitişê ziwanê kurdî yê û ma zî bi hawayêkê pozîtîfî û teşwîqkarî keyeyan ra nêzdî bibê ke wa ê qalkerdişê ziwanî ra fekveranêdê. Olmezî vatişê xo wina qedîna: “Hişyarkerdişê keyeyan derheqê girîngîya ziwanê dayike de eşkeno pawitişê ziwanê kurdî sero tesîrêkê pîlî bivirazo. Vengdayîşê ma keyeyê ke bi gedeyanê xo bi tirkî qal kenê no yo: Ziwanê dayike mêraso pîlêr o ke şima eşkenê bidê gedeyanê xo. Bi bikarardişê ziwanê kurdî şima nasnameyê înan xurt kenê. Şima kulturê ma pawenê. Semedê destpêkerdişê qalkerdişê kurdî tu rey erey nîyo. Ma şima teşwîq kenê ke ewro dest pê bikerê û na dewlemendîye gedeyanê xo rê pare bikerê.”