Tarîxê merdimayîye de tayê rojî estê ke, ê rojî tenya teqwîm de yew hûmare nîyê; ê rojî nîşanê dejî, şînî û birînanê xorînan ê. 19ê Kanûna 1978î zî tarîxê kurdan û elewîyan de rojêka winayîn a. Na roje, destpêkê Qirkerdişê Gurgumî/Mereş ya. Labelê no qirkerdiş, tenya serebûtêko tarîxî nîyo; no zîhnîyet ewro zî cografyaya Rojhelatê Mîyanênî de, xusûsen Sûrîye de ganî yo û vera komelê elewîyan de gefanê girdan waneno. Ma nê nuşteyî de, hem Qirkerdişê Gurgumî ser o vindernê hem zî bala wendoxan anê serê rewşa xofîne ya ke ewro Sûrîye de qewimîyena.
Gurgum: Hewteyêko gonîn
19ê Kanûna 1978î de, şaristanê Gurgumî de game bi game planêkê qirkerdişî kewt dewre. Çîyo ke ameyne kerdene, yew şerê mîyanê şarî nêbi; no yew operasyonê “paqîjkerdişê etnîk û dînî” bi. Hêzanê tarîyan, bi organîzasyonê dewleta xorîne û bi destê faşîstanê sivîlan, dest bi hêrişê vera elewîyan û çepgîran kerd.
Verî ke qirkerdiş dest pêbikero, keyeyê elewîyan bi boyaxa sûr ameybî îşaret kerdene. Dima ra, 24ê Kanûne de hêrişê girdî dest pêkerd. Kûçeyanê Gurgumî de cinîyî, domanî, kokimî û ciwanî bê ferqkerdiş ameyî qetil kerdene. Goreyê malumatê fermîyî, 111 kesî ameyî kiştene, la goreyê şahîdanê cematî û çimeyanê bînan, hûmara kişteyan bi seyan bîye. Cinîyê ke digan bîyî, pîzeyê înan ame akerdene; domanî verê çimanê mayan û pîyanê xo de ameyî letekerdene.
No wehşet de armancê esasî, Gurgum ra vetişê kurdan û elewîyan bi. Nê planî de zî ser kewtî. Qirkerdişî ra dima, bi hezaran keyeyê elewîyan mecbur mendî ke erdê xo û keyeyanê xo ca veradê û koçê şaristananê bînan yan zî Ewropa bikerê. Gurgum, demografîya xo vurna û bî yew şaristanêkê tirk-îslamî.
Zîhnîyetê Yezîdî û serebûtê ewroyî
Merdim şîkîno vajo ke “Gurgum tarîx de mend.” Labelê rastîya cografyaya ma wina nîya. Zîhnîyetê ke 1978 de Gurgum de “Allahuekber” vatêne û sereyê merdiman birnayêne, ewro Sûrîye de bi nameyê cîya-cîya yê sey DAIŞ, El-Nusra û grûbê bînî yê cîhadîstan vejîyeno meydan.
Şerê Sivilî yê Sûrîye ke 2011 de dest pêkerd, demêko kilm de bî şerê mezheban. Çeteyê selefî û cîhadîstî, elewîyanê Sûrîye (Nusayrîyan) sey “kafir” dîyî û “qetilkerdişê înan helal” dîyî. Tiya de nuqteyêka muhîme esta: Zîhnîyetê ke Gurgum de kîşitêne û o ke ewro Lazqîye, Heleb û Şam de hêrişê dewanê elewîyan keno, eynî zîhnîyet o.
Taybetî ewro, badê ke şerê Sûrîye newe ra gûre bi, grûbê çekdarî yê ke hetê hêzanê mîyanneteweyî û herêmîyan ra paştî gênê, reyna dewanê elewîyan kenê hedef. Raporê rêxistinanê heqanê merdiman nîşan danê ke, nê çeteyî şinê dewan, camêrdan û ciwanan kîşenê, cinîyan sey “ganîmet” gênê û şarî mecbur kenê ke dînê xo bivurnê.
Sûrîye de elewîyî, seke Gurgum de ameybî dorpêç kerdene, ewro zî binê dorpêçêka girdî de yê. Tirsa înan a tewr girde a ya ke, senî ke Gurgum de cîranî cîranê xo kîşt, Sûrîye de zî eynî felaket biqewimîyo. Nê hêzê tarîyî wazenê ke cografyaya Rojhelatê Mîyanênî ra renganê cîyayan, bawerîyanê qedîman û kulturê pîya-ciwîyayîş awan bikerê.
Vîrakerdiş xiyanet o: Ganî ma se bikerê?
19ê Kanûne de vîrardişê Qirkerdişê Gurgumî, tenya yadkerdişê merdiman nîyo; no eynî wext de yew çalakîya xoverdayîşî ya. Eke ma tarîxê xo vîrî ra bikerê, ma do mehkûmê tekrarê ci bibê.
Gurgum ra heta Çorumî, Sêwas ra heta Gazî û ewro zî Sûrîye de, zincîreya qirkerdişan dewam kena. Hedefê nê hêrişan tenya canê merdiman nîyo; hedef hafizaya ma, bawerîya ma û estbîyayîşê ma yo. Seba ke ma nê wehşetî reyna nêvînê, ganî ma hîşyar bî.
Elewîyê ke ewro cîhan de yê, ganî nêbê bêveng vera zulmê ke Sûrîye de yeno kerdene. Elewîyê kirmancî/zazayî, kurmancî û tirkî, ganî dest bidê yewbînan û vera nê zîhnîyetê “faşîstî” de yewbîyayîşê xo xurt bikerê. Çike êyê ke ewro Sûrîye de serebirnenê, eke firsend bibînê, do eynî çî Gurgum de, Dêrsim de, Meletî de Erzîngan de zî bikerê.
Ma şehîdanê Gurgumî bi hurmet yad kenê. Ma vanê ke; birîna Gurgumî hîna akerde ya û heta ke hesabê qirkerdişî nêdîyo, na birîne nêewîyena. Û ewro, wezîfeyê ma yo tewr gird o yo ke, ma vengê elewîyanê Sûrîye bibê û nêverdê ke tarîxê qirkerdişî newe ra binusîyo. Vîrakerdiş xiyanet o. Ma nêvîrnenê, ma nêdanê vîrakerdene.
