Artêşa tirke 20ê çeleyê 2018î de bi hetkarîya tayê hêzanê mîyanneteweyî û hêzanê paramîlîteran dest pê hêrişê Efrînî kerd. Şarê Efrînî vera nê hêrişî xoverdayîşêko 58 serran kerd. Netîce de heramîyanê Erdoganî 18ê adare de şaristan îşxal kerd û bi hezaran kurdan bajarê xo caverda. Dima ra Efrîn de îdareyê tirkan ê gemarinî dest pêkerd. Her dewe û bajareke de tacîz, tecawûz, xesp, talanê xoza û dizdîye qewimîyayî.
Key ke serra 2011 de Şerê Zerreyî yê Sûrîye dest pêkerd, Efrîn de zî kurdî mîyanê xo de rêxistin bîyî. Înan welatê xo ra fek vera nêda û seba felatê xo têkoşîn kerd. Badê ke 19ê temmuza 2012î de Şorişê Rojawanî qewimîya, Efrîn zî tewrê nê prosesî bî. Şaranê şaristanî kontrol girewt binê bandora xo. Dima ra goreyê paradîgmaya Serekê PKKyî Abdullah Ocalanî çarçewa konfederalîzmê demokratîkî de awanbîyayîşê komelêkê newî dest pêkerd. Yanî kantonî, meclîsê şarî û organê bînî yê cuya hempare ronîyayî. Şaristan de neteweyo demokratîk ame awankerdene.
Rejîmê Erdoganî yê kanperest û kolonyalîstî her tim vera Şorişê Rojawanî propagandaya sîyaye kerde. Ey boyne çekuya “terorî” şuxilnaye û kerd ke nê şorişî hegle bikero. Seba nê armancê xo bitaybetî wareyê mîyanneteweyî de hemkarîyêka lêşine kerde. Nê kontekstî de hem Amerîka hem zî Rûsya paştî daye îqtîdarê Erdoganî.
Xîyanetê Rûsya
Baxusus derheqê Efrînî de pozîsyonê Rûsya xeylê binîqaş o. Çike seba hêrişê Tirkîya leşkerê xo Efrîn ra apey antî û wareyê hewayî akerd. No reftar hemverê kurdan “xîyanet” bî. Rime erzîyaye mîyaneyê kurdan. Xora Rûsya tarîxê xo de “dirûyîye” kerde. Mîyanê kurdan û dewleta tirke de her tim paştî daye îdareyê tirkan. Yanî polîtîkaya tirkan a kolonyalîste û nîjadpereste pawite. Birastî têna tirkan rê nê, faris û ereban rê zî hetkarîye kerde. Na babete de tarîx de xeylêk nimûneyî est ê. Ma vajê serra 1946 de Rojhelat de hetêk ra paştî daye Komara Kurdistanî, hetekê bînî ra Îranî reyde peymane kerde û Qazî Mihemed têna caverda. Netîce de Komara Kurdistanî rijîyaye. Eke paştî bidayêne, Rojhelatê Kurdistanî o wext resabî azadîya xo.
Saddam û kurdî
Yewîya Sovyetan şaşîyêka bîne 1970an de seba Başûrê Kurdistanî kerde. Aye verî mabênkarîye kerde, hukmatê ereban û kurdan 11ê adara 1970î de peymanêke îmze kerde. Goreyê na peymane ganî 3 wîlayetan de otonomî biameyêne awankerdene. No dem rixmo ke merdimê Saddamî Ahmet Hasan el-Bekîr serekkomar bî, îqtîdar de facto destê Saddamî de bî. Saddamî vera kurdan dafike viraşte û serra 1974 de yewna dest pê şerî kerd. Yewîya Sovyetan reyna zî Saddamî reyde têkilîyê xo nêbirnayî û semedê kurdan tu gamêke nêeşte.
Tirkkerdiş û muslumankerdiş
Ewro Efrîn binê îşxalê dewleta tirke de yo. Her cayê şaristanî de posterê Erdoganî est ê. Erdogan polîtîkaya Mustafa Kemalî na seserre de dewam keno. Hetêk ra sîyasetê “tirkkerdişî” hetekê bînî ra “muslumankerdişî” ano ca. Efrîn nika girêdayîyê Unîversîteya Dîlokî yo. Yew zî Enstîtuyê Yunus Emreyî uca de şaxê xo akerdo. Bi kilmî dewleta tirke wareyê perwerde, ekonomî û kulturî de awanîya şaristanî bedilnena. Nameyê na polîtîka “îşxal” o.
