Seke yeno zanayene yew serrî yo ke Partîya Demokratîke ya Şaran (HDP), Partîya Herêmê Demokratîke (DBP), Tevgerê Cinîyanê Azadan (TJA) û Kongreya Komela Demokratîke (KCD) seba şikitişê tecrîdî û yewbîyayîşî xebatêk dabî destpêkerdene û çarçoweya na xebate de heyetêk amebî awankerdene. No heyet xeylê wexto ke bajar bi bajar, qeza bi qeza û dew bi dew şono zîyaretê esnaf, keye û şarî ro. Derheqê xebata ke hema zî dewam kena de Hemsereka Partîya Herêmê Demokratîke (DBP) Salîha Aydenîze qisey kerde.
HDP, DBP, KCD û TJA demêko dergo ke xebatê bajar û qezayan da dest pêkerdene. Xebatê şima kam wext de dest pêkerd û amacê nê xebatan çi yo?
Yew serrî yanî aşma tebaxe ya 2020î ra nata ma sey DBP, TJA, HDP, KCDyî dest bi na xebate kerdî. Nizdîyê yew serrî yo ke ma na xebate rayra benî. Na xebate de amacê ma yewbîyayîşê şarê kurd û Kurdistanî yo, wedarnayîşê tecrîdê serê birêz Ocalanî û şexsê ê de tecrîdê serê şarê kurdî yo. Reyna grevê vêşanîye û zilm û zordarîyê serê partî, sîyasetmedar û dezgeyanê ma yo. Ma şar reyde seba nê mijaran ameyî têreyde û yenê têreyde. Ma waşt ke şarî reyde bêrî têhet ke senî çiyan bikerî, têkoşînê xo senî xişn bikerî û ma raybazanê senîyan bikerî vernîya xo. Ma waşt ke hem sîyasetê xo şarê xo rê vajî û dew, taxe, qeza û bajaran de ameyîşê ma yê têhet de ma waşt ke şarê xo ra pêşnîyazan bigêrî û ê nê babetan senî vînenê bizanê. Vera nê babetan de şar çina fikirîyenê bizanê.
Ma zî vînenê ke şima xeylê bajar, qeza, dewe û taxan de şarî reyde yene têhet. Şima nê xebatan de se kenî û cayê ke şima zîyaret kenî de raştê eleqeyanê senîyan yenê?
Ma nê xebaran de dew bi dewe, ko bi ko, bajar bi bajar, tax bi taxe, keye bi keye û qeza bi qeza şarî reyde yene têhet. Yew serrî yo ke ma hem hetê Tirkîya û hem zî hetê Kurdistanî de xeylê bajaran gêrayî. Sey nimune ma bajarê sey Çewlîg, Colemêrg, Şirnex, Wan, Êlih, Mêrdîn, Mersîn, Edene, Hatay, Dêrsim daxîl xeylê bajaran gêrayî. Ma şîyî kam ca, dew, keye, taxe, bajar û qeza raştê eleqeyêko xişn ameyî. Ma bi heyecan û wayîrvejîyayîşêk xişn ameyî pêşwazîkerdiş. Çimkî cayê ke ma şîyî de xebatê ma virazîyayî û şar zî zano. Ma timî xebatê sey zîyaretê esnaf û dezgeyan viraştêne. Ma şîyî cayê ke şarê ma cuya xo îdame keno, ewra. Na rewşe kêfweşîyêk xişn da înan. Ê zî wina vatêne. Coka ra ma bi kêfweşîyêk weş ameyî pêşwazîkerdiş.
Nê zîyaretan de şar şima ra çina wazeno? Şar seba tecrîdî çina fikirîyeno û vera tecrîdî xebatê şima ê senîne estî? Heto bîn de şima derheqê talankerdişê xoza, şero ke yeno rayraberdiş û têkilîya PDK û Tirkîya de çi fikirîyenê?
Nê xebatanê ma de esas yewbîyayîşê şarê kurdî yo. Ewro vera şarê kurdî de 3 parçeyan de şer esto. Nê parçeyan de ne xoza vanê, ne cinî vanê, ne leyîr vanê pêro yenê talankerdiş û dagirkerdiş. Vera nê hêrîşan de lazim o ke şarê kurd bibo yew. No yewbîyayîş goreyê partîyêk nê, goreyê aşîretêk nê, goreyê parçeyêk nê, goreyê çar parçeyê Kurdistanî yewbîyayîş lazim o. Şar tewr zêde bala xo anceno na babete ser o. Sewbîna şar qala têkilîya PDK û Tirkîya zî keno û nêrazîbîyayîşanê xo ma rê vajeno. 40 serrî yo ke ma seba ziwanê xo, seba kulturê xo, seba erdê xo, seba statuye xo têkoşîn danê û ma têkoşîndayîşî de xeylê bedêlanê giranan da. Ganî her sîyasetmedar û parçe, goreyê çar parçe û Kurdistanî bifikirîyo û têkoşîn bido. Ê seba Kurdistanî nê seba berjewendîyanê xo dewletan reyde têkilîyan ronenê. Ma înan qebul nêkenê. Şarê ma nê çîyan zaf net ma rê vano. Tecrîdê Girawa Îmrali her ca de yeno meşnayîş. Ewro seba twîtêk daxî bi hezaran merdimi yenê muhakemekerdiş û yenê tepiştiş. Şar nê çîyan ma rê vano. Ma zananê ke heta tecrîd nêro şikitiş, tecrîdê serê ma û polîtîkayê şerî ê vera şarê kurdî zî nêqedêno. Coka ra çareserîya yewine şikitişê tecrîdî yo. Şar vano ke çareserîya yewine azabîyayîşê birêz Ocalanî ya. 2013 û 2015î de Serekê Şarê Kurdî Ocalan demêk da vernîya xo û o wext her kes nefesêko asan girewt, ma pêro nêçîyan dî. Bado ke tecrîdê Îmrali giran bî, pêro zîndanan de tecrîd ame rayraberdiş.
Ewro daristanê Kurdistanî yenê veşênayîş. Nê şewatî zî girêdayeyê polîtîkayê tecrîdî yo. Cinî yena qetilkerdiş, sîyasetmedar yenê tepiştiş. Nê heme çîyî girêdayeyê tecrîdî yê. Şar nê çîyan vîneno û ferqê înan de yo. Senî ke ewro seba şikitişê tecrîdî zîndanan de grevê vêşanîye dîya destpêkerdiş, ganî ma zî seba xişnkerdişê grevî têkoşînê xo berz bikerî. Çîyê ke ma rê ameyêne vatiş wina bî. Şarê kurd seserrî yo û taybet zî 40 serrî yo ke seba azadîya xo, seba ziwanê xo û seba estbîyayîşê xo têkoşîn dano. Ma kam ca de şarî reyde biameyêne têhet, mijarê ma çina bibayêne şar zî derheqê nê mijaran de vatêne ke lazim o têkoşîn bêro xişnkerdiş.
Zîyaret û gêrayîşê nê cayan de şima raştê eleqeyê şarî yenê la rexneyê şarî estê ya nê? Rêxistinê komelkî çiqas tewrê xebatan benî?
Wexto ke ma şarî reyde ameyêne têhet rexneyê înan zî estbî. Senî ke ê ma bi coş û heyecan pêşwazî kerdêne, rexneyan zî kerdêne. Rexneyan de vatêne ke lazimo şima na xebate hîna rewe bidayêne dest pêkerdene. Vatêne ke ganî ma nêkewê pey çîyanê bînan, ganî ma azadbîyayîşê şarê kurdî de bibî yew. Şar yewbîyayîşê xo pê ardo la sîyasetmedarê partîyê kurdan hema yewbîyayîşê xo pê nêardî. Lazimo ke şima bêrî têhet û yewbîyayîşê xo pê bîyarî. Ganî yewbîyayîş seba Kurdistanî biba. Rexneyê seba demokrasîya Tirkîya zî estbî. Demokrasîya Tirkîya de tena şarê kurd nê ganî şarê Tirkîya zî têreyde na xebate xişn bikerê. Şarê kurd zaf bedêlan da. Serê nê bedêlan û têkoşînî de sîyasetê Tirkîya ame yew ca. Seba sîyasetî ganî hîna biryardarî, cesaret û hîna bêtersayîş xebatan de ca bigêrî. Beno ke dewleta îqtîdar vajo ke şarê kurd tersayo, şar keyeyê xo de ronişeno la nê zîyaretan de ma vînenê ke wina nîyo.
Şar seba çareserkerdişê problemê kurd, problemê cinî, krîz û kaoso ke Tirkîya de yeno cuyayîş se vano?
Nê xebatan de ma wazenê ke komelêk hîra bêro awankerdiş. Komel çiqas vêşe û hîra bibo, komel çiqas bi ciwan, cinî û camêrdan tewrê xebatanê taxe û dewan bibo û cayê xo têkoşînî de bigêro û vatişanê xo bivajo, vera îqtîdarê AKP-MHPyî de komelnasîyêk hîna zêde do pê bêro. Ma çiqas têkoşînê xo xişn bikerî, îqtîdarê AKP-MHPyî hîkayeya faşîzmî, asîmîlasyon, operasyonê sîyasî, dewaya kumpas, tecrîd û ewro sewbîna çîyî wazîyeno serê ma de bêro viraştiş. Sîstemê dîktatorî wazîyeno weyra de bêro awankerdiş. Nê xebatan de mijarê winasî hîna zêde vejîyenê aver.
Şar derheqê tecrîdê Îmrali de se vano û înan gore çareserîya problemê şarê kurd do senî bibo?
Xebatan de şarê ma yew çî zaf net ma rê vano. Ewro yena waştiş ke seba safîkerdişê problemê şarê kurd, problemê cinî, krîz û kaoso ke Tirkîya de yeno cuyayîş de birêz Ocalan seba çareserkerdişê nê pirsgirekan şansêko pîl o. 2013-2015î de nê çîyê ke ma vanê zaf baş xo mojna. Eke birêz Ocalan rê rayîr bêro akerdiş, seba çareserkerdişê nê probleman û krîzan do rolê xo kay bikero. Ganî merdim nê çîyan net bîyaro ziwan. Şarê ma kam ca de yewbînan reyde ame têhet se vat ke muhatabê nê pirsgirêkan tena birêz Ocalan o. Dewlet û tay dorme estê ke wazenê muhatabanê sewbînan bivejnî raşte. La şar zaf net ma rê vat û ma zî xora timî wina vanî ke muhatabo yewine birêz Ocalan û Îmrali yo. Coka ra wazîyeno tecrîdê serê Ocalanî bêro şikitiş û bêro azadkerdiş ke fikr û ramananê xo vajo. Nê çîyî her ca de ma rê yenê vatene.
Tewr peynî seba şar û seba resayîşê amacanê şima vengdayîşêk şima esto ya nê?
Ma xebatê xo yê yew serrî de dî ke şarê ma pey azadîya, ziwan û heqanê xo de yo. Ewro nizdîyê 40 mîlyon şarê kurd esto. Eke şarêko hende zêde bibo, ganî heqê ê şarî zî bibo. Ganî şarê kurd hem Tirkîya de û hem zî çar parçeyê Kurdistanî de sey şarêko azad bicuyo. No heqêqo meşru yo û seba heqê xo xeylê bedêlan da. Şarê kurd bi bedeldayîş û têkoşînê xo her cayê dinya de yeno zanayene. Şarê kurd se beno wa bibo fek azadî, ziwan, cografya û statuya xo ra vera nêdano. Şarê kurd seba azadîya xo û demokrasîya Tirkîya têkoşîn dano. Ganî yewbîyayîşê şarê kurdî lez bêro pêardene. Destkewteyê şarê kurd binê tehluke de yo. Seba pawitişê nê destkewteyan, xişnkerdişê destkewteyan û daîmîkerdişî, ganî yewbîyayîş pê bêro. Seba çareserkerdişê pirsgirêka kurd, şarê kurd têkoşîn dano la ganî pêro şarê Tirkîya kişta kurdan de têkoşîn bido. Çimkî eke şarê kurd heqanê xo nêgêro, demokrasîya Tirkîya zî pê nîna. Vengdayîşê mi têreyde xişnkerdişê têkoşînî, vera faşîzmî de xişnkerdişê demokrasî û şoriş xişn kerdiş o. Ganî sîstemê seserre bêro bedilnayene. Sîstemê seserre bi destê AKP-MHPyî yeno karardiş. Coka ra ganî hişmendîya yewrengî, yewmilletî, yewziwanî û camêrdî bêro bedilnayîş. Şarê kurd nê çîyan wazeno û seba xişnkerdişê têkoşînî
