Di demên dawî de, hevdîtinên di navbera DEM Partî û AKPê de bûne rojeveke girîng a siyaseta Tirkiyeyê. Ev hevdîtinên ku di çarçoveya banga Rêber Apo ya Aştî û Civaka demokratîk de pêk tên ne tenê ji bo Tirkiyê û Kurdistanê ji bo herêmê jî xwedî girîngiyek mezin in.
Di 28ê Gulana 2025an de, nûnerên DEM Partî û rayedarên AKPê li Meclisa Tirkiyeyê hevdîtineke zêdeyî du saetan pêk anîn. Di vê hevdîtinê de, mijarên weke pêvajoya demokratîkbûyîna Tirkiyeyê, hevdîtinên Heyeta Îmraliyê, biryarên Kongreya 12mîn a PKKê û sererastkirina qanûnên înfazê yên têkildarî girtiyên nexweş hatine nîqaşkirin. Ev hevdîtin weke nîşaneyeke erênî ya ji bo ji nû ve destpêkirina diyalogê tê dîtin, lê hê jî di asta berbiçav de gavek nehatiye avêtin.
Ev hevdîtin di demeke wisa de pêk tên ku daxwazên çareseriya demokratîk a pirsgirêka Kurd li Tirkiyeyê û li qada navneteweyî zêde bûne. DEM Partî, weke nûnerê siyasî yê gelê Kurd û hêzên demokratîk, bi israr daxwaza rakirina tecrîda li ser Rêber Apo û avêtina gavên berbiçav ji bo aştî û demokrasiyê dike. Di heman demê de AKP jî di bin fişara siyasî û aborî de, li rêyên nermkirina aloziyên civakî û siyasî digere.
Yek ji bûyerên herî girîng ên vê dawiyê, biryara Partiya Karkerên Kurdistanê (PKK) ya fesixkirina xwe bû. Di Kongreya 12mîn a PKKê de, ku di navbera 5-7ê Gulanê de li du qadên cuda bi beşdariya 232 delegeyan hat lidarxistin, biryar hat dayîn ku avahiya rêxistinî ya PKKê bê fesixkirin û têkoşîna çekdarî bi dawî bibe. Ev biryar weke “xaleke werçerxê ya dîrokî” ji aliyê nûnerên DEM Partiyê ve hat nirxandin. Bi vê yekê ve DEM Partî balê dikişîne ser girîngiya gavên pêbawer ên ji bo pêvajoyeke aştiyê.
PKKê di daxuyaniya xwe de diyar kir ku armanca vê biryarê piştgirîdayina çareseriya demokratîk û avakirina civakeke wekhev û adil e. Her wiha, bang li hêzên navneteweyî hat kirin ku piştgiriyeke avaker ji vê pêvajoyê re bikin û polîtîkayên qirkirina çandî yên li dijî gelê Kurd rawestînin. Ev daxuyanî weke nîşaneyeke wêrekî ya ji bo aştî û diyalogê tê dîtin.
Biryara fesixkirina PKKê û hevdîtinên AKP-DEM Partiyê li qada navneteweyî jî bi baldarî têne şopandin. Yekîtiya Ewrûpayê (YE) biryara PKKê weke “destpêka pêvajoyeke aştiyê ya pêbawer” dinirxîne. Herwiha, nûnerên saziyên navneteweyî yên weke Neteweyên Yekbûyî (NY) û Konseya Ewropayê daxwaz dikin ku Dewleta Tirkiyeyê gavên berbiçav ji bo çareseriya pirsgirêka Kurd biavêje. Di nava gavên bahsa wan tên kirin de rakirina tecrîda li ser Rêber Abdullah Ocalan û misogerkirina mafên bingehîn ên gelê Kurd jî hene.
Lê belê, hin rexne jî hene ku bêdengiya hin hêzên navneteweyî li hember polîtîkayên Dewleta Tirkiyeyê, weke êrişên leşkerî yên li ser herêmên Parastinê Yên Medyayê, li pêşiya pêşveçûna pêvajoyeke aştiyê ya mayînde dibe asteng. Di heman demê de, rêxistinên navneteweyî yên weke Platforma Dij Dagirkeriyê bang li civaka navneteweyî kirine ku li dijî êrişên Tirkiyeyê yên li ser Başûrê Kurdistanê û Rojava helwesteke zelal nîşan bidin.
Ji bo ku ev hevdîtin û biryarên dawî bigihêjin encameke erênî, divê gavên berbiçav bên avêtin. Hin ji van gavên pêşniyazkirî jî wiha ne:
Rakirina Tecrîda li ser Rêber Abdullah Ocalan: DEM Partî û gelek saziyên sivîl daxwaz dikin ku tecrîda li ser Rêber Apo ku 26 sal in bênavber berdewam dike, bê rakirin. Destûrdana hevdîtinên bi parêzeran re û misogerkirina mafê hêviyê yê hiqûqa navneteweyî wê bibe gaveke girîng ji bo avakirina baweriyê.
Qebûlkirina Mafên Bingehîn ên Kurdan: Divê di Qanûna Bingehîn a Tirkiyeyê de hebûna gelê Kurd bê qebûlkirin, zimanê Kurdî bibe zimanê fermî yê duyemîn, û mafê perwerdeyê bi zimanê dayikê bê garantîkirin.
Dawîanîna Operasyonên Leşkerî: Dewleta Tirkiyeyê divê operasyonên leşkerî yên li hember herêmên Kurdan, çi li Bakurê Kurdistanê, çi li Rojava û Başûrê Kurdistanê, rawestîne. Ev yek wê rê li ber diyalogeke şefaf û demokratîk veke.
Azadkirina Girtiyên Siyasî: Azadkirina siyasetmedarên Kurd ku bi hincetên siyasî hatine girtin, dê bibe nîşaneyeke wêrek ji bo nermkirina aloziyên siyasî.
Pêvajoyeke Şefaf û Beşdar: Her pêvajoyeke çareseriyê divê bi beşdariya hemû aliyên Kurdan, bi awayekî vekirî û şefaf, bê meşandin. Ev yek wê baweriya di navbera aliyan de xurt bike.
Piştgiriya Navneteweyî: Civaka navneteweyî divê bi awayekî çalak piştgirî bide vê pêvajoyê, bi taybetî bi rêya dîyalogê bi Tirkiyeyê re û bi misogerkirina rêzgirtina li mafên mirovan.
Hevdîtinên di navbera AKP û DEM Partiyê de, ligel biryara dîrokî ya PKKê ya fesixkirinê, derfetekê ji bo çareseriya demokratîk a pirsgirêka Kurd pêşkêş dikin. Lê belê, serkeftina vê pêvajoyê bi avêtina gavên berbiçav, bi zelalî û bi beşdariya hemû aliyan ve girêdayî ye. Nirxandinên navneteweyî nîşan didin ku ev gav dikarin rê li ber aştiyeke mayînde vekin, lê bêdengiya hin hêzên navneteweyî û polîtîkayên qirkirina çandî yên berdewamin, dibin asteng. Ji bo ku ev derfet neyên wendakirin, divê hemû alî bi biryar û bi bawerî tevbigerin, û civaka navneteweyî jî piştgiriyeke çalak nîşan bide. Çareseriya pirsgirêka Kurd ne tenê ji bo Tirkiyeyê, ji bo hemû Rojhilata Navîn gaveke dîrokî ye ku wê bandoreke erênî li ser aştiya herêmî bike.
Di vê çarçoveyê de banga Rêber Apo ya Aştî û Civaka Demokratîk, ji bo demokratîkbûna Tirkiye û herêmê derfeteke dîrokî derxistiye holê. Lê belê, siyaseta AKPê, bi polîtîkayên xwe yên mijûlkirinê û ne cidî, astengiyên mezin derdixe pêşberî vê pêvajoyê. AKP bi dirêjkirina dema avakirina komîsyona çareseriyê û şertên ne realîst ên wekî “çekdanîn” nîşan dide ku ji bo çareseriyeke demokratîk ne amadeye ku gavên berbiçav bavêje.
Ji bo serketina vê pêvajoyê, divê civak bi rengekî giştî xwedî lê derkeve. Jin, ciwan, karker û hêzên demokratîk bi awayekî xurt tev li pêvajoyê bibin. Tenê bi têkoşîneke rêxistinbûyî û bi azadiya fîzîkî ya Rêber Apo, ev dikare pêk were. Divê desthilatdarî dev ji lîstikan berde û gavên pratîkî biavêje, wekî din ev pêvajo dikare têk biçe û encamên wê ji bo hemû gelan bibe şer û kaos.
