5 TEBAX 2025

Gösterilecek bir içerik yok

‘Divê fermana 74an wek jenosîd bê qebûlkirin’

Platforma Yekîtiya Neteweyî ya Jinên Kurd bi boneya salvegera 11emîn a fermana 74emîn a ku li ser êzidiyan di 3yê Tebaxa 2014an de pêk hatibû daxuyanî da.

Platforma Yekîtiya Neteweyî ya Jinên Kurd di daxuyaniya xwe de bang li hikûmeta Iraqê, Dadgeha Federal a Iraqê, Parlamentoya Iraqê, Dadgeha Cezayê Navneteweyî (Lahe), hikûmeta Herêma Kurdistanê, rêxistinên mafên mirovan, rêxistinên jinan, kesayetên mirovahîxwaz û kesên ku parêzvaniya mafên jinan dikin, kir.

Daxuyaniya Platforma Yekîtiya Neteweyî ya Jinên Kurd wiha ye: “Di 3yê tebaxa 2014an de, fermana 74emîn a qirkirinê li ber çavên cîhanê li dijî gelê êzidî pêk hat. Zêdetirî 10 hezar jin, zarok û sivîl canê xwe ji dest dan. Zêdetirî 40 zarok li çiyayê Şengal ji ber bêaviyê mirin, zêdetirî 3 hezar jin ji aliyê DAIŞê ve hatin revandin û bi tecawizê re rû bi rû man.  Jinên ku hatin revandin li bazaran hatin firotin.

Cihê jeopolîtîk ê Şengalê bi dêrêjahiya dîrokê bûye cihekî ku bala hemû hêzên desthelatdar ên herêmê kişandiye ser xwe û xala girêdana di navbera başûrê Kurdistanê û Rojava de ye. Di heman demê de ji ber (DAIŞ) çend bajar û bajarokên di sînorê rojavayê Kurdistan û Sûriye dagirkiribû, dixwest Şengal bike noqteya derbaskirina çekdarên xwe di navbera Sûriye û Iraqê de.

Piştî Şengal hat dagirkirin û bêparastin hat hiştin êzidî ji bo rizgariya rêya here dawî ya rizgarbûn, berê xwedan Çiyayê Şengalê û 10 rojan li wir man. Piştî rizgarkirinê, hin ji wan bi rêya rojavayê Kurdistanê û dû re jî bi rêya deriyê Sêmelkayê vegeriyan Herêma Kurdistanê û di çend kampên sînorê yê dihok û Sûleymanî hatin bicihkirin, beşek din jî di rojavayê Kurdistanê de di kampa Newrozê de hatin bicîhkirin.

Tecawiz, kuştin û tacîzkirina jinan a ku bi dîroka qirkirin û tunekirinê ye ku bi îdeolojiya mêrperst dest pê kir û dû re bi piştgiriya pergala kapîtalîst berdewam kir êrîşê laşê jin û çavkaniyên xwezayê dike. Tirsa wan ji ruh û laşên jinan e ji ber ku wan demeke fêm kirine ku hêza nemir a jinan dê cîhanê biguherîne cîhanek ku tê de mirov û xweza were parastin.

Li Rewanda di sala 1994an de 250 hezar jin, li Lîberya 400 hezar , li Kongoyê 200 hezar jin rastê tecawiza komî hatine. Di halê heyî de tu hêvî tune ku ev qirkirinên wisa di pergaleke kapîtalîst a baviksalar de çênebin. Her çend tecawiza cinsî di Peymanên Cenevreyê yên 1949an de wekî sûcê şer hatiye pênasekirin jî, lê heta niha kes û aliyek ji ber vê yekê nehatiye darizandin.

Îro, 11 sal piştî jenosîdê, gelê êzidî hê jî di bin gefê de ye û di rewşeke dijwar a aborî, siyasî û jîngehî de ye. Hikûmetên Iraq û Herêma Kurdistanê ji bo ji nû ve avakirina Şengalê û dabînkirina jiyaneke hêjayê xelkê wê hewldanên cidî nekirine.

Îro, em li Platforma Yekîtiya Neteweyî ya Jinên Kurd bejna xwe li hember şehîdên êzidiyan ditewînin. Wêrekî û berxwedana jinên êzidî ji bo jinên têkoşer ên cîhanê çavkaniya serbilindiyê ye. Em ji helwesta Baba Şêx (rêberê wefatkiri, rêbera ruhî û manewî yê êzidiyan) dema ku ji gelê êzidî xwest hembêza xwe ji bo jinên ji destê DAIŞê rizgarbûne vekin û wan pêşwazî bikin, spas dikin.

Piştî 11 salan ji qirkirina li dijî gelê êzidî, em daxwazên xwe li ser çend xalan bilind dikin:

  1. Nasîna Fermana 74an a wek jînosîd ji aliyê hemû hikûmet û dadgehên navneteweyî ve.
  2. Em daxwaz dikin ku axa pîroz a Şengalê were parastin û careke din tu zarokekî êzidî di nav tirsê de neyê dinê.
  3. Dadgehên fermî û taybet ji bo sûcdaran werin avakirin û sûcên wan werin belgekirin.
  4. Divê sûcdarên qirkirina êzidiyan li gorî qanûna terorê neyên cezakirin.
  5. Divê daxwazên kampanyayê (Navê min navê diya min e) werin bicîhanîn.
  6. Alîkarî ji bo vegerandinê jinên di bin kontrola DAIŞê de yan jinên winda were kirin.
  7. Pêşkêşkirina piştgiriya madî û xizmetên tenduristî û derûnî ji bo jinên rizgarbûyî.
  8. Jinan rasterast tev li rêveberiya Şengalê bibin.
  9. Piştgiriya êzidiyan bikin ku ji kampan derkevin û vegerin warên xwe.
  10. Parastina ax, çavkaniyên xwezayî û jîngeha Şengalê.”

‘Divê fermana 74an wek jenosîd bê qebûlkirin’

Platforma Yekîtiya Neteweyî ya Jinên Kurd bi boneya salvegera 11emîn a fermana 74emîn a ku li ser êzidiyan di 3yê Tebaxa 2014an de pêk hatibû daxuyanî da.

Platforma Yekîtiya Neteweyî ya Jinên Kurd di daxuyaniya xwe de bang li hikûmeta Iraqê, Dadgeha Federal a Iraqê, Parlamentoya Iraqê, Dadgeha Cezayê Navneteweyî (Lahe), hikûmeta Herêma Kurdistanê, rêxistinên mafên mirovan, rêxistinên jinan, kesayetên mirovahîxwaz û kesên ku parêzvaniya mafên jinan dikin, kir.

Daxuyaniya Platforma Yekîtiya Neteweyî ya Jinên Kurd wiha ye: “Di 3yê tebaxa 2014an de, fermana 74emîn a qirkirinê li ber çavên cîhanê li dijî gelê êzidî pêk hat. Zêdetirî 10 hezar jin, zarok û sivîl canê xwe ji dest dan. Zêdetirî 40 zarok li çiyayê Şengal ji ber bêaviyê mirin, zêdetirî 3 hezar jin ji aliyê DAIŞê ve hatin revandin û bi tecawizê re rû bi rû man.  Jinên ku hatin revandin li bazaran hatin firotin.

Cihê jeopolîtîk ê Şengalê bi dêrêjahiya dîrokê bûye cihekî ku bala hemû hêzên desthelatdar ên herêmê kişandiye ser xwe û xala girêdana di navbera başûrê Kurdistanê û Rojava de ye. Di heman demê de ji ber (DAIŞ) çend bajar û bajarokên di sînorê rojavayê Kurdistan û Sûriye dagirkiribû, dixwest Şengal bike noqteya derbaskirina çekdarên xwe di navbera Sûriye û Iraqê de.

Piştî Şengal hat dagirkirin û bêparastin hat hiştin êzidî ji bo rizgariya rêya here dawî ya rizgarbûn, berê xwedan Çiyayê Şengalê û 10 rojan li wir man. Piştî rizgarkirinê, hin ji wan bi rêya rojavayê Kurdistanê û dû re jî bi rêya deriyê Sêmelkayê vegeriyan Herêma Kurdistanê û di çend kampên sînorê yê dihok û Sûleymanî hatin bicihkirin, beşek din jî di rojavayê Kurdistanê de di kampa Newrozê de hatin bicîhkirin.

Tecawiz, kuştin û tacîzkirina jinan a ku bi dîroka qirkirin û tunekirinê ye ku bi îdeolojiya mêrperst dest pê kir û dû re bi piştgiriya pergala kapîtalîst berdewam kir êrîşê laşê jin û çavkaniyên xwezayê dike. Tirsa wan ji ruh û laşên jinan e ji ber ku wan demeke fêm kirine ku hêza nemir a jinan dê cîhanê biguherîne cîhanek ku tê de mirov û xweza were parastin.

Li Rewanda di sala 1994an de 250 hezar jin, li Lîberya 400 hezar , li Kongoyê 200 hezar jin rastê tecawiza komî hatine. Di halê heyî de tu hêvî tune ku ev qirkirinên wisa di pergaleke kapîtalîst a baviksalar de çênebin. Her çend tecawiza cinsî di Peymanên Cenevreyê yên 1949an de wekî sûcê şer hatiye pênasekirin jî, lê heta niha kes û aliyek ji ber vê yekê nehatiye darizandin.

Îro, 11 sal piştî jenosîdê, gelê êzidî hê jî di bin gefê de ye û di rewşeke dijwar a aborî, siyasî û jîngehî de ye. Hikûmetên Iraq û Herêma Kurdistanê ji bo ji nû ve avakirina Şengalê û dabînkirina jiyaneke hêjayê xelkê wê hewldanên cidî nekirine.

Îro, em li Platforma Yekîtiya Neteweyî ya Jinên Kurd bejna xwe li hember şehîdên êzidiyan ditewînin. Wêrekî û berxwedana jinên êzidî ji bo jinên têkoşer ên cîhanê çavkaniya serbilindiyê ye. Em ji helwesta Baba Şêx (rêberê wefatkiri, rêbera ruhî û manewî yê êzidiyan) dema ku ji gelê êzidî xwest hembêza xwe ji bo jinên ji destê DAIŞê rizgarbûne vekin û wan pêşwazî bikin, spas dikin.

Piştî 11 salan ji qirkirina li dijî gelê êzidî, em daxwazên xwe li ser çend xalan bilind dikin:

  1. Nasîna Fermana 74an a wek jînosîd ji aliyê hemû hikûmet û dadgehên navneteweyî ve.
  2. Em daxwaz dikin ku axa pîroz a Şengalê were parastin û careke din tu zarokekî êzidî di nav tirsê de neyê dinê.
  3. Dadgehên fermî û taybet ji bo sûcdaran werin avakirin û sûcên wan werin belgekirin.
  4. Divê sûcdarên qirkirina êzidiyan li gorî qanûna terorê neyên cezakirin.
  5. Divê daxwazên kampanyayê (Navê min navê diya min e) werin bicîhanîn.
  6. Alîkarî ji bo vegerandinê jinên di bin kontrola DAIŞê de yan jinên winda were kirin.
  7. Pêşkêşkirina piştgiriya madî û xizmetên tenduristî û derûnî ji bo jinên rizgarbûyî.
  8. Jinan rasterast tev li rêveberiya Şengalê bibin.
  9. Piştgiriya êzidiyan bikin ku ji kampan derkevin û vegerin warên xwe.
  10. Parastina ax, çavkaniyên xwezayî û jîngeha Şengalê.”