Tam nêro zanayîş ke di dîroke de maske kînga hamîya şixulnayiş zî, henî belgeyî verê ma danê Fransa. Fransa de mexarey hamey vînayiş û di enî mexareyan de fîgurê însanan ke dîrokey înan resena 20 hezar serî verî… Rîyê însanan de maske bîbî.
Dimara maskey qeybî karanê tewir tewiran hamey şixulnayişî. Qeybî vernî nêweşîyey weba bêro girotişî, qeybî gazê kîmyewî û zehf nêweşîyanê bînan…
Samûrayan maske day verê rî xo, ê ke şîne sûîkastan bi maskeyan şîne, çeteyan maske şixulnayne û di se serey 20’inan de zî henî rêxistinê azadîxwazan zî bi maskeyan çalakî kerdêne.
Û di tîyatroyan de zî maske amûrekê muhîme bî. Xo ra wexto tîyatro yeno vatişî maskeya hewena û maskeya bermena yena ma vîrî.
Ma bêr eyro: Vîrusêk pîl hame xo ro merdiman qelebna. Vîrusê korona, bi namey bîn “Covid-19”. Dinya heme kerd binê tesîrê xo û heta ene nişte hamî niştişî nizdê 500 hezar merdimî merdîbî.
Jo çiyo ke merdiman enî vîrusî ra eşkena heta cayke biparêzno maske wa. Tam zî meselay ma ene wa. Sere de Çîn, zehfê welatan de maske kerdî mecbûrî; enka Tirkîya de zî… Kerde mecbûrî la çirê sere de ana nêkerde?
Wexto tiya vîrus veciya biryar hame dayişî ke merdimê xebetênê şorê PTT’yan ra bê pere maske bigîrê. PTT’y nêşka bin ra wirzê we. Na wey vat ke serê e-dewlete ra şar maske biwazo û înan rê go maskey bêrê. Ene joy zî nêbî. Dimara biryar hame dayişî ke go merdimê xebetênê ra şîfre bêro şirawitişî û bi a şîfre go merdimî şorê dermanxaneyan û ew ca ra panc hebî maskeyanê xo bigîrê. Henîyan rê şîfre şî, henîyan rê nêşî. Û mesela reyna çareser nêbî. Eno wext de henî cayan maskey bi qîmetê ke vay hamey rotişî, henîyan xo bi xo maskey xo viraştî.
Û serê aşmey hezîrane de va ke Tirkîya de rewşe bîya normal. La bi enî normalî ra nêweşî nêqediya, merdimê ke merdî bibê tay zî bi temamî nêqediya û reyna biryar hame girotişî ke maske bibo mecbûrî. Nawey merdiman bi perey xo maske girotêne û dayne verê fek û zincey xo.
Nifûsê Tirkîya dewrê 80 mîlyonî yo. Reqemî tam nêbê zî, dewrê 21 mîlyon însanî Tirkîya de xebetênê. Enî 21 mîlyon însanî her jo rocêke tenî maskey ke bidê verê fek û zincey xo keno 21 mîlyon hebî. Ger ma vacê hebey maske 1 lîra wa, rocane 21 mîlyon lîra qeybî maske perey miyanê piyase de geyrenê. Ene butçeyêka zehf pîl a. Enî 21 mîlyon perey kunê bêrîkey (cêbey) kam î? Çende kompanî (şîrketî) maske sero xebetênê û ê maskeyan virazenê, roşenê?..
Ma joy sûcdar nêkenê, çimê ma ro pereyanê joy zî niyo, tenî ma wazenê sîstemêke bimocnê ra: Tenî bi maske roc dewrê 20 mîlyon TL pere piyase de geyrenê. Wexto ma çiyanê bînan ê ke eleqey xo vîrus ra estê zî bidê verê eney joy, beno butçeyêka zehf û zehf pîle.
Butçe çi bena wa biba, ê perey kunê bêrîkey kamî wa bikoy la pêdivîya ma bi maske esta. Xêrê xo maske bişixulnê… Bi zanê ke ma eşkenê bi maske heta cayke vernî enî nêweşî bigîrê. Xu ra hewce nêkeno ez vacî enî rojan Amed û Cizîr ra bigîre heta Silêmanî bajaranê ma de vîrus biyo zehf, merdimê ma mirenê… Xêrê xo maske bişixulnê û baş bawnê xo ra.
