Di kurmancî de ji bo her dengekî tîpek/herfek hatiye destnîşankirin. Di zaravayê kurmancî de 31 tîp û pevdengek heye.
Di kurmancî de 8 tîpên dengdêr hene. Ji van heşt tîpan pênc tîp dirêj, sê tîp jî kurt in.
Di alfabeya kurmancî de dengdarên hişk û nerm hene ku bi çend awayan ev deng tên bilêvkirin.
Di kurmancî de çend tîpên alîkar jî hene ku dikevin navbera du dengdêran: Wekî qayîdeyeke kurmancî du tîpên dengdêr li pey hev nayên nivîsîn.
Dema du tîpên dengdêr tên li ber hev, tîpên alîkar dikevin navbera her du dengdêran.
Di kurmancî de tîpên alîkar (kelijandinê) “h”, “w”, û “y” ne. Ev tîp di eslê xwe de dengdar in, lê ev dengdar di bilêvkirinê de rastî astengiyê nayên û bi hêsanî ji devê mirovan derdikevin.
Ji ber vê yekê wekî nîvdengdêr jî tên binavkirin.
Mînak: Ji bo tîpa “h”yê: avahî, ronahî Tîpên kurdî yên “p, ç, t, k”, di hin peyvan de hişk û di hin peyvan de jî nerm in.
Ew peyvên ku hişk têne xwendin peyvên hilmî ne û dema mirov wan dixwîne hilm ji devê mirov derdikeve. Dema mirov dengên hilmî dixwîne mirov bi dengê “h”yê dihese.
