Atmosfera “Romana Ciwanên Kurd” ku hîna ne hatiye nivîsandin, germ e. Ev atmosfera germ, hemû kurdan, gelên li Rojhilata Navîn dipêç e. Dîrok di dîrokê veşartî be jî, herka çemê dîroka serdema me, li çiyarêzên Zagrosê û li gelî mesilên wan çiyarêzan diherike. Ciwanên kurd jî, bi diyalektîk û hişmendiyek dînamîk a dîrokî têdikoşin.
Herçiqasî, Howard Fast, têkoşîna gelê şoreşger weke hêzek veşarti nîşan bide jî, hêza şoreşger a li Kurdistanê, eşkere ye û bi dînamîka têgihiştî ya paradigmeya xweseriya demokratîk, li her qada jiyanê têdikoşe.
Gelê Kurd bi paradigmeya “jina azad, civaka azad” şîfreya yekemîn ya şoreşê destnîşan kiriye. Ev tekamuliyet-pêşketina Kurdistaniyan li erdnîgariya xwe ye û xêzkirina çarçoveya dîroka alternatif e.
Şîfreya ku bûye çavkaniya hemû şifreyên Şoreşa Kurd, paradigmeya ku rê li ber hiş û ramanê hemdemî vekiriye ye. Ev zemtkirina zimanê diyalektîka serdemê ye. Wek Ocalan dibêje, “Ev destpêka çîroka serxwebûnê ye.” Ev jî bi saya hunerê polîtîqeya bi felsefê barkirî, hatiye bidestxistin. Şîfreya herî bi watê ku divê çarçoveyê de hatiye bidestxistin, mirovê bi îrade ye. Di mitolojî de, di jiyan rojane ya gelan û pêşketinên rojane de, mirovên bi îrade li pêş in, têne hezkirin û himbêz kirin.
Bi destxistina vê îradeyê, rizgariya ji kompleksa biçûkbûnê ye!…
Şîfreya ku ez her dem dinava çendikan de û xetên qalind û rêş de dinivîsim, “Kuştina mirinê” ye. Nêzî dused salin ku li Kurdistanê, bav kuran vedişêrin. Eger li welatekî ne kur, bav kuran veşêrin, rewşek anormal heye û tê wateya sefaleta tunekirinê. Yanî tê wateya têkçûna biyolojîk û sosyolojîk. Yanî ketina nava “Buhran-sewêsîbûna” tûnebûnê!
Mînak, Kurdistan ku di gora betonî de, li Agirî hatibû metfun kirin e! Balkêş e, di darbeya faşîst a 12’ê Îlonê de jî, hate xwestin ku duyamîn car, Kurdistanê, li girtîgeha Amedê di gora betonî de meftun bikin. Ev serdema herî dijwar ya qolincên kehrîbarî ne û salên tarî ne. Ji bo fêhmkirina vê serdemê pêwiste, pirtûka “Di 12’ê îlonê de, Berxwedan, Mirin û Jiyanê” ku li nexweşxanê berxwedana li dijî mirinê hatiye vegotin were xwendin û nirxadin.
Eger pirtûk, nexşe û neynika serdema xwe bin, dive, pirtûkên wê serdemê, bi taybetî yên di girtîhena de têne nivîsandin, werin xwendin û baş werin nirxandin. Çima, ji ber ku desthilatdariya faşîst a AKP/MHP’ê, 22 sal in weke mîratzadeyên faşîzma darbeya 12ê Îlonê kar dikin û girtîgeh jî bi rêbaza gestapo Esat Oktay Yildiran têne rêvebirin.
- Paul Satre, di pirtûka “Zindanên Altona” de, bîrnaînên efserê artêşa Elmanî Franz dinivîse û dibêje; “kesên serdikevin her dem mafdar in.” Lê na, berxwedana li zindana Amedê, faşîzma 12’ê îlronê mahkum kir û lanet kir.
Ji bo vê jî şîfreya serketinê, bû diruşmeya “Berxwedan Jiyan e”! Ev diruşme hem bû nave romanan, hem bû bingeha destanên nû. Dostên faşîstan jî tenê faşîst in. Faşîstên dewşîrme yên Turk-î Turan û Turk-î Îslam, ji bo dostan peyde bikin, hem welat, hem derketine parsekiyê, hem jî keda hemwelatiyan û hem dewlemendiyên cografya welat kirina mazatê û bost bi bost difiroşin. Şantaj û gefxawarinê jî dest bernadin.
Bêguman hişmendiya têgihiştî, têkoşînê jî bi xwe re tine. Hişmendiya li Kurdistanê jî. Şîfreya ronekbîrî ye. Ev jî tê wateya hêrivandina tarîtiya sed salî. Ji bo têgihiştin û ronîkirina şikefta qoqê mêjiyê mirovan, gelek têkoşîn hate kirinû gelên berdêl jî hatin dayin. Ji bo vê jî têqandina fîşeka pêşî ya 15’ê Terbaxê, weke fişeka di beden û mêjiya mirovê kurd de hate binavkirin. Fişeka destpêkê bû pengava neteweyî û gava şiyarbûn û meşa ber bi azadiyê. Yanî rastiya zindîbûne xeyalên jiyana azad.
Jiyana azad bû şîfreya serketinê!…
Lêgerîna nivîsandina bi zimanê kurdî, di van rojên dawî de, lêgerîn û daxwaza konferansa zimanê Kurdî, destnîşankirina stratejiya neteweyî ya zimanê kurdî, daxwaza ji siyasetmedarên kurd ku siyasetê bi zimanê kurdî bikin, ev e. Bi pirtukan, bi afirgerî û vejîna bi mêjiyê kurdî ku di çarçoveya diyalektîka serdemê de, pêknîn û bikaranîna şîfreyên şoreşê ne.
Mînakên Şoreşa Kurd li cîhanê nine. Bêyî drametîzekirin û nepîxandinek bazirganî, dixwazim bêjim ku şîfreya Şoreşa Kurd, di eniya yekemîn hêza dewletî medya de çêbûye. Medya eniya perwerdeya civakî û xurtkirina ferhenga zimanê kurdî ye. Xurtkirina ferhenga Kurdî jî, li hemberî asimelasyon, înkar û redkirinê, bû nasnameya azadiya gotina Kurdî, bû bingeha vegotina dewlemend ya kîtabî; ya herî giring jî, bê têgihiştina ku dîrok, ne ji jor ve, ji jêrve tê nivîsandin û dema dîrok ji jêr ve hate nivsîandin dibe dîroka gel û dîroka a alternativ. Nirxê girnabiha yê vê şîfreyê jî bû dîwarê “kîklop” ya li dijî xerakirina hevsengiya civakî ku hem di aliyê ferhengî de, hem di aliyê soyolojîk de bandorek mezin dike. Medya Kurd, hem di ragihandina bûyerên rojane de, hem di aliyê têgihiştina aheng û folklorîk de bû rengînîya civaqka Kurd.
Ji botêghiştina modela alternmatîf ya demokratîk, medya Kurd bû çavkaniya gotin, rastî, bawerî û enformasyonê.
Bêguman nabêjim, li cîhanê şoreş çênebûne, naa! Gelek şoreş çêbûne, lê dibêjim, menend-mînaka şoreşa Kurd nîne. Îdeolojiya ku bûye “Tewrata Şoreşê”, bûye bingena jiyaneke nû. Hem li ser bingeha aborî, hem li ser bingeha sosyolojîk û antropolîk sazkariyek çêbpûye. Mebesta min ji “antropolojî” jînenigariya lehengên şoreşê ye. Ev jînenîgarî wê bibin ansîklopediyên paşerojan.
Zanistên cîhanê jî, sosyolojiya şoreşa kurd, weke dermanê êş û azarên civakan û çavkaniya çareseriya pirsgirêkên civakî binavdikin. Yanî sosyolojiya ku bi saya şoreşa kurd, dinava civakan de hatiyeavakirin jî şîfreyek giring ya Şoreşa kurde.
Li Tirkiyê, faşîzma dewşirme, ku li ser bingeha tunekirina gelan hatiye avakirin, mixabin di sedsala bîsûyekê de, di sinifda maye. Li hemberî pêşketinên teknolojîk, (teknolojiya li pêşî serdemê), di aqilê materyalîzma bê bingeh de digevizê û hemû hêza xwe ya paşverûtiyê ji bo têkibirina Tevgera Azadiya Kurd kiriye nava tevgerê û li her qada cîhanê, hem di aliyê dîplomatîk de, hem di aliyê aborî û siyasî de pîkolê dike. Tam bi paşverûtiyek mekanîk a materyaalist haraket dike.
Dibê ku tevgera paşverû û derî serdemê û faşîzan a dewleta tirk, bi gotina “mekanîk materyalîzm”ê jî neyê binavkirin. Ji ber ku dewleta tirk, dîrokê û pêşektinên dîrokî, bi taybetî pêşketinên tenolojî û cîhanê, bi nirxandina, çima, kengî û çawa û pêwisatî bi çi heye, siyasetek çawa, mecburiyet heye nîne, haraket nake. Ew hîna di salên 1912-13-14-15 da û di Destura Bingheîn a sala 1925’an de kilîtkîrî maye. Zanistên wê, ji sedî 90’î, di azmuneya kursiyê zanista civakî û sosyolojîk de di sinifê de mane. Ji bo vê jî zanistên bi aqilê azad haraket dikin, ji Tirkiyeyê direvin.
Lê, reva ji welat ne çareserî ye. Şîfreyên Şoreşa Kurd, ji bo wan jî riya rizgariya ji faşîzmê nîşan didin. Encama hilbjjartinên 31’ê adarê mînak e.
Faşîzma dewşirme, niha ketiye nava tevgerek gelekî qirêj û dijwar; ji aliyekî ve dozen kumpasê. Doza Kobanê, û hemû dozen siyasî yên li Tirkiyeyê, ji bo sazkariya faşîzma Reîs Erodgan e. Hin kes, vê yekê weke faşîzma olî binav dikin. Erê rast e, despotîma terîqatan heye. Lê di esasê xwe de, tarîqata Naqşîbendî ûmettê diparêze û bi taybetî di destpêka avakirina Tirkiyeyê de, li dijî despotîzm û faşîzma Ittîhat Terakkî şer kiriye.
Di ser vê serdemê re sed sal derbas bûne û bi taybetî di şerê îdeolojîk û eskerî yê Tevgera Azadiya Kurd de, înîsiyatîf, di destê paşverûtiya îslama ku bi formên Îttîhat û Terakî bûye tevgerek faşîzan, hatiye standin. Ji bo vê jî, min hinek ji şîfreyên Şoreşa Kurd, bêyî fomuleyek sosysolîk-etûdî rêz kirin.
Erdoganê epîlepîsk, bi komek burokratên ku ji firiyat û îdeolojiya îslamê dûr, lê bi hişkgirêdana berjewendiyên maddî û kursî hareket dikin, hem dixwaze Tevgera Azadiya Kurd tesfiye bike, hem dixwaze, çepgir û demokratên bi rêbazên komargerî ve girêdayî tesfiye bike.
Eger van dînamîşkên civakên li Tirkiyeyê û Kurdistanê tesfiye bike. Edoganê epîlepsîk wê xwe weke “xelîfeyê cîhana îslamî” îlan bike. Bila Misir û Erebîstana Suudî qebûl nekin, lê Hamas û Îxwanî û çelek çeteyên din amade ku xelîfetiya Erdoganê epîlepsîk qebûl bikin.
Desthilatdariya AKP’ê, faşîzma Muawiye, bi teqwiyekirina tarîqatan, hevkarê wê yê biçûk MHP’e jî, faşîzma turanîst, bi teqwiyekirina netewperestên faşîst, Tirkiyeyê ber bi tunekirin ve dibin. Teolojiya her du aliyan jî metrisînî e û xwe dispere, çete û Çil Haramiyan.
Ji bo vê jî min riya rizgariya Tirkiyê ji têkçûne, şîfreyên Şoreşa Kurd nîşan dan. Di van rojan de, Erdoganê epîlepsîk, ku nema dikare bimeşe, li pey mucizeyan digere. Lê mucizeyên faşîzmê nînin. Orîjînalîteya faşîzma dewşîrme, 2 ne; yek propagende û şantaj e, a din jî narsîzma sêva sor-êrîşên dagirkeri û qirkirinan e.
Dubarê dibûjim, eger mirovaniya modern, bi ronesansa Ewropa re rabûbe ser piyan, mirovaniya serdema teknolojiya pêşketî ya îro, wê bi Şoreşa Kurd û Modernîteya Demokratîk a li ser piyan bimîne. Yanî û hasilî kelam, dahatuya mirovaniyê bi serketina Şoreşa Kurd ve girêdayî ye!
