Sifteyîn albûmê Adir Jana bi nameyê Leyla, Newroza serra 2019ê de vejîya, tê de des deyîr estî.

Ziwanê deyîran Adir Janî her çiqas kurdkî bibo o muzîkê zaf ziwanîn keno. Deyîrê albûmê ey giranî bi kirdkî û kirdaskî yî, teyna deyîrêka tirkî esta. Tayê deyîrê albûmê di ziwanîn î: Deyîra Janakî Mou bi kirdkî û yunankî ya, deyîra Maçî kirdkî û kirdaskî ya. Tayê deyîran zîkirdkî û kirdaskî têmîyan amêyî vatiş.Hetobînê ra zîAdir Jan deyîranê  û konseranê xo de bi qismî ca dano sey ziwanê soranî, farskî yûnankî, almankî, îngîlîzkî, erebkî û farskî.

Ma şîyî deyîranê albûmê Leyla hîrî beşan de kategorîze bikerî. Deyîrê eşqî, deyîrê welatî û deyîrê sosyolojîk û ferdî. Maç,Janakî Mou, Aşq û Evîn, Tengo û Sêva Sorî deyîrê eşqî de yî,Medley-1 û Şengalî deyîrê welatî yî û Bawkê Mi, Ecel Elinden û Keskesor deyîrê sosyolojîk û ferdî yî.

Adir Jan muzîkê  xo sey “Cosmopolitan Kurdesque” pênase keno û muzîkê xo mîyanê world musicê de ca keno.  Adir Janî ropartajêke xo de muzîkê xo yo Cosmapolitan Kurdesque, no hawa îzah kerdibi:” Muzîkê mi aîdê her cayê dinyayê yo la bingehê muzîkê mi de muzîkê kurdkî esto.”

Senî hawa  muzîkê Adir Janî zaf  ziwanan ra pê yeno eynî hawaharmonîyazaf terzanê û ensturmananê cîyawazan ra pê yeno. Na harmonîye zî muzîkê dewlemend kerdo û zewqa hunerîya ke bêhempa viraşta.

Teyna hetê tarzan û ensturmananî ra nîyî hetê venganî ra zî muzîkê Adir Janî dewlemend o. Vengê xo zaftewirîn bikaerdo. Tayê deyîran de vengê xo sey formê dengbêjî bikarerdo, no hawa kerdişê zî estetîka deyîrê zaf baş û rînd kerdo. Vengê ey û ê ensturmananî yewbînî temam kenî la zafê deyîran de vengî ensturmanan hîna domînant o. Muzîkê ey de  formê govendî zaf ca gêno, zafanê cayanê deyîrê xo bi formê govendî vatî. Formê govendî  modernîze kerdo û kerdo sey formê dansî.

Merkezê albûmê eşqî esta. Albûmê de tewr zaf temaya eşqê ser o deyîr virazîyayî.Kê vanî qey albûmê deyîranê eşqî yo. Deyîranê Adir Janî de eşqa heteroseksuelî ra zaf eşqa homoseksuel esta.Eşqa yewhetîn û dûrî ra nîyî, têhetîn û têkberzîn,têverarayî esta û no vateyî deyîra Maçî eşqa têhetin nawnêno ma:“Eman dilo, eman dilo /De lez biyê mi maç bikiro/Zerre mi zî rehet beno”

Deyîra Aşq û Evîn, deyîrêka eşka heteroseksuel û homosekseul a.  Ser o rîndîya, weşîya… eşq a. Kê şîyênî bivajî ke motto albûmê Leyla wîna yo, “Wa bimiro cîyakewtiş wa biciwîyo eşqî”.  Ez vano qey reya verîn a ke  kurdkî de  deyîrêke vateyî no hawa estî:  “La, eke kênek kênek ra /Yo laj yo lajekî bîn ra /Has bikir se şima’r çi yo”Cînayatanê  ferdanê hemzayendan şermezar û rexne keno û qebulbîyayişê înan ana ziwanî:“Şima ma kîşt, laj û kêna…/Bes o! Ma qewul bikêrî”.Rewşa înan melankolîze û dramatîze nêkeno bikeyf û biçoş û bihez îfade keno.

Tayê xûsusîyete resenîye muzîkê Rênçber Ezîz muzîkê Adir Janî de estî. Nuşteyê mi yo ke bi nameyê Resenîya Muzîka Rênçber Ezîzî, Kovara Ziryabê de weşanîyabi, mi resenîya muzîkê ey mi wina pênase kerdbi: “Resenîya mûzîkê Rençber Ezîzî de mûzîk xo îfadekediş û tasdiqkerdiş nîyo û viraştişê hîssîyatîyê  cuyahes û dînyahezî yo. Hîssîyato melankolîk û merghesî nêvirazêno. Yanî maturbasyona dejan çîn o. Rençber Ezîzî bi mûzîkê xo hîssîyatê ke pozîtîf û cuyahes û dînyahez awan keno.  Kê ke Rençber Ezîzî goştarî kenî kê bêhevî kê benî hêvîdar î. Kê bêkeyf bî kê benî keyfdar î. Kê xemgîn bî kê benî bextewarî. Kê rîbermî bî kê benî rîhiwîya ye.”Muzîkê Adir Janî de têsîra Rênçber Ezîzî xo zaf dîyar kena. Nîmune  deyîra Maçî de  boya deyîra Dilo Dilo ya Rênçber Ezîz yena, xora Adar Janî bi no vateyanî; “Hewar dilo, ti qê çirê mî’r yo /E-mailê ninusenî”selam erşawêno ey rê.

Muzîkê Adir Janî hem vîrê kolektîve ra dera nêbîyo û xo xitabê vîra ma yê kolektîv keno hem zî vîrê ma yo kolektîv û muzîkê ma yo tradîsyonî modernîze keno;newe ra afirnêno.Bitaybetî muzîkê hunermandanê kurdanê ciwanan de muzîk înan hetê vîro kolektîve ra dera bîyo, xonêşêno biresno no strukturî û xitabê ey bikero.Deyîra Sêva Sor, deyîrêka eşqî ya bikeyf û biçoş e. Ser o maçkerdişê xortekî ya. Vateyê deyîrî xitabê vîrê ma yo kolektîv kenî la hetê îcrakerdişê ra modernîze bîya. Peynî de vatox  resêno miradê xo xortê maç keno. Xora zafanê deyîranê Adir Janî de peynî de bi serkewtişê eşqî qedinî.Eşqî sekratê de newe ra gonî keno. Deyîrê Medley-1: Potporî ya.  Qismanê deyîranê gelêrîyê kurdkî ra pê yena. No kilamî bi ensturmanê rojawa û rojhelatî bi sentezêka newe amêyî şirovekerdiş û afirnayiş.

Vengê Adir Janî bi çoş, bi şên, bi keyf û bi hes û bi eşq o. Vateyan û îfadeyanê zaf melankolîk û dramatîkan bi vengê xo sey heswerî û keyfweşî newe ra afirnêno.  Qalanê klîşeyanî newe ra mana dano înanî.Deyîra Janakî Mou, bi kirdkî û yunankî ya, waştî-a rê amêya nuştiş, bihereket û biços a û ahengîya veng û vateyî esta. Vate û îfadeyî zaf klîşeyê melankolîk û dejîn fekê Adir Janî de melankolî û dejî ra şiwênî û keyf danî kê. Nîmune sey no qalanî, “Bê tu ez nişken//Hêwax, hêwax” , “Zerre mi tu’r vêşeno/ Ez tu ra vûno vûno/Cîger mi tu’r vêşeno/ Ez tu ra vûno vûno/Zerre mi’d ca zî çinyo”

Hetê fonksîyonê ra muzîkê Adir Janî muzîka kurdkî de qonaxêka newe ya.Muzîka kurdkî ya Bakura çewrês serranê peyên hetê fonksîyonê ra melankolîze bîyo. Mûzîka kirdkî de qe keyf, şa, bextewarî… nêmendo. Malmîsanij şîîrêkê xo de vano ” lulîya ma senfonîya derd û kulan”  kê şêyînî wîna vajî ke mûzîkê ma bîyo senfonîya derdan, kulan, dejan, xeman… î.” Semeda ke albûmê Leylayî de no melankolî çîn o, xo no melankolîra seveknayo nayê  ez ey muzîka kurdkî de sey qonaxêka newe pênase keno.

Hele ma biewnî Adir Janî albûmê xo yê dîyînê de na qonaxî çiqas bikamîlo û averî bibêro?!..