Dewa Yemençayirî nika girêdayîya qezaya bajarê Qersî Dîgorî ya. Na dewe dîroka kurdan de wayirê cayêkê balkêşî ya. Bitaybetî serranê peynîyanê cengê dinya yê juyinî de na dewe û tayê dewanê Qersî de têmîyanekîyê girsî ameyî ca. Key ke artêşa tirkan binê emirê Kazim Karabekîrî de kewte zerreyê Qersî, ûca de xeylê armenî û kurdê êzidîyî kîştî. Tayê malbatan xo reynayî ra. Înan ra juye, malbata Emînê Evdalî bîye. O serra 1906î de yeno dinya û serra 1918î de wextê qirkerdişî de malbata xo vîndî keno. Peynîye de bi xo û waya xo Seyrane xelisîyê ra. Labelê çend rojan ra tepîya Seyrane poxê vesanîye ra bazîyanê Emînî de merde. Waya xo ra dima zaf xemgîn bî, la ey têkoşînê cuya xo berdewam kerd. Tayê sewîxaneyan de pîl bî û bado şî Tîflîs lewê apê xo Ûsivê Basoyî. Nê bajarî de wendegehê leylî de, o yo ke bi destê Akop Kazaryanî ronîyaybî, perwerde girewt. Akop Kazaryan yan bi nameyê xo yê bînî ya “Lazo”, dîroka kurdanê Sovyetî de wayirê cayê qedirberzî yo. Ey ziwanê kirdaskî zanayêne û seba kurdan grafîkê armenkî de alfabeyêk amade kerdbî. Nameyê cinîya ey Olga bî. Domanê ke wendegehê leylî de wendêne, ey rê “apo” cinîya ey rê “dayê” vatêne.
Emînê Evdal bi îtiqat, dîrok û edetanê kurdan xeylê eleqedar bî. Serra 1929î de unîversîteyê Erîvan de fakulteyê dîrokî de dest pê perwerdeyê lîsansî kerd. Key ke wendêne, hetêk ra şahidê wedaritişê Kurdîstanê Surî bî, hetekê bînî ra akerdisê rojnameyê Rêya Teze dîbî.
Nê serran mabênê ey bi Hecîyê Cindî ya zaf embazîya girse estbî. Ê têde bitaybetî folklorê kurdan û rastnustişê kirdaskî ser o xebitîyaybî. Seba domananê kurdan kitabê rastnustişî nuştîbî. Naye ra teber kitabêkê bi nameyê “Folklorê Kurdan” amade kerdbî. Goreyê melûmatê Afan Evdalî yo lajê Emînê Evdalî, serekê Komara Kurdî ya Mahabatî Qazî Mehemedî no kitab wendo û sey “Qûranê kurdan” name kerdo.
Kurdnas û nuştoxo rûmetgiran Emînê Evdal 22ê Êlulê 1964î de na dinyaya tale ra şî. Erîvan de ameyo defn kerdene.
Embazê Emînê Evdalî Hecîye Cindî kî Qers ra yo. O kî serra 1908î de dewa Yemençayirî de ameyo dinya. Qirkerdisê kurdanê êzidîyan malbate û cuya ey ser o tesîro girs kerd. Goreyê fikrê cigerayox û çîrokbêj Ayhan Erkmenî, ey ma û pîyê xo vîndî kerd. Serra 1918î de hêrişê artêşa tirkan ra dima dewa Yemençayirî ra vejîya teber. La peymana adirbestê Mondrosî (30 Teşrîna Verêna 1918î) ra tepîya oncîna agêra dewa xo. Tîya de roje heywanan beno û çerêneno. Wextê çerênayîsî de bi çîyêkê peqnayeyî de kay keno û bazîyê xo yo çep dirbetin beno. Destpêkê tevgera kemalîstan ra dima serra 1920î de artêşa Kazim Karabekîrî reyna hêrişê Qersî kerd. Hecîyê Cindî nê hêrişê diyinî ra tepîya xo reyna ra û sewîxaneyê Aleksandropolî (Lenînakan/Gumru) de pîl bî.
No wext tayê domanan Aştarak de sewîxane de, o yo ke bi destê Nûrê Polatova (waya Ferîkê Polatî) ronîyaybî, wendêne. Mabênê nê domanan de Qers ra kênekêk estbî û nameyê xo Zanoye bî. Nameyê xo yo bîn Zeyneba Îbo. Serra 1930î ra dima tayê domanê Aştarakî seba berdewamkerdisê perwerdeyî ameyî Erîvan. Cerdoyê Genco, kurdê Yemençayirî yo bîn, xebere gêno ke Zanoye, Xanime û Hasrete kî ameyê Erîvan. Roje ê dawet kerdî keyeyê xo. Embazê ey Hecîyê Cindî kî ûca de bî. Cindî û Zanoye jubînî na taw nas kerd. Dima ê zewejîyayî.
Hecîyê Cindî serranê 1930î de hetêk ra enstîtuyê pedagojîyê Erîvanî de wendêne, hetekê bînî ra rojnameyê Rêya Teze de servîsê kulturî de xebitîyayêne. Serra 1937î de Cindî ameyo pêgirewtene. Çike îdareyê Moskowa o bi antî-sovyetîye, neteweperwerîye û ajanîye sucdar kerdbî. Dima o sey “dismenê şarî” şî zîndan. Goreyê qanûnê cezayî derheqê ey de qerarê îdamî daybî. La no qerar nêameyo ca ardene û serra 1939î de Hecîyê Cindî azad bî. Azadîye ra tepîya seba ey dîyayîşê karî qet asan nêbî. Çike o bi destê hukmatî sey merdimo bêbawer ameyo nîşan dayene. No wext nuştoxê şorişgêrî Aleksandr Fadeevî (Ey xelata Stalînî girewtbî) ju waştişname nuşt û ey ra dima Hecîyê Cindî agêraya karê xo yê verênî. Serra 1940î de tezê co yê doxtora pawit. Nê serran îdareyê Moskowa alfabeyê latînkî bi alfabeyê kirîlî ya vurnaya. Hukmatê Armenîstanî kî wezîfeyê çarnayîsê grafîkê ziwanê kirdaskî daybî Hecîyê Cindî. Nameyê na polîtîka çimeyanê rûskîyan de sey “kirîlîzatsîya (kirîlkerdis)” zanîyeno.
Hecîyê Cindî, bado bitaybetî warê edebîyatî û folklorê kurdan de zaf xebatî kerdî. Nê konteksî de ûnîversîteyê Erîvanî de xeyle serrî dersî dayî. 1ê Gûlana 1990î de şî rehmet. Hetê peynîye ra kurdanê Yemençayirî Hecîye Cindî û Emînê Evdalî sehayê kurdolojî de tesîrêdo zaf girs verada.
