“Dema mirov ji nêz ve mêze dike, tu kes normal (asan, asayî) nîn e.” Pirtûka Eduardo Galeano ya bi navê “Gotinên Ku Dimeşin” bi vê hevoka Caetano Velasa dest pê dike. Gelo rast e, nêzîktî û nêzîkbûyîn, rastiyê diguherîne yan jî rastir dide xuyakirin? Gelo ji bo ku em ji nêz ve mêze nakin, her kesî/ê ‘normal’ dibînin? Lê gelo ‘normal’çi ye ku ‘normal’ ne normal be, em çiqas ‘normal’ in? Bi rastî jî di nav xirecir û lez û beza çerxa demê ya ku mirov wekî morîkan li pey xwe dikişîne, her tişt tevlihev dibe yan jî mirov bêyî ku hay jê hebe kor û ker dibe, sînorên rastî û nerastiyê li bin guhên hev dixe.
Ka hema em li vê paşnîvroya bi ewr bisekinin; li pêşeroj û paşerojê û nihayê binêrin. Lê ew ne bes e. Em ‘ji nêzîk ve’ li her tiştî binêrin ne ji dûr ve û fêm bikin ka ‘normal’ e her tişt an na? Lewre ku pirs û pirsyarî nebin em ê di tariyê de bifetisin. Tam li vê derê ji nava heman pirtûkê, ev hevok difire tê ser kaxizê: “Dema ku me tevî bersiv dîtin pirs guhertin.”
Gelo ew kî ne yên ku piştî bersivandina me pirsên nû derdixin? Lê dibêjim em zêde li dûr negerin. Lewre jiyan bê pirs û pirsyariyê wekî gardiyanekî qirêj û kor e, loma jî em bi xwe ji xwe re li pirsan digerin û wekî bizmarên zengarî bi hin bersivan re mahkûmbûyî namînin. Ji ber ku her pirs; rê ye, rêwîtî û seyran e. Her çiqas ku hin kes bêjin qey ew piştî bersivdîtina me, pirsên nû wekî Pira Siratê derdixin pêşiya me jî ne rast e. Em bi xwe ji pirsan hez dikin û bi pirsan dimeşin, bi qasî bersivan ji pirsan jî hez dikin.
Mînak; di mijara kurd û Kurdistanê de tu bersiveke nedayî nemaye, her tişt ji hêla dîrokê ve jî ji hêla roja me ve jî li holê ye. Lê dîsa jî em digerin, pirsên nû dibînin û ji bo bersivên wan dikevin nav govenda kedkariyê. Di mijara tişta ku jê re ‘mirin’ û ‘jiyan’ tê gotin de jî em pirsên nû dibînin û bi wan pirsan digihîjin gundê bersivan (ma gundê bersivan heye?). Lê li wî gundî nasekinin û xwe diavêjin bextê rêwîtiyek din…
Nexwê em ne‘normal’ in ne? Ger em ‘normal’bûna me yê li derekê bigota bes û xwe teslîmê pergala heyî bikira. Lê na, em didomînin û huzûr ji wan re nahêlin. Loma tevî êrîşên wan nabin ‘bersiv’ jî ji pirsên me re, em bi aqilmendiya pirsyariyê deriyan li ser rûyê wan ê pîs digirin. Dema deriyên me dişkînin û dikevin hundir jî deriyên me wan red dikin û ew, her ku gur in, bîna bêhna redkirina derîgirtina me baş digirin dema bi çavên xwe dibînin jî hêç dibin û ji bilî hesin û zirxan nikarin hebûna xwe ya li welatê me bidomînin.
Belê, bayê êvarê yê ku bêhna agirekî ji dûr tîne dibêje; “Ji nêz ve her tişt normal e, gere hûn ji dûr ve mêze bikin”. Lê nivîskar xwe dixeyîdîne. Belam em dizanin ku her du jî rastiyê dibêjin. Carna ne nêz, ne jî dûr têra dîtinê dike. An jî tiştên-kesên ku em wan ji nêz ve nebînin, em ê çawa wan ji dûr ve bibînin û yên ku em wan ji dûr ve nebînin jî nikarin ji nez ve bibînin û pirsek din: Nêz çi ye? Dûr çi ye?