Qirkerdişê Sêwasî tarîxê dewleta tirke de lekeyo sîya yo. No qirkerdiş sembolê îdeolojîyê tirk-îslamî bî. Bingeyê dewlete seserre ra ver nê îdeolojî ser o erzîya. Keso ke tirk û musluman nêbî her tim raştê zordestîye ame, hema zî raştê ci yeno. Baxusus elewîyî û kurdî raştê “gîyotînê” dewleta kanpereste ameyî û hema zî yenê.
Bi hawayêkê teorîkî Tirkîya de “qanûnî” estê. Tewr zîyade Qanûnê Bingeyî yê Tirkîya de maddeya 2. de nusîyeno ke “Komara Tirkîya dewleta huqûqî ya demokratîk, laîk û sosyal a.” Yanî huqûqnas û wayîrê dewlete îdîa kenê ke Tirkîya de “huqûq” esto. Hemwelatîyî zerreyê “deryayê heqan” de ajne kenê. Labelê pratîk de her çî zelal o. Ne huqûq ne zî demokrasî esto. Dewlete cergan û dizdan rê xizmet kena. Qanûn bi destê sinifanê zordestan sey “marî” xebitîyeno. Xora qanûn pergala cergan de sey marî têna merdimanê bi linganê viranan gaz keno.
Can û malê asayîşî çîn o
Yew zî Qanûnê Bingeyî yê Tirkîya de maddeya 10. esta. A xeylê balkêş a. Goreyê na madde her hemwelatî bawerîye, renk û nîjad ferq nêkeno verê qanûnî de têduşt o. Yanî her hemwelatî wayîrê asayîşê can û malî yo. Gelo serra 1993î de Sêwas de înanê ke ameyî qirkerdene rê kamcî qanûn şuxilîya? Can û malê elewîyan girîng nîyo? Dezgehanê dewleta tirke qirkerdiş têna “temaşe” kerd û yew zî kiştoxî han kerdî. Verê çimanê her hêzê asayîşî de nuştox, edebîyatkar, hunermend, şaîr tede 33 roşnvîrî kişîyayî. Ne polîs ne zî leşkerî asteng nêkerd. Cerganê dewlete otêle daye adirî ver û bi hawayêkê hovî hende merdimê zanyarî qetil kerdî.
Şaredar Temel Karamollaoglu
Dewleta “sosyale û demokratîke” hem qetlîyam da kerdene, hem zî dewaya Sêwasî taloq kerde. 30 serrî derbas bîyî û hema zî bêedaletîye dewam kena. Tewr peynî gulane 2023 de roniştişêk virazîya. Nê roniştişî de avûkatan bitaybetî bale ante rolê Şaredarê Sêwasî Temel Karamollaogluyî. Avûkatan ard ziwan ke qirkerdişî ra verî bi destê Şaredarîya Sêwasî qûçêka sîyan verê bînaya Madimakî de veradîyaye. Nika merdim meraq keno ke gelo nê sîyî çayê ronîyayî û netîceya sîyan se bîye. Ganî yo heyetê mehkeme Karamollaoglu biberdêne û ci ra bipersayêne. La çîyo winayên nêbî. No reftar merdimî zaf mat keno? Qetî nêkeno. Qanûno ke cergan rê xizmet keno, cara menfaetê bindestan paweno?
Wezaret paştî dano kerdoxan
Heta nika dewleta tirke mehkemeyanê xo yê naletinan de paştî daye kiştoxanê xo. Derheqê xeylêk kerdoxan de tayê dewayî raştê “ravîyartişê demî” ameyî. Nê roniştişê peyênî de zî derheqê meznunanê bi nameyê Murat Sonkur, Eren Ceylan û Murat Karataşî de ame waştene ke dewaya înan bêro ravîyartişê demî. Fikrîyeno ke nê kerdoxê destgonînî Almanya de pawîyenê. La wina aseno ke mabênê Tirkîya û Almanya de têkilîyê xorînî û gemarinî estê. Almanya kiştoxanê fîrarîyan qestî û bi israrî teslîm nêkena. Bi îxtîmalêkê girdî dewleta tirke teda kena. Xora eşkera bî ke Mudirîya Pêroyî ya Têkilîyanê Teberî û Huqûqê Mîyanneteweyî ya ke girêdayîyê Wezaretê Edaletî ya mehkeme rê ferman dayo û waşto ke ravîyartişê demî bêro ercnayene. No pozîsyonê wezaretî rîyo raşt ê dewleta tirke bi zelalî ramojneno. Îdarekarê dewlete esasî qebûl kenê ke înan Qirkerdişê Sêwasî serûber kerdo.
