1 GULAN 2025

Gösterilecek bir içerik yok

Kela  Rebetê  û qîza  qral

Evdila  Soylemez

Pîra min a sed û bîst sal emir kiribû bi gopalê xwe hêdî hêdî meşiya û hat ket hundurê hewşa me û çend  denga bang dayika min kir; got hela were ma hûn di ku de ne, em aciz in. Ez û dayika min em bi kêf çûn cem pîra xwe ya sed û bîst salî. Got li hundir zahf aciz bûme û got hema em ê li hewşê rûnin xwe bera erdê ser şînkayê da û rûnişt. Em jî li hinda wê rûniştin. Pîrê ev bûyera qîza qral çiye tu zanî? Pîra min dest bi bûyera qîza qral kir.

Berxê min wek tu zanî jorî gundê me Kela Rebetê heye ji xwe gundê me navê xwe ji kelê girtiye.

Li Kela Rebetê qralekî Bîzansê hebû, ev qral pir xurtbû, hêza wî û artêşa wî ne serî û ne bînî hebû.  Qîzek wî ya pir xweşik hebû navê wê Alenjîa bû. Alenjîa di nav civaka Bîzansê de mezin bûbû, lê qet ji qewmê Bîzansê hez nedikir, ji ber ku carna neheqî li cîranê xwe yê kurd dikirin li jêrî kelê di xanîkî axînî de dijîn. Rojekê Alenjîa zahf acizbû û got bavo ez dixwazim xwe bera jêrî kelê nav baxçê hinar û hejîran bidim bira bêhna min derkeve. Qral got dibe keça min here lê li xwe miqatebe wek tu zanî neyarê me hene.  Piştî Alenjîa xwe bera jêrî kelê da, qral ji çend heb leşkerê xwe re got qîza min bişopîne bê bi ku de diçe.

Alenjîa gava xwe bera nav baxçe da bîhnek kûr veda û got evder pir xweşe, her der dar û şînkayî ye. Piştî vê gotinê ji darê hinarek ket ber nigê wê. Li jor nerî dît xortekî kejî sor û xweşik li ser darê ye. Ev xort xortekî kurd ê bi navê Armanc bû. Armanc li jêrî bexçe bizinê xwe diçêrand ji ber ku şewqa tavê dida ew hinarê sor, dilê wî çûbûyê û derketibû ser darê. Armanc gava çav Alenjîa ket hiş di serî de nema, ji xwe Alenjîa keçek pir delal bû. Alenjîa gava Armanc dît tirsiya, Armanc xwe bera erdê da û got netirse ez ne mirovekî pîsim ez zirarê nadim te. Bîzans û kurd ji ber ku cîranê hev bûn zimanê hev hinekî hîn bûbûn. Alenjîa, gava xortê kurd ê xweşik dît dilê wê jî bi evîn û hezkirina Armanc lêdabû.

Alenjîa: Tu kî yî ?

Armanc: Ez şivanê bizana me, xortekî kurd im.

Alenjîa: Bi nasîna te ez gelekî kêfxweş bûm.

Armanc: Ez jî gelekî kêfxweşbûm keça delal.

Leşkerê qral Armanc û Alenjîa li hinda hev dîtin û xeber dan qral. Qral hêrs bû bi gelek leşkeran berî da nav bexçe. Gava qral Armanc û Alenjîa li hinda hev dît, ferman da leşkeran got Armanc bikujin. Leşkeran êrîşî Armanc kir, Armanc li ber xwe da lê bela hejmara wan zêdebû Armanc xistin erde û her derê wî bû xwîn. Alenjîa kir hewar û gazî lê nebû çare. Armanc ket erdê. Qral bi destê qîza xwe girt û berî da Kela Rebetê, qral ji qehra qîza xwe xist şikeftekê û derê wê bi keviran lêkir. Qral got êdî heya emrê te hebe kesek te nabîne. Tu yê di vê şikefta deriyê wê girtî de heta mirinê bimînî. Armanc çavê xwe hêdî hêdî vekir bi wê êşa laşe xwe, her derê wî xwîn, xwe kişkişand û pala xwe sipart dara hinarê û dest bi vê helbestê kir:

Heger we zanîba

Fikrekî pir delale hebûna te

Ez zarokekî mîna ser çonga dayika xwe di xew de me

Heger wê zanîba

Wê yê bi eşq av bida dara behîvan ya di hewşa xwe de

Tu bajarekî mezinî li Mezopotamya

Armanca şivana cotvana bêrîvana

Heger wê zanîba

Hez dikim bûyî felsefeya jiyana dilşewatan

Xortekî xemgîn fikirî li ser evîn

Tu qralî an jî mîr tê xwe di mezelekî de bibînî

Heger wê zanîba

Piştî mirina min ewê herdem şînbe darê zinaran

Şimamoka nav bîstana kerenga nav tahta

Xwedê zane em hevalê baş li dijî pîsan

Heger wê zanîba

Yarê tiriyekî şêrîn li ser mahsera

Tu qizwana dora esêba

Kesek nika te qutke bi bivira ji tirsa

Heger wê zanîba

Ez dihelim nav nivîna bi hest û ramana

Tu medreseyek bi zincîr

Were em li Mêrdîna Kevnar vexwin qahweyekî ji şîr

Heger wê zanîba

Kêfa çûyîna komkirina pîvoka

Rojekê li ber esirî gundî kom bûne ber wî dîwarî

Hinekî fesadî hinekî hêsîrî û feqîrî

Heger wê zanîba

Xweşikbûna wan çavê qahwerengî mîna sitêrkan

Ser çiyayekî bilind bi heybet sekiniye Kela Rebetê

Li beriya xezala dinêre mîna li benda wê yarê

Heger wê zanîba

Qîza qral çend şev çend roj girtî ma piş dîwara

Naveroka berê
Naveroka ya piştî vê

Kela  Rebetê  û qîza  qral

Evdila  Soylemez

Pîra min a sed û bîst sal emir kiribû bi gopalê xwe hêdî hêdî meşiya û hat ket hundurê hewşa me û çend  denga bang dayika min kir; got hela were ma hûn di ku de ne, em aciz in. Ez û dayika min em bi kêf çûn cem pîra xwe ya sed û bîst salî. Got li hundir zahf aciz bûme û got hema em ê li hewşê rûnin xwe bera erdê ser şînkayê da û rûnişt. Em jî li hinda wê rûniştin. Pîrê ev bûyera qîza qral çiye tu zanî? Pîra min dest bi bûyera qîza qral kir.

Berxê min wek tu zanî jorî gundê me Kela Rebetê heye ji xwe gundê me navê xwe ji kelê girtiye.

Li Kela Rebetê qralekî Bîzansê hebû, ev qral pir xurtbû, hêza wî û artêşa wî ne serî û ne bînî hebû.  Qîzek wî ya pir xweşik hebû navê wê Alenjîa bû. Alenjîa di nav civaka Bîzansê de mezin bûbû, lê qet ji qewmê Bîzansê hez nedikir, ji ber ku carna neheqî li cîranê xwe yê kurd dikirin li jêrî kelê di xanîkî axînî de dijîn. Rojekê Alenjîa zahf acizbû û got bavo ez dixwazim xwe bera jêrî kelê nav baxçê hinar û hejîran bidim bira bêhna min derkeve. Qral got dibe keça min here lê li xwe miqatebe wek tu zanî neyarê me hene.  Piştî Alenjîa xwe bera jêrî kelê da, qral ji çend heb leşkerê xwe re got qîza min bişopîne bê bi ku de diçe.

Alenjîa gava xwe bera nav baxçe da bîhnek kûr veda û got evder pir xweşe, her der dar û şînkayî ye. Piştî vê gotinê ji darê hinarek ket ber nigê wê. Li jor nerî dît xortekî kejî sor û xweşik li ser darê ye. Ev xort xortekî kurd ê bi navê Armanc bû. Armanc li jêrî bexçe bizinê xwe diçêrand ji ber ku şewqa tavê dida ew hinarê sor, dilê wî çûbûyê û derketibû ser darê. Armanc gava çav Alenjîa ket hiş di serî de nema, ji xwe Alenjîa keçek pir delal bû. Alenjîa gava Armanc dît tirsiya, Armanc xwe bera erdê da û got netirse ez ne mirovekî pîsim ez zirarê nadim te. Bîzans û kurd ji ber ku cîranê hev bûn zimanê hev hinekî hîn bûbûn. Alenjîa, gava xortê kurd ê xweşik dît dilê wê jî bi evîn û hezkirina Armanc lêdabû.

Alenjîa: Tu kî yî ?

Armanc: Ez şivanê bizana me, xortekî kurd im.

Alenjîa: Bi nasîna te ez gelekî kêfxweş bûm.

Armanc: Ez jî gelekî kêfxweşbûm keça delal.

Leşkerê qral Armanc û Alenjîa li hinda hev dîtin û xeber dan qral. Qral hêrs bû bi gelek leşkeran berî da nav bexçe. Gava qral Armanc û Alenjîa li hinda hev dît, ferman da leşkeran got Armanc bikujin. Leşkeran êrîşî Armanc kir, Armanc li ber xwe da lê bela hejmara wan zêdebû Armanc xistin erde û her derê wî bû xwîn. Alenjîa kir hewar û gazî lê nebû çare. Armanc ket erdê. Qral bi destê qîza xwe girt û berî da Kela Rebetê, qral ji qehra qîza xwe xist şikeftekê û derê wê bi keviran lêkir. Qral got êdî heya emrê te hebe kesek te nabîne. Tu yê di vê şikefta deriyê wê girtî de heta mirinê bimînî. Armanc çavê xwe hêdî hêdî vekir bi wê êşa laşe xwe, her derê wî xwîn, xwe kişkişand û pala xwe sipart dara hinarê û dest bi vê helbestê kir:

Heger we zanîba

Fikrekî pir delale hebûna te

Ez zarokekî mîna ser çonga dayika xwe di xew de me

Heger wê zanîba

Wê yê bi eşq av bida dara behîvan ya di hewşa xwe de

Tu bajarekî mezinî li Mezopotamya

Armanca şivana cotvana bêrîvana

Heger wê zanîba

Hez dikim bûyî felsefeya jiyana dilşewatan

Xortekî xemgîn fikirî li ser evîn

Tu qralî an jî mîr tê xwe di mezelekî de bibînî

Heger wê zanîba

Piştî mirina min ewê herdem şînbe darê zinaran

Şimamoka nav bîstana kerenga nav tahta

Xwedê zane em hevalê baş li dijî pîsan

Heger wê zanîba

Yarê tiriyekî şêrîn li ser mahsera

Tu qizwana dora esêba

Kesek nika te qutke bi bivira ji tirsa

Heger wê zanîba

Ez dihelim nav nivîna bi hest û ramana

Tu medreseyek bi zincîr

Were em li Mêrdîna Kevnar vexwin qahweyekî ji şîr

Heger wê zanîba

Kêfa çûyîna komkirina pîvoka

Rojekê li ber esirî gundî kom bûne ber wî dîwarî

Hinekî fesadî hinekî hêsîrî û feqîrî

Heger wê zanîba

Xweşikbûna wan çavê qahwerengî mîna sitêrkan

Ser çiyayekî bilind bi heybet sekiniye Kela Rebetê

Li beriya xezala dinêre mîna li benda wê yarê

Heger wê zanîba

Qîza qral çend şev çend roj girtî ma piş dîwara

Naveroka berê
Naveroka ya piştî vê