Rojanê verênan de Serekkomarê Tirkîya Recep Tayyîp Erdogan bajarê Dîlokî de patronanê tekstîlî reyde ame têhet û vat; “Ercan bey vano ke ma gêrenê karkeran la ma nêvînenê. Kesê bînî se vanê? Kar çinî yo. Nê nankorî, nankor. Ê wazenê bi ronişte û asanî pere bidekewo cêba înan. Kesê ke kar gêrene rê nan esto, la qusur meewnenê ê ke ronişenê rê çinî yo.” Beno ke Erdogan aye roje cayo ke şî de fikrê patronan bigîro, la gelo fikrê karkeranê tekstîlî ke çi şertanê zor û zehmetîyan de xebetîyenê û hêzo giran ê maaşê kêmî de raştê binpaykerişê her tewir tedayan yenê girewte?
La kamê nê karkerê tekstîlî?
Karkerê tekstîlî bi awanbîyayîşê roje dest bi mesaî kenê û tena mabenê werdî û çayî de vengê makînayan goşê înan ra vejîyeno. Karkerê tekstîlî raştê her tewir zehmetîyan yenê, endîşeyê înan ê ameyoxî esto û cuya îna ya sosyalî zî çinî yo. Gelo donemo ke ma tede vîyarenê nêweşîyêka sey janê korona ke pêroyê dinya direwta binê tesîrê xo de û cayê xebatî ê karkeran de hetê germî-roşnkerdiş-hewakerdişî de nê patronî berpirsîyarîyanê xo anê ca? Eke bi asanî pere yeno qezenckerdiş se nê karkerî seba çi binê hende zehmetîyan de xebetîyenê? Sektorê tekstîlî de tewr zêde patron pere qezenc kenê, la seba çi karkerê tekstîlî endîşeyê; ez do senî nan bera keyeyê xo, ez do gureye xo ra biba, cuyenê û raştê her tewir teda û binpaykerdişê heqê merdiman yenê?
Kesê ke hewl danê algiyê ‘Tirkîya de problemê bêtalîye çinî yo’ bivirazî raporê TUÎKî yê aşma Teşrîna Verêne nêvînenê? Goreyê raporê TUÎKî tena aşma Teşrîna Verêne de 3 mîlyon û 717 kesî betal î.
Rayna Erdogan 7. Kongreyê Awarte ê Bajarî de şîbî Meletî û dîyalogê hemwelatîyêk û ê Erdoganî bale antbî. Hemwelatî vi rê vano; “Ma nêeşkenê nan berê keyeyê xo!” Erdogan zî seke yarîya xo ci reyde bikero vano; “Na çekuye mi rê zêde xişnkerde ame. Ha to rê eno çayê kêfî bişimne” û çay vir kerd. Sewbîna zî vayeya gidayî ra dima Erdogan şîbî marketê Kooeratîfê Kredî Tarimî û tay çîyan herînabî û ewja de wina vatbî; “Fîyat gayet ca de yo”. Maaşê Erdoganî qîmê ci û keyeyê ci nêkerd se ra 14 zem ard û maaşê ci bî 100 hezar TL. Karkeran ra zî wazeno ke pê 2.825,90 quruşan nan biberê keyeyê xo. Problem eno yo ke no welat de kesê ke hema zî bawerîya înan bi feqîrbîyayîşê welatîyan çinîyo esto. Raştî no yo; babîyê di domanan Adem Yarici verê walîtîya Hatayî de vat; “Domanê mi vêşan ê. Ez gure wazena.” û dima ra adir verda bedenê xo û merd. Mînakê winasîyî zêde yê.
Şima gore gelo nê merdimî seba çi ameyî merhelayêka winasî ke cuya xo, ê domananê xo û heskerdoxanê xo ra vîyarenê. Şima gore seba ke gure çinî yo, yan zî seba ke gure esto la ê nêşixulîyenê? Reyna ma vanê ê ke sarayan de cuyenê şertê cuye ê şarî ra fehm nêkenê. Goreyê dayeyanê fermî maaşê Erdoganî 100 hezar TL yo û sîmît daxî 3,5 TL yo, la şarî ra vano ke pê maaşê asgarî (4bin 253 TL ) ke ma dekewtî serra 2022î debara xo bikerêne. Donemo ke enflasyon berz bîyo û hêzê herînayîşî zî kêmî bîyo de no mumkun o? Çareserî reyna sarayî ra ame û Emîne Erdogane seba ekonomîye vat; “Porsîyonan şenik bikerêne”. Ê ke no welat de dizîya kede kenê, qezenco bêusul, ê ke bi kutuyanê ayakkabiyan pere berdî, ê ke 128 mîlyar dolarî raşte ra vînî kerdî, marîna de tewrê mafya tîcaretê madeyê tîryakî kenê, qayumê ke bi gasp ameyî şaredarîyan û şaredarîyan binê deynan de verdayî, ê ke sîyaset û dîn xebetenê bi ronişte û asanî pere qezenc kerdî. Ma nuşte bi vatişê ciwano amedij ke roportajê kuçeyî de seba kitabê ‘dinyayêka hîna adîl mumkun a’ ê Erdoganî vano ‘Merhaba’ qedênenê.
