Xozaya Kurdistanî de vaşê ke demserra wisarî de merdiman rê benê şîfa zergun bîyê. Cayê arêdayîşê nê vaşan de sixletêk est o. Şarî ra tay seba werdê xo şino zozanan û tay zî seba ke îdareyê xo bi rotişê vaşan bikero şino. Amed de zî rewşe wina ya û vaşê ke yenê werdiş, zergun bîyê. Kengero ke zafane herêma Qerejdaxî ya Amedî de zergun beno, hem beno werd û hem zî beno çimeyê îdareyî. Kengerî ra tena werd nêvirazîyeno, bezreyê ci ra qehwe û şitê ci ra zî benişt yeno viraştiş. Kenger demserra wisarî de vejîyeno û seba kesanê ke heywankarîye kenê beno wesîleya îdareyê demkî. Gulik û kengerê ke zafane Kurdistan de yenê heskerdiş, wextê xo de xeylê biqîmet ê û xeylêk cayan de bi vayîyêke zaf zêde yenê rotiş. Kîloyê kengerî yo ke dormeyê Qerejdaxî de zêde yo bi 100 lîreyan yeno rotiş. Kengero ke xoza ra yeno arêdayîş vayîye vera nîno herînayîş û werdiş.
Hemwelatijo bi nameyê Osman Çigo ke karê citkarîye keno, derheqê babete de qisey kerd û da zanayîş ke vayîye vera kenger nîno herînayîş ke şar biwero û hemwelatijî nêeşkenê sey serranê verênan bi asanî kengeran bigêrî û biwerî.
Osman Çigî dîyar kerd ke kengero ke Kurdistan de zergun beno sey mizgînîya wisarî yeno zanayîş û wina qisey kerd: “Kenger her herêma Kurdistanî de zergun beno û zaf yeno heskerdiş. Kengero ke herême de hende yeno heskerdiş û tamê ci weş o, dezgehanê bazarê semtan de yeno rotiş. Wexto ke varan vareno û hewa germ beno kenger zî zergun beno û binê vewra ke helîyena de sereyê xo berz keno. Kenger herêmanê berzîyan ê girê koyan de zergun beno. Kerengo ke zergun beno, hetê hemwelatijan ra bi xilçeyan yeno arêdayîş. Dima ra zî bi xêşeyan yeno bazaran û bi kîlo yeno rotiş.”
‘Kenger sey mizgînîya wisarî yo’
Çigî da zanayîş ke kenger tewr zêde werdê herêmî de yeno şixulnayîş û wina qiseykerdişê xo dewam kerd: “Wexto ke kenger vejîyeno, merdim zano ke wisar ameyo. Coka ra kenger sey mizgînîya wisarî yeno zanayîş. Cinî, doman û şivan şinê zozanan. Serê sibayî ra heta ereyê şewe kengeran arê danê. Tay seba werdê xo, tay seba rotiş û tay zî seba îdareyê xo kengeran arê danê. Tena kenger nê, na demserre de sewbîna xeylê vaşê bîn ê ke yenê werdiş, yenê arêdayîş. Nê vaşê ke koyan ra yenê arêdayîş bazaran de pê kîloyan yenê rotiş. Kîloyê înan 100 lîre yo û tay cayan de pê dolar daxî yeno rotiş.”
Herînayîşê serê rayîrî
Çigî qiseykerdişê xo yê peyênî de ard ziwan ke her serre qezaya Qerejdaxî de hemwelatijê ke herême de ciwîyenê hem heywananê xo na herême de çerênenê û hem zî kengeran çinenê. Çigî derheqê karê xo de wina peynî kerde: “Ez hema hema roje de di xilik ya zî hîrê xilik kenger çinena. Tena hemwelatijê ke herême de ciwîyenê nê, seba rotişê înan teberî ra xeylê kesî yenê. Ez hem heywananê xo çerênena û hem zî kenger arê dana. Ez nê kengeran heme roşena. Xeylê reyan kesê ke serê rayîrî ra derbaz benê zî kengeran herînenê.”
