Kal Mîsayê Zeydanî bawkalê zeydanijan o. Dewa Çewlîgî Musîyan ra yeno dewa Dêran. Keyê jey Dêran di nizdîyê Bîrê Dewi di herinda keyê Hej Topuyî de bîyo.

Nameyê cenika jey Taji bîya. Yewna merdim est o ke ti ra vanê Memê Gergerî. Gergerî ra yo. Memê Gergerî û Kal Mîsa anê kerwayeyî kenî. La ti mevaji Memê Gergerî de xayiney est a. Çimkî ay beyntaran di Memê Gergerî çim defneno Taji.

Yew roj Memê Gergerî û peyeyî ey yenî Dêran di Bîrê Dewi ser. A game Taji zî bîr sero aw todena. Memê Gergerî Taji ra vano:

-Kerwa Taji hela yew firaqê awi bidi ma, ez û inê peyeyî ma borî.

Taji firaqê awki dana bere. Mem peyeyanê xu ra vano:

-Şima pêro awi borî û dima bidê mi, ez peynî de wena.

Peyeyî awki wenî û dima danê ey. O zî awka xu weno û dima fisal giştireyê xu dekeno firaqê awki. Dima firaq dano Taji. Taji senî ke giştire veynena, şaş bena. A game nêzana se bika û dima Memî rê vana:

-Kerwa Mem hela deqqa meşîrê, paveyê mi vindî.

Taji yew gota silî dekena yew torbe û ana dana Memî. Mem nêveyneno zereyî torbe di çi est o. Xelata xu gîno û kuweno rayîr. Keyfê jey yeno. Rayîr de peyeyanê xu ra vano:

-Mi kerwa Taji xu dest finayi.

Dima xelata Taji akeno ke sil dekerde yo. Hêrs beno, dano çokonê xu ro û vano:

-Taji vato ti mi rê bîyê sey inê silî.

A game ageyreno peyeyon xu ra vano:

-Ma zor reyde Taji nîgê, Taji weşî reydi mi nîgîna.

Taji zî şona Kal Mîsayî ra mesela vana. Kal Mîsa hînî zono ke Mem semedî Taji ra fîneno keyê jey ser. Semedê ino ra planon keno û Taji ra vono:

– Ez peyê axurî ma qul kena û goreyê yew estori ber dekena ke kam gami Mem ame, ez weyra ra pey estor vejîna şona Darê Xerîban het.

Yew şewe Kal Mîsa ke zere do, yew berê înan kuweno. Kal Mîsa vano:

-Taji biewnî maveynî Mem o.

Taji ewnîna ke Mem berê înan kuweno. Ageyrena Kal Mîsa ra vana:

-Mem ha berê ma kuweno.

Kal Mîsa vano:

-Taji ti înan rê ton qalonê weşan biki, ez estorî gîna vejîna şona Darê Xerîban het.

Kal Mîsa estora gîno û şono Darê Xerîban het. Taji Memî rê ber akena û Mem ti ra vano:

-Kerwa Taji kerwa Mîsa keye do?

Taji vana:

-Keye di nîyo.

Mem vano:

-Raşt vaji kerwaya mi, keye do?

Taji ageyrena hêrs reydi jey rê vana:

-Beron, xu berxon ver nêlimneno! Kal Mîsa şîyo Sûka Siltonî.

Mem vano:

-Qay şîyo Sûka Siltonî?

Taji vana:

-Şîyo çari rî ono naley, Taji rî zî ono hincarey, Kerwa Memî rê zî ono çekê kerwayeyi!

A ke inawa vana, Mem bawerey keno ke Kal Mîsa keye de nîyo. Dima di peyeyanê xu ra vano:

-Taji hewanî ez ja peyê xu di wenena.

Mem Taji gîno peyê xu di weneno û peyeyanê xu reyde keweno rayîr. Gama ke yenî, Darê Xerîban resenî, Kal Mîsa înan de wardeyo. Peyeyî Memî tîrkemonan vîye Kal Mîsa denî.

Taji ewnîna ke peyeyî zav î û zorê Kal Mîsayî şono, ageyrena Memî ra vana:

-Kerwayê mi, inê çi dimirîşteyî keynonî şima pey kay kenî? Tadî qedîmê camêrdan!

Senî ke tadenî tirs û kalme, Kal Mîsa înan perîşon keno. Mem û peyeyê ey pêro pêser vîst û panc te yî. Semedê ino ra bade qal vejîna vanê, “Kal Mîsayî Zeydan o, xismê vîst û panc tenon o.”

Ino vîst û panc tenon ra zavê remenî, Kal Mîsa ti ra hewt hebon kişeno. Tewr peynî di Memê Gergerî tene maneno. Kal Mîsa şono ke ey bikişo, Memê Gergerî ti ra vano:

-Kerwa tu ra yew rîcaya mi tene est a. Ez ina rîcaya xu vana û dima qetlê mi tu rê helal keno.

Kal Mîsa vano:

-Vaji maveynî rîcaya tu çî ya.

Memê Gergerî vano:

-Tirba mi û tirba peyeyanê mi ke tu kiştî, binê inê daran di roni. Amnon ra amnon bêrî tirba mi ser xeyma xo pirodî û qay homayî ra kerwa Taji nimaj ra nimaj wa qatixê xu tirba mi ser o binîro û mi rê bidirikno.

Kal Mîsa vano:

-Tamom.

Di heb lajê Memê Gergerî benî. Yew roj Gerger di yew pîri şona eynî ser. Şona awe todena şarba xu. Inê lajê Memê Gergerî ra yewî tîrkemon paneno û şarbi quli keno. Pîri ageyrena hêrs reydi ti ra vana:

-Ika ti têqerfîyayeyî! Şima çi bî bela? Pî şima bela bî û heton ke şî dewa Dêran di şar ey kişt.

Gedeyê Memê Gergerî heta a game nêzanaynî pîyê înan kişeyo. Ina qala pîri dima gedeyî şonê keyê ma xu ra persenî vanê:

-Dayê pîyê ma senî kişîyayo?

Maya înan vana:

-Yewer pîyê şima nêkişto. Xu ra emir Allayî reydi merdo.

Ê vanê:

-Neyî pey emir Allayî nêmerdo. Ti gerek ma ra raşt vaja. Ma şîyê eynî ser û pîri ma ra va ke: “pî şima kişeyo.”

Teslîya ma înan kuwena û înan ra vana:

-Pî şima pîs bî, cayê xu di nêvindet û şî Dêran di kişîya.

Ma înan pêro meselaya Memê Gergerî û Kal Mîsayî vana înan rê. Wirdî lajî badê pîl benî û Kal Mîsa zî hînî beno extîyar. Dormareyê Bîrê Dêran di binê tîyeron di rojonê xu vêrneno. Inê wirdî lajekî şonê Kal Mîsayî binê ay tîyeron di veynenî û ti ra persenî:

-Ti kam î? Çî yê, çikare yî?

Kal Mîsa zî cewabê pêro person înan dono. Behsê meselaya Memê Gergerî zî keno. Ê vanê:

-Tu çand te kura di kişto?

Kal Mîsa vano:

-Mi hewt te binê ay daron di kişt. Sermînê înan Memê Gergerî bî û semedo ke çim vist cenîya mi, mi ey kişt.

Inawa vano û cayê daran înan nawneno. Inê wirdî xortî weyra di Kal Mîsayî kişenê û perrenî.

Qal cayê xu di nêvindena û vajîyeno ke Gergerî ra di lajê Memê Gergerî ameyî û Kal Mîsa kişto.

Di lajê Kal Mîsa zî benê. Wirdî lajê ey zî Dêran ra şonê Gerger û ay wird lajonê Memê Gergerî kişenî. Qesasê pîyê xu gînê. Ina mesela zî inawa qedîna.

Çime: Mehmet Selîm Sert, Folklorê Pîranî, Weşanxaneyê Vateyî, Îstanbul, 2024, rr. 111-116.