Rejîmê Erdoganî 20ê çeleyê 2018î de hêrişê Efrînî kerd û 2 aşman dima bajar îşxal kerd. Bajar de 5 serran de bi temamî heramîye ameye caardene.

Rojawanê Kurdistanî ser o polîtîkaya qirkere her tim ameye rayraberdene. Dewletê tirk û ereban wazenê Rojawanî îşxal bikerê. Nasname, kultur û ziwanî nas nêkenê. Cayê kurdan de awanîya demografîke bedilîyena.

Kemero Ereb

Wextê pîyê Beşşar Esadî Hafiz Esadî de polîtîkaya îşxalkere dest pêkerdbî. Serra 1973î de polîtîkaya bi nameyê “Kemero Ereb” ameye destpêkerdene. Çarçewa na polîtîka de rejîmê Baasî waşt awanîya demografîke ya Rojawanê Kurdistanî avurno. Erdê kurdan de tayê eşîrê ereban Reqqa û Haleb ra ameyî cakerdene. Labelê rejîmê Baasî ser nêkewt. Kurdan rixmê her zext û tedayan erd û nasnameyê xo pawitî.

Rojawan de têkoşîno gird

Polîtîkaya zordeste ya rejîmê Baasî badê Şerê Sûrîye yê Zerreyî ra tepîya bedilîyaye. Kurdê Rojawanî semedê azadîye cayê xo de mendî û têkoşîn kerd. Înan vera cerganê DAÎŞî şero gird kerd. Pêro dinya no şer bi rêzdarîye bimbarek kerd. Têna dewleta tirke qet keyfweş nêbîye. Yew zî vera Îdareyê Xoserî yê Rojawanî paştî daye cerganê DAÎŞî. Tewr zîyade Erdoganî 7ê teşrîna verêna 2014î de wina vatbî: “Kobanê hê waro gineno.”

450 hezar erebî û tirkmenî

Dewleta tirke waşt Şerê Sûrîye yê Zerreyî seba hîrakerdişê sînoranê xo bişuxilno. Bi nê hawayî şaristanê Sûrîye û Rojawanê Kurdistanî îşxal kerdî. Cerablus, Azez, Bab, Serêkanîye û Efrîn nika binê bandora dewleta tirke de yê. Nê rojan hêrişê Efrînî keweno serra 5. Key ke hêriş qewimîya, bajar de bi giranî kurdî ciwîyayêne. Wextê pêkewtişan de kurdî mecbur mendî û cayê xo ra vejîyayî. Tewr tay 300 hezar kurdan cayê xo ra fek vera da. Herinda înan nê 5 serran de nêzdîyê 450 hezarî erebî û tirkmenî ameyî îskankerdene. Yanî awanîya demografîke bedilîyaye.

2 mîlyon darî birîyayî

Têna merdim nê, xozaye zî zaf zîyano gird dî. Dewleta tirke û cergan pîya hêrişê xozaya Efrînî kerd. Rojnameyê Yeni Yaşamî ra goreyê xebera Yusuf Gursucuyî Efrîn de hêriş ra verî 18 mîlyon darê zeytune estbî. 4 serran de dewleta tirke û cergan nêzdîyê 2 mîlyonî darî birnayî. Nê daran ra 650 hezar zeytunî birîyayî. Mîsal cerganê Feyleq El Şamî qezaya Şêrawa ya Efrînî de 200 darê zeytune yê citkar Cemo Omarî birnayî. Oncîna cerganê Sultan Muradî aşma kanûna 2022î de qezaya Şera de dewa Kefercenê de 100 darê zeytune yê Rûhat Esedî birnayî.

Yew zî aşma kanûna 2021î de cerganê El Hamzayî qezaya Şêrawa de dewa Kîmare de nêzdîyê 2 hezarî darê zeytune birnayî. Nê cergî bi giranî girêdayîyê rejîmê Erdoganî yê. Mabênê wird hetan de peymanêke îmze bîye. Goreyê peymane cergî daran birnenê û şawenê Tirkîya. Baronê tirkî înan roşenê û kar kenê. Tayê darî zî ameyî vêşnayene.

Cergî bacîs dîyar kenê

Daranê ke nêbirîyayî ra bac yeno girewtene. Her cerge herêma xo de bi xo bac dîyar kena. Mîsal serra 2020î de qezaya Şîye ya Efrînî de serê her dare 8 hezar lîrayê Sûrîye ameyî girewtene.

Polîtîkaya kolonyalîste

Efrîn de zanîyeno ke ronê zeytune zî yeno berhemardene. Her serre bi tonan ronê zeytune şino Tirkîya û uca ra sey ronê zeytune yê tirkî roşîyeno dinya. Dewleta tirke bi temamî polîtîkaya kolonyalîste rayra bena. Xora Wezîrê Zîret û Daristanî yê Tirkîya Bekîr Pakdemîrlî wina vatbî: “Ma sey hukmatê tirkî nêwazenê Efrîn de ameye derbasê destê PKKyî bibo. Yanî Efrîn de, na herêma ke binê bandora ma de ma wazenê ameyeyî derbasê destê ma bibê.”