Cuya şaran de, tayê roj û roşanê taybetî est î. Nê rojan ra tayê rojî, rojê roşanê dînî, tayê zî yê netewî yî. Semedo ke 15ê Gulane roja vetişî yê kovara Hawarî ya, na roje sey Roja Roşanê kurdkî ameya qebulkerdiş.

Sîyasetkar, roşnvîr û nuştoxê kurdanê ke sirgûn bîyê; semedo ke no ziwan û kulturo (çando) qedîm vînî nêbo û wardo lingan ser, warê kurdkî û edebîyatê kurdkî de, xebatêka erjaye kerda. No semed ra Celadet Alî Bedirxan zî 15ê Gulana 1932yî de kovara Hawarî vejeno. Tarîxê ziwan û edebîyatê kurdan de, cayê “Hawarî” cayêko mustesna yo. Celadet Bedirxanî vera polîtîkaya înkar û îmhayî nameyê na kovare sey “Hawar” panayo. “Hawar” vera polîtîkaya asîmîlasyonî yew hawara kurdkî ya.

Celadet Alî Bedirxan û embazê xo Hawar de, zafê ey netewbîyayîş û şuxulnayişê (karardişê) ziwanê ser o vindenê. Goreyê Celadet Bedirxanî pawitişê ziwanî, pawitişê netewî yo. Celadet Bedirxan muhîmîya ziwanî, bi nê vatişê xo ano ziwan: “Miletê bindestî estbîyayîşê xo, bi di çekan pawenî: Ay yewin dîn o, ay dîyin zî ziwan o. La eke dînê netewê bindest û serdestî yew bo, hinê çeke yew tena ya û eke ti qîmet nêdî ziwanê xo û nêşuxulnî (karnêyarî), ay wext ti bêçeke manenî.” Celadet Alî Bedirxan hewnêno ke kurdî bonderê ziwanê serdestan benê û ziwanê xo zî sey ziwanê dewijan veynenê, rexneyanê giranan kurdan keno û vano ke: “Kurdno malxirabno!  Kuro eyb o, şerm o, yazix o, yan bonderê ziwanê xo bibê, yan mevajê ma kurd î. Bê ziwan, kurdîtî ma rê tu nerûmet a, ma rê risîyayêka giran a.”

Celadet Bedirxan, kovara Hawarî de hûmara yewine de wina (ina) vano:

“Hawar vengê zanayîşî yo. Zanayîş xo naskerdiş o.

Xo naskerdiş zî ma rê rayîrê xelisîyayîş û bextîyarî akeno.

Her kesêko xo nas keno; şîyno xo bido naskerdiş.

Hawara ma, verê heme çîy, ko estbîyayîşê ziwanê ma bido naskerdiş.

No semed ra ziwan; şertê estbîyayîşî yo yewin o.”

Raya ewilî ya ke, yew kovare bi temamî kurdkî çap bena. Kovara Hawarî bi kurmanckî, sorankî û kirmanckî nusîyaynî. Hawar yew ekol bî. Na kovare de Celadet Alî Bedirxan, Kamûran Bedirxan, Osman Sebrî, Nûreddîn Zaza, Cegerxwîn, sewbîna roşnvîr û nuştoxanê namdaran nuştnî. Kovara Hawarî seba resayîşê nuştoxanê kurdkî û standardîzekerdişê kurdkî de rolê xo kay kerdo.

Kovara Hawarî kurdkî rê yew xizmeto pîl kerdo.

1-Celadet Alî Bedirxanî bi herfanê latinkîyan yew alfabe zî hedre kerde. Na alfabe raya ewilî “Hawar” de ameya şuxulnayîş.

2-Ay wext zî kurdî hetê tirkan, ereban û farisan ra asîmîle bîynê. Hawar semedo ke nasname, ziwan û kulturê kurdan biciwîyo û aver şêro yew xizmeto pîl kerdo.

3- Hawar semedo ke kurdî bonderê wendişî bibê, kurdkî biwanê, binusê û kurdkî warê edebîyatî de aver şêro, yew rolo muhîm kay kerdo. No xusus de, kurdî hêşyar kerdê.

4- Na kovare warê nuştiş û wendişê kurdkî de, kurdî bi taybetî roşnvîrê kurdan hîşyar kerdê. Yanê no xusus de yew zemên hedre kerdo.

5-Kovara Hawarî bi kurmanckî, sorankî û kirmanckî nusîyaya. Yanî kovara Hawarî semedo ke heme lehçeyê kurdkî bêrê şuxulnayîş/xebitnayîş û aver şêrê, kurdî hêşyar kerdê.

Hawar tena yew kovare nîya, semedo ke yew ziwan û kulturêko modern zîl bido û no ziwan û kultur bipawîyo yew gureyo tarîxî kerdo.