Ma dinyaya dîjîtale de yê. Keyepelan ra bigîre heta rojname, radyo, televîzyon, heta torê civakî, kam zêde enî reyan bişixulno ew bi ser kuno. Dinyaya enkayîne ma ra ana vana.
Bêrê ma verî bawnin îstatîstîkan ra, dima ra ma çende çî vacin. Hîkaye dewrê 30 sere verî dest pa kerd.
Tim Berners-Lee 20’ê aşmey diyesinan ay 1990’y de projeya “World Wide Web” viraşt ke enka ma zey “www” nas kenê. Centerê Lêkolînanê Nukleerî ey Ewropa (CERN) ke cayê cê Swîs de wo ene xebate hamî dest pa kerdişî. Bi ene proje înan ga mîyanê xwu de bidayêne û bigirotêne. Yanê proje qeybî înan bî. La gama ke dem hame, roca 6’ê tebaxa 1991’y de eno keyepel pêşkêşê şarî kerd û waşt ê bişixulnê. Û a roce ra nat ma “www” şixulnenê.
32 serî ene joy ra ravêrîya wa. Gorey îstatîstîkanê enka, dinya de hûmara keyepelan mîlyar hebî derbas kerdo. Û gorey îstatîstîkanê newan ra enka, her sanîye de 3 keyepelî benê a. Her roce 252 hezar keyepelî benê a, saete de 10 hezar û 500 hebî, deqe de 175 hebî.
Sera 82’yê keyepelan aktîf nîyo
Tam bi temamî mîlyarêk, 106 mîlyonî, 671 hezarî û 903 keyepelî serê rîyê dinya de hameyê akerdişî. Enîyan de 201 mîlyon û 898 hezar û 446 hebê înan (sera 18) aktîf yenê şixulnayişî la sera 82’yê înan aktîf nîyo. Torê civakî, kanalê zey youtube û ê bînan zî biyarê bidê ser, bawnê çawey beno dinyayêka pîle.
Eno quwetê çapemenî yo. Verî 30 sere rojname û radyo tewr çalakî bî. Televîzyonî vecîyay, tesîr ro înan kerd. Û înternetî tesîr ro heminan kerd. Reyna zî her yew qîmetêkey cê, quwetêkey cê est o.
Ma bêr serê enkay: Serokomarê Tirkîya Recep Tayyîp Erdogan wextê weçînayişê gulanê emsarî de xeberî daynê, kanalan dest bi weşana ser bi serî kerd. Gorey henî çiman 24 kanalan, gorey henîyan 29 kanalanê ew xeberdayîşê cê ser bi ser kerd vila. Yanê vîstî ra zêdeyêrî kanalî weşane de bîyî û vatişê ey resna milete.
Û tam bi temamî 6 aşmî û nîm dima ra weçînayişêko bîn esto ke muhîm o. Go muxalefet se bikero? Partîya kurdan go se bikero? Keyepelê muxalefetî yê partîya kurdan bes ê? Televîzyonê înan? Rojname û radyoyê înan?
Wexto ke yew vatişêk vaco û sanîye de 29 kanalî ê vatişî bikerê vila, ti temaşekarê kamco kanalî bê zî ew vatiş go bi ê kanalî bêro verê goşanê to. Egir zanayişê to bibo ti go beşkê mihasebe bikerê, ger çinêbo, çi bêro vatişî ti go ê zey vatişî zey vatişo rastîn bigîrê û qebûl bikerê.
Ha, ger alternatîf bibo go vatişê bînî zî bêrê verê goşê to, la ger alternatîfî çinêbê? Ger herîrî keyepelî sanîye de yenê viraştişî ê to nêbê, xizmetî qeybî to nêkerê go seyîn bo?
Serkewte hendî serê masan de zî yeno girotişî. Serkewtin bi keyepelan zî, bi torê civakî zî. Ma kurdî zî qeybî ziwanê xwu zî, qeybî sîyasetê xwu, qeybî jîyaney civakê xwu zî mecbûrê enî alternatîfan zêde bikerê. Yan nê, bi her away peynî go bibo husran. Her sanîye de 3 keyepelî û ê 3 keyepelan ra parçeyke ê ma nêbê, karê ma zehmet o.
