Kayvateyî, cumleyê ke bi îstîfadekerdişê cimendîya vate, çekuye û vengan yenê vatene û wayîrê nêmmana yê. Kayvateyî, vateyê bi qafîye û peymîye yê. Kayvateyî zafêrî seba domanan yenê vatene û amancê ci qebîlîyetê qiseykerdişê domanan xurtkerdiş û averberdiş o.
Nika ma cêr de bi nimûneyan bivînê:
1- Ekelo Tukelo
Oooo
Ekelo tukelo
Çar lingo, çepelo
Bijgojo qemilno
Alo vingo
Pîrko ling o
Mastê mîya
Ser selîya
Cila kere
Teqle bîya.
2- Qerez Kîşto
Çine gol bêbine
Qerez kîşto
Doçik lîşto
Ewdila şîyo dare ser
Cirît eşto vare ser
Koşkê çênan o
Textê lacan o
Pirê teyr û turan o.
3- Kole Kole – 1
Kole kole hezazî
Hak binê de virazî
Sarê ma şemamê ma
Tirkê ma xulamê ma
Mal verda bostanê ma
Seba tîle (letîkê) nonê ma
Korekî axan o
Pirrê çûçikan o
Kekê mi amo fîşe-fîşe
Fîşe bi çavuşe
Çavuşe bi zingile
Zingil ketî pita dilê.
4- Kole Kole – 2
Kole kole hezazî
Hak binê de virazî
Şarê ma şemamê ma
Tirkê ma xulamê ma
Axa şîyo dare ser
Cirît eşte vare ser.
5- Şanika Şine
Şanika Şine
Gol bêbine
Qerecê kîşto
Binê doçikî lîşto.
6- Dîko Dîko – 1
Dîko dîko lajê kerge
Bê ma şîme merga derge
Ez wena kena, ti ke bure.
7- Dîko Dîko – 2
Dîko dîko lacê kerge
Bê ma şîme merga derge
Ez çîneno to tapol ke
Meşo çê de zuran meke.
8- Qole Qole
Qole qole
Mi qidayê to gureto
Mi xo rê Xime ra
Girmikêke ron tirto
Çê ma lodî nîjnê,
Potê zerfetî
Meratanê kutika
Ser çimê jubînî vetî.
9- Alo Vingo
Alo vingo
Peg quling o
Mastê mîya
Ser selikan
Bin qulikan
Cila here
Teqle bîya
Ser ra şîya
Ti vejîya.
10- Lurî Lurî
Lurî lurî lurî lurî
Sayî dare ra bîyê sûrî
Raya nê yarê mi
çiqa bîya dûrî!
11- Kemer Kerr o
Kemer kerr o veng nêkeno
Layik doman o fam nêkeno
Pî axler o veng nêkeno.
12- Kele Kele
Kele kele
Dime kele
Sîne kele
Çate bele
Avle sîne
Paq û linge
Hîzmetçîye
Bî sekîye.
13- Şapiksîya
Lîndir lîndir
Doçikê gayî
Cêr ra ameyî
Çar pîyayî
Zerya mi kewta
Şapiksîyayî.
14- Mîya Qere
Oooo
Mîya qere
Doçik lere
Mi fetelne
To qefelne
Hesenî pêgurete
Elî binê tiriye reqisne.
15- Meşo Malî
Alî Alî
Meşo malî
Çênê şarî
Bîyê harî
To xapnenê benê
Kenê kuncikê tarî
Mîze verdanê vilê barî.
16- Nat û Dot
Nat û dot çima qirpnena
Xortan û çênekanê şarî qapnena
Ana mala ma de pê kay kena.
