Komîsyonên girtîgehan ên ÎHD’ê li Enqere, Stenbol û Îzmîrê ji bo balê bikişînin rewşa girtiyên nexweş, çalakî li dar xistin û xwestin girtiyên nexweş bên berdan.

Enqere

Înîsiyatifa Ji Girtiyên Nexweş re Azadî li Stenbol û Enqereyê daxuyani dan çapemeniyê û bal kişandin ser rewşa girtiyên nexweş. Endamên Înîsiyatifê xwestin Leyla Aygun a li Girtîgeha Jinan a Bakirkoyê û Hanife Arslan a 80 salî ku li Girtîgeha Wanê girtî ye serbest bên berdan.

Înîsiyatifa Ji Girtiyên Nexweş re Azadî, bi boneya balê bikişînin ser rewşa girtiyên nexweş di hefteya 514’an de çalakî pêk anîn. Endamên înîsiyatifê li pêş Şaxa ÎHD’ê ya Enqereyê kom bûn. Endamên Înîsiyatifê bal kişandin ser rewşa  Leyla Aygun a li Girtîgeha Jinan a Bakirkoyê. Endama Lijneya Navendî ya ÎHD’ê Nuray Çevirmen axivî û wiha got: “Aygun beriya bê girtin ji pêsîrê xwe ememiyat bû.

 Dermankirin nêvî hiştin

Aygun ji ber nexweşiya xwe dermankirina tîrêjan didît. Lê piştî 1 sal û 9 meh cezayê wê ji aliyê Dadgeha Bilind ve hat xerakirin, di adarê de hat girtin û dermankirina wê nîvco ma. Dê tedawiya Kemoterapî bidîtaya. Nû dest bi dermankirinê kiribû. Lê hat girtin. Ji ber hat girtin dest bi dermankirina kemoterapi nekir û qut bû. Piştî li Girtîgeha Bakirkoyê girtî ma, tenê çend caran çû girtigehê. Ji bo Aygun bê dermankirin, divê serbest bê berdan. Em bang dikin ku Aygun berdin.”

 Stenbol

Komîsyona Girtîgehan a Şaxa ÎHD’ê ya Stenbolê jî bi heman armancê daxuyanî da. Komîsyonê di hefteya 642’an de çalakiya “Rûniştina F” li pêş şaxa ÎHD’ê ya Stenbolê daxuyanî da. Komîsyonê vê hefteyê bal kişand ser rewşa Girtiya nexweş Hanife Arslan a 80 salî ku li Girtîgeha Tipa T a Wanê dimîne. Hevseroka Giştî ya ÎHD’ê Eren Keskin û gelek parazvanên mafên mirovan beşdarî daxuyaniyê bûn. Endamê Komîsyona Girtîgehan a Şaxa ÎHD’ê ya Stenbolê Mehmet Acettin daxuyanî da. Acettîn, anî ziman ku girtîgeh li pêş başbûna tenduristiya girtiyan asteng e û wiha got: Di navbera salên 2018-2023’an de nêzî 2 hezar û 258 girtiyên nexweş li girtîgehan jiyana xwe ji dest da. Herî dawî Mehmet Alî Yaşa ku 30 salan girtî ma û ji berdana wî re 74 roj man û di 16’ê Sibatê de hat berdan, di 11’ê tîrmehê de jiyana xwe ji dest da.

Acettîn anî ziman ku îro ji bo balê bikşînin ser rewşa Hanîfe Aslan a 80 salî ku li Girtîgeha Tîpa T a Wanê ye li hev kom bûne û wiha got: “Girtiya nexweş Arslan bi nexweşiyên KOAH, ulsera mahden, dil, diyabet, tansiyon u gelek nexweşiyen din. Piştî bi Covid 19 ket, di pişika wê de xezar çêbû. Hanife Arslan êdî bi tena serê xwe nikare pêdiviyên xwe temîn bike. Nikare bi tena serê xwe bijî. Ji 2021’an heta niha girtî ye. Hanife Arslan, di şertên giran de dijî. Ji ber şertan di tuwaletê ket xwarê û diranê wê şikestin. Dema çû bijîşk, bijîşk jêre got ‘Diviya bû tu 5 sal berê emeliyat bûbûya. Niha teqez divê tu emeliyat bibe. Dixwazin Arslan poşman bibe. Ji ber poşmaniyê qebûl nakin wê serbest bernadin Divê teqez Arslan serbest bê berdan.”

 Îzmîr

Komîsyona Girtîgehan a ÎHD’ê ya Îzmîrê jî çalakiya ji bo girtiyan ku ji du hefteyan carekê li dar dixe, di hefteya 293’yan de çalakî li ber Sumerbanka Kevn a li Konakê li dar xist. Gelek kes tev li çalakiyê bûn û pankarta “Girtiyên nexweş dimirin, nebe şirîkê sûc” hat vekirin.

Komîsyonê di çalakiya vê hefteyê de bal kişand ser rewşa girtiyê nexweş Abdulhalîm Kaya (81) ê ku li Girtîgeha Tîpa T a Qubîna Êlihê tê ragirtin. Daxuyaniya bi kurmancî Hevseroka ÎHD’a Îzmîrê Zîlan Gumuş xwend û daxuyaniya bi tirkî jî rêvebera ÎHD’ê Vetha Aydin Yuksel xwend.

 Daxuyanî wiha ye:

“Li gorî qanûnê; ‘Ji bo parastina mafê jiyanê û yekitiya laşî û derûnî ya mehkûman di saziyên cezayê de girtina her cure tedbîrên parastinê mecbûrî ye’. Tê gotin. Lê belê serlêdanên ku li komeleya me tên kirin nîşan didin ku rayedar bi vê berpirsyariyê tevnagerin û pêkanînên ku mafê jiyanê yê girtiyan û yekitiya wan a bedenî û derûnî tehdîd dike jî pêk tînin.

Li gorî daxuyaniyên ku hatine dayîn, mînaka dawî ya vê rewşê ev e; Ercan Çakar di 25’ê gulana 2024’an de li Girtîgeha Tîpa S a Îdirê ku bi binpêkirina mafan di rojevê de ye, bi guman jiyana xwe ji dest da. Ercan Çakar ê 39 salî ku ev 12 sal in di girtîgehê de ye û nêzî mehek berê sewqî Girtîgeha Tîpa S a Îdirê hat kirin, di hevdîtina xwe ya dawîn a malbatê de got, ‘Eger tiştek were serê min midûrê girtîgehê û gardiyan berpirsyarin, û di otopsiya wî li Nexweşxaneya Dewletê ya Îdirê hat kirin de li ser bedena wî şopên lêdanê hatin dîtin.

Weke ku tê bîra we, di 11’ê gulanê de hatibû ragihandin ku Reber Soydan ê 20 salî li Girtîgeha Ewlehiya Bilind a Tîpa F a Wanê întîxar kiriye û malbata wî bi îdiaya ku bûyer ne întîxar be serî li dozgeriyê dabû.

Em bang li rayedaran dikin ku li gorî erkên ku di qanûn û peymanên navneteweyî de hatine diyarkirin tevbigerin û em daxwaz dikin ku rayedarên ku van erkan pêk neynin bi lêkolînên edlî û îdarî bên cezakirin.

Vê hefteyê; Em rewşa tenduristiyê ya girtiyê nexweş ê giran Abdulalim Kaya ku 81 salî ye û ji sedî 93 rapora wî ya astengdariyê heye û li Girtîgeha Tîpa T a Qubînê ya Êlihê girtî ye parve dikin.

Girtiyê nexweşê giran Abdulalim Kaya 81 salî ye û ji sedî 93 astengdar e; Ji bilî nexweşiyên dil, prostat, gurçikan û demans, ji sedî 80 kêmbûna bihîstinê û ji sedî 50 kêmbûna dîtinê heye û dikare bi alîkariya kesên din li ber xwe bide û bi alîkariya hevalên beşa xwe dikare lênêrîna xwe ya kesane jî bike .

Kaya ku di 14’ê Cotmeha 2020’an de beriya ku dirûne emeliyata prostata wî bên rakirin, ji ber ku 5 sal cezayê girtîgehê bi dawî bû, hat binçavkirin û girtin, 60 roj bi tena serê xwe ma û ji dermankirin û lênêrînê bêpar ma. Ji ber nexweşiyên wî di 4ê Çileya 2021ê de ceze wi, di encama hewldanan de 6 meh hat taloqkirin.

Di rapora Lijneya Tenduristiyê ya ku ji aliyê Nexweşxaneya Lêkolîn û Perwerdehiyê ya Sêrtê ve hatiye amadekirin û ji bo dewamkirina tedawiya xwe serî lê daye, di 12ê Cotmeha 2022an de; Hat diyarkirin ku nexweşiyên wî ji sedî 93 seqetî di jiyana wî de peyda kiriye, nikare bi tena serê xwe jiyana xwe bidomîne, ji ber ku pêwîstiya wî bi lênêrîn û dermankirinê heye, înfaza cezayê wî di şert û mercên girtîgehê de nikare berdewam bike, jixwe nexweşiyên wî xetereya jiyanê ne. û piştî 2 salan divê muayeneya kontrolê bê kirin û bê diyarkirin ku rewşa wî baş bûye yan na, di 31’ê Adara 2023’an de dîsa sirgûnî Girtîgeha Tîpa T a Beşîrî ya Êlihê hat kirin.

Kurê wî hevdîtina bi bavê xwe re kiriye. Kurê wî dibêje; ‘Bavê min li gorî serjimariyê 81 salî ye, lê temenê wî yê rastî 86 saliye, kal e û nexweşiyên wî yên giran hene. Dema ku îdamkirina wî hat taloqkirin û hat berdan, anjiyo hat kirin. Dema ku wî dest bi tedawiya xwe kir, dîsa xistin girtîgehê. Ew niha bi rengekî nivînan e. Ew bêyî alîkariya hevalên xwe nikare rabe, bimeşe, bixwe û xwe paqij bike. Ew jî zehmet e ku me nas bike. Her ku dementia pêşve diçe, ew nikare hewcedariyên xwe yên kesane bicîh bîne’. Saziya Tiba Edlî ya ku sewqî wî hatibû kirin, di rapora xwe ya 11’ê Adarê de gotibû ‘Dibe ku di girtîgehê de bimîne’. Cezayê bavê min di Sibata 2026’an de diqede. Lê heta vê rojê nikare di girtîgehê de bimîne’.

Me mehek berê ji bo taloqkirina îdamê serlêdan kir û em dixwazin ew bê berdan. Li girtîgehê girtina Abdulalim Kaya ku ji bo nexweşiyên wî dermankirin û tedawiya wî nayê kirin, ji bo tenduristî û jiyana wî metirsiyek mezin çêdike.

Em vê hefteyê jî dibêjin, girtiyê nexweşê giran Abdulalim Kaya û hemû girtiyên nexweş, astengdar û extiyar serbest tên berdan; Ji bo parastina mafên tenduristî û jiyanê em bang li rayedaran dikin ku bikevin nava liv û tevgerê û raya giştî jî hişyar bikin.”