Danişîna 11’emîn a doza derbarê Serokê Baroya Amedê yê berê Tahîr Elçî ku di 28’ê mijdara 2015’an de li ber Mînareya Çarling a navçeya Sûr a Amedê hate qetilkirin de hatiye vekirin li 10’emîn Dadgeha Cezayê Giran a Amedê dest pê kir. Di danişîna ku tê payîn dê biryar derkeve de parêzerên dosyayê amade bûn. Hevjîna Elçî Turkan Elçî, Serokê Yekitiya Baroyên Tirkiyeyê (TBB) Erînç Sagkan, gelek serokên baroyan, Komeleya Hiqûqnasên Ji Bo Azadiyê (OHD), Komeleya Mafên Mirovan (ÎHD), Hevserokê Giştî yê Partiya Herêmên Demokratîk (DBP) Keskîn Bayindir, Berdevka Partiya Wekhevî û Demokrasiyê ya Gelan (DEM Partî) Ayşegul Dogan û gelek kes danişînê dişopînin.
Polîs Sînan Tabûr, Fûat Tan û Mesût Sevgî ji ber sûcê “biqisûra qestî bûye sedemê mirinê” tên darizandin. Her wiha di dosyayê de tê xwestin ku bersûcê fîrarî Ûgûr Yakişir bi îdiaya “du polîs kuştine û xerakirina yekitiya dewletê” were cezakirin.
Polîsên bersûc ku dozger di mutalaya xwe de daxwaza beraeta wan kir, bi ser SEGBÎS’ê tev li danişînê bûn.
Danişîn bi tespîta nasnameyê dest pê kir
Dozger ango meqamê îdiayê, nêrîna xwe ya der barê esasê de ku pêşkêşî dadgehê kiribû dubare kir. Dozger îdia kir ku Tahîr Elçî bi guleyek nayê zanîn ku ji ku ve hatiye canê xwe ji dest daye û diyar kir ku ne sabît e ku sûc ji aliyê bersûcan ve hatiye kirin. Dozger bi hincetên navborî der barê polîsan de biryara beraetê xwest.
‘Dîmenê ji 13 saniyan pêk tê winda ye’
Birayê Elçî, Mehmet Elçi jî wiha axivî: “Piştî ku Tahîr Elçî got, ‘Ez li vir pevçûn û şer naxwazim’ bi 5 deqîqeyan pevçûn derket. 13 saniyeyê kameraya ku kêliya gule li Tahîr Elçî dikeve hatiye windakirin. Ev dîmen nehatin xwestin. Dozgeran gefê li çend şahidan xwarin û şantajê kirin. Zorê dan şahidan ku dijî Elçî îfade bidin. Ji bo şandeya dadgeha we bûyerê ronî neke çi ji destê wê hat kir. We di danişîna ewil de gefa ku Turkan Elçî ji danişînê derxin xwar. Hûn biryara beraetê dixwazin, lê ev biryara we ne rast e.”
Eren: Em hemû şahidên cînayetê ne
Serokê Baroya Amedê Nahît Eren jî destnîşan kir ku ew 4 sal li benda destpêkirina darizandinê sekinîne û wiha got: “Piştî ku darizandin hat destpêkirin, ji bo bûyer were ronîkirin me gelek daxwazan kir. We hemûyan red kir. Dosyeya Tahîr Elçî çima ewqa girîng e? Çimkî cînayet bi xwe gelek tiştan bi me dida îfadekirin. Cînayetek xeternak e. Li pêşberî bi dehan kamerayan, ro li nîvro serokê baroyekê hat kuştin. Em hemû şahidên vê cînayetê ne. Her kes dizane ku vê cînayetê kiriye. Lê hêzên ku vê cînayetê vedişêrin hene.”
‘Tahir Elçî di encama suîkastek siyasî de hat kuştin’
Eren axaftina xwe wiha domand: “Serokwezîrê dema ku cînayet qewimî got, ‘Nabe ku ser vê bûyerê were girtin, nixumandin’. Çima serokwezîrek vê rewşê rave dike. Çimkî li vî welatî tiştên wiha hene. Ewilî li dijî Tahîr Elçî kampanyaya lînckirinê dest pê kir û paşê daraz jî daxilî vê kampanyayê bû. Em wek parêzerên vê dozê dibêjin; ev dozek sûîkasta siyasî ye. Yê ku pênasekirina sûîkasta siyasî dike ne ez im. Serokwezîrê vî welatî viya got. Serokwezîrê wê çaxê got ev doza qetlîamek sûîkasta siyasî ye. We daxwaza guhdariya li serokwezîrek ku vê pênaseyê dike, red kir. We dest ji kifşa li cihê bûyerê berda. Em ne bawerin ku ji vê dadgehê biryarek adil derkeve. Ji bo ev doz were ronîkirin tu tiştek adilane nehat kirin.”
Nerazîbûn nîşanî mutalayê da
Eren nerazîbûn nîşanî mutalaya dozger da û got: “Em ê di encama vê darizandinê de mêzina we ya edaletê bibînin. Rêbaza darizandinê ya doza ceza de di vê dozê de nehat dîtin. Ev mutala ne mutalaya ku pêşkêşî dosyeya Tahîr Elçî bê kirinê ye. Ne meseleya darizandina 3 polîsan e jî. Em dixwazin h^n hemû daxwazan bi cih bînin û li gorî vê yekê em dixwazin hûn biryarê bidin.”
20 sal jî bibome em ê vê dozê bişopînin
Ji parêzerên malbata Elçî, Orhan Kemal Cengîz jî wiha axivî: “Dadgeha ku li vê dozê dinêhire û dozgerên ku lêpirsîna vê cînayetê bi rê ve birin, bi teref in û girêdayî ne. Şahidên ku ji aliyê dozgeriyê ve anîne bi xwe gotin; ya îşkence li wan hatiye kirin an jî di bin zextan de îfade dane. Ji bo ser vê cînayetê binuxmînin çi ji destê wan hat kirin. Ji bo cînayeta Tahîr Elçî neyê ronîkirin ji destê kê çi hat kirin. Hemû daxwazên ku wê bandorê li ser dozê bikin, hatin redkirin. Gelek delîl di vê dozê de hatin tunekirin. Baro, rêxistinên sivîl bi israr vê dozê dişopînin. Ev doz 20 sal jî berdewam bike em ê bişopînin. Wê hemû berpirsiyar hesab bidin.”
Lêkolîna pêwîst nehate kirin
Parêzer Gamze Yalçin jî destnîşan kir ku di Doza Tahîr Elçî de polîtîkaya “bêcezhiştinê” berdewam dike û got: “Dozger di mutalayê de dibêje, ‘tevî hemû lêkolînan jî delîl nehatine bidestxistin’. Em jî dibêjin li gorî vê îfadeya di mutalayê de, ji bo cînayet were ronîkirin tu lêkolîn nehat kirin. Piştî Tahîr Elçî hat kuştin tu meqamê lêpirsîn û lêkolînek pêwîst nekiriye. Heke li cihê bûyerê delîl bihatana nimrekirin, wê guleya li serê Tahîr Elçî ketiye bihata dîtin û faîl bihatana dîtin. Ji ber ku lêkolîna cihê bûyerê nehatiye kirin û delîl nehatin berhevkirin, delîl hemû hatin windakirin. Piştî cînayetê 4 meh şûnve lêkolîn hat kirin. Heke ne ji rapora Zanîngeha Londrayê bûya, wê dosyeya Tahîr Elçî bi dembihûrînê re rû bi rû mabûya û wê dosye faîl nediyar bihata hiştin. Helwesta meqamên lêpirsînê, bandorê li ser meqamê darizandinê kir. Di qonaxa şopandinê, lêpirsînê de daxwazên me yên bandorê li ser esasê bikirina nehat nixandin û delîl nehatin berhevkirin. We hemû daxwazên me red kirin.”
Lêpirsîna bi bandor nehat kirin
Parêzer Benan Molu jî anî ziman ku Tahîr Elçî heta roja hat kuştin jî tevahiya jiyana wî bi têkoşîna li dijî bêcezahiştinê re derbas bû û got: “Dosye binpêkirina hukmê ‘lêpirsîna bibandor’ hat birêvebirin. Mixabin heta niha jî lêpirsînek bi bandor nehatiye birêvebirin û encam jê nehatiye girtin. Ev dosye tu zemanî wek dosyeya serokê baroyekî ku destnîşanî azadiya derbirînê dikir nehatiye dîtin. Darizandin li gorî vê yekê nehat kirin.”
Bêyî nîqaşkirina delîlan mutala nabe
Parêzer Tugçe Duygu Koksal jî li ber mutalaya dozger rabû û got: “Em vê mutalayê qebûl nakin. Dema meriv li mtualayê dinêre qey meriv dibêje mirovek ji rêzê hatiye kuştin û wisa hatiye pênasekirin. Ev dosye ne dosyeya mirovek kuştî ya ji rêzê ye. Heke dadgehê li cihê bûyerê kifşê bikira wê îro bersûcên cuda jî hebûna. Ne diyar e ku kê Tahîr Elçî kuştiye. Gule jî li holê tune ye. Ser hemû delîlan hat girtin. Ji ber vê yekê nabe ku mutala bê ka ev operasyon çawa hatiye kirin, gule kuştinê kî berdaye û delîl neyên nîqaşkirin, were dayîn. Lê belê dozger mutalaya xwe ya beraetê da. Divê dîmen dîsa bihatana temaşekirin. Divê bûyer dîsa bihata zindîkirin. Ev nehatin kirin. Nehat dîtin ku kê Tahîr Elçî kuştiye. Gule hat dîtin, yanî delîl hatin berhevkirin lê delîl hatin veşartin. Bi vê yekê nahêlin ku ceza were sepandin.”
