Serrêk ra zede yo ke Tirkîya de prosesêkî dest pê kerdo. Nê prosesî bi silamdayîşê Dewlet Baxçelî û vengdayîşê Rayverê Şarê Kurdî Abdullah Ocalanî dest pê kerd. Bi vengdayîşê 27ê sibata 2025î; no proses bi di gamanê muhîman ser o heta ewro ame û nika ra pey verê xo tadano kamcîn hetî kes nêzano. Çîyo baş o yo ke cemedê mabênê kurdan helîneno û wina aseno ke no helîyayîş verê ma tadano çiyanê neweyan. Û mabênê kurdan de nîqaşê tarîxî dano kerdiş.
Birêz Ocalan destpêkê nê prosesî ra heta nika gelek reyî qala biratîya kurd û tirkan a hezar serran kerd. Qala dewrê Selçûqîyan û kerdenanê înan kerd. Ê wextî de estbîyayîş û statûya kurdan ser o persan kerd û bi tespîtanê xo waşt ke ma pêro verê xo bidî tarîxî. Çunkî Birêz Ocalan heme fikrîyatê xo bi ewnîyayîşê xo yê xas ê tarîxî viraşt û nika zî verê ma tadano tarîxo ke ma ra ameyo nimitiş. No tarîx mîyanê xo de zaf meseleyanê giranan hewîneno; înan ra yew zî meseleya Benî Cehîrî yo.
Selçûqîyî û Merwanîyî
Hezar serre verê cu nameyê biratî mabênê kurd û tirkan de ame panayîş; Alparslan bi hetkarîya kurdan ravêrt Mezopotamya û dima ra zî berê Anatolya akerd. Ê wextan de kurdî eşîrtî, mîrektî û nînan ser de zî konfederasyon ser o pergalê xo awan kerdibî. Pergala ke raşteraşt sey dewlete bêra namekerdiş mîyanê kurdan de zaf çînbî. La kurdî wayîrê erdê xo bîyê; cêr de binê hikûmranîya Ebasîyan de cor de zî binê banê Merwanîyan de wayîrê pergalêk-dewletêk bîyê.
Alparslan o ke pê kurdan paştê Bîzansî eşkayo bîyaro war dima ra dewleta xo Selçûqî mîyanê Mezopotamya û Anatolya de kerd hîra. Na dewlete mîyanê xo de kurdan zî hewêna. Badê Alparslanî lajê ey Melîkşahî dewrê xo de erdê dewleta xo hêna zêde kerd hîra û mabênê kurd-tirkan de polîtîkayêka aqilane ramite. Nê dewran de dewleta kurdan Merwanî hema zî pay ser o ya; seba ke kurdî wayîrê erdanê xo yê Meliîkşahî cayê ke kurdî tede yê ra vato Kurdîstan. Helbet a seserre de meseleyê netewî-nijadî zaf aver nîyo; zafêr meseleyê dînî ser o kamîye virazîyaya. La na nêna a mena ke kamîya netewî zî çîn a. Her çiqas Melîkşah bi kamîya tirkîtî nêzdîyê kurdan nêbîyo; bê hesab zî nêvinderto.
Rolê Benî Cehîrî
Benî Cehîr – Faxrudewle Mihemed b. Cehîr; serdemê Melîkşahî de aktorêko kurd o. No merdim û keyeyê ey Selçûqîyan ra xizmet kerdê û dewrê Selçûqîyan de wezîrtî, şewirmendî û gelek qedemeyanê dewlete de xebityayê. Benî Cehîr parçeyê hesabê Melîkşahî yo; seba Selçûqîyan dima ra zî seba heme dewletanê tirkan bîyo modelo sereke. Çunkî Benî Cehîr bi fen û dolebanê xo Merwanîyan hikûmranî ra visnayo û dima ra zî bîyo waliyê Dîyarbekirî yê serdemê Melîkşahî. Benî Cehîr hetêk ra xizmetê Melîkşahî de bîyo hetêk ra zî şarê xo dayo qebûlkerdiş ke statûya înan do her tim binê dewletanê ke hetê netewanê bînan ra ameyê awankerdiş de bibo. Na kerdene bi serran o ke sey nîzamê dewlete ameya qebûlkerdiş û nê nîzamî ser o sere de kurdî dima ra zî heme şar û bawerîyî ameyê îdarekerdiş.
Çira ma verê xo tada Benî Cehîrî? Gelo Benî Cehîr semedê kurdan se kerdo? Eke çiyo ke kerdo baş bo kurdî çira qala Benî Cehîrî û keyeyê ey nêkenê? Çira wexto ke qala biratîya hezar serran beno raşteraşt nîzamê dewlete-kerdena dewlete yenê kurdan vîrî?
Birêz Ocalan bi manîfestoya xo ya 2025î kurdê sey Benî Cehrî bê ke name bido nîşanê ma pêrûnan da. Û nika hetê dewlete ra gêrayîşê Benî Cehîrêko newe est o; aseno ke dewlete na hewe mîyanê tengasîyêka pîle de ya. Çunkî bi helîyayîşê cemedê mabênê kurdan Benî Cehîr merd û do ruhê ey zî bi awankerdişê hişmendîyêka modern a kurdan bimiro!
