12 Aralık, Perşembe - 2024

Gösterilecek bir içerik yok

Şahîya demokrasî

Her çende ma vanê şaro kurd şarêko polîtîk û demokrat o zî, tay mûsayişêy ma êy binkeyînî est ê ke lezalez vînî nêbenê û di ravêreyîyê winayinan de zafêrî xo danê teber. Bi awayêko teorîk û vatişî de ma demokrasîyê radîkalî wazenê.

Vakûrê Kurdistanî u Tirkîya de germayîya weçînayişê xocayî yê 31ê Adare est a. Partîya Zeypêyî û Demokrasîyî ya Şaran DEM Partîye, zê heme weçînayişanê Tirkîya, partîya tewir dînamîk û xoverdêre ya na ravêreyîye ya. No xisûsîyet, bi her awayî verçiman de yo. DEM Partîye di tarîxê Komara Tirke de ke yewîn o, 94 navendan de verweçînayiş pêk ard û kemî yan zî zêde, se hezarîy delegey şîy sindoqan ser. Beno ke bi goreyê tayinan vatişêko pîl bêro dîyiş, la pêkardişê verweçînayişêkê di na aste de nameyê “şahîya demokrasî”, heq keno.

Kêmasî û şaşîy, di cayo kar yeno kerdişi de virazîyenê. Qeydeyêko xozayî û zanistî yo, di cayo ke karêke nêro kerdişî de îhtîmalê şaşî û kêmasîyan zî çîn yo. Ney esasî ser o her çende nêro waştiş zî di organîzeyêka winayine de miheqeq qic yan zî pîl, do şaşî û kêmasîy bivecîyê. Ya esasî nêy kêmasîyan ra dersîy vetiş û seba ameyîye ardişê asta tewir nizme yê kêmasîyan o.

Her çende ma vanê şaro kurd şarêko polîtîk û demokrat o zî, tay mûsayişêy ma êy binkeyînî est ê ke lezalez vînî nêbenê û di ravêreyîyê winayinan de zafêrî xo danê teber. Bi awayêko teorîk û vatişî de ma demokrasîyê radîkalî wazenê. La demokrasîyo radîkal nê, demokrasîyêko rêze ra zî, seba ma û seba heme şaranê di sînoranê Tirkîya de, perênêko çend nimory hîra yo. Rewşa Tirkîya ya ewroyî nimûneyo tewir verbiçim yê na rewşe yo.

Hemeyê dinya de tekoşîna sîyasî didi lingan ser o yena rayirberdene. Sîyaseto legal yo civatî û sîyaseto bi şerr. Şerr, sîyaseto bi sîlahî yo. Seba ma şarê kurdî na rewşe zafêrî dîyarkere ya. Heke şaro kurd ewro wayirê tay destkewteyan o, no bi saya serreyê, rayira didiyine yo. Bi goreyê min, gama ke behsê demokrasîyî kenê, na vîrê ma de nîya.

Di şertêy asayîyan de şaredarîy, peyayê xizmetî yê. O ke beno namzetê naye, beno namzetê xizmetkarîye. Heke merdim dewrêş nêbo, xizmetkarîye çîyêko zaf baş zî nîya. Ma kam sere sibayî keyeyê xo ra wirzenê û vanê ez şêra qasêke xizmetê cîranê xo bikera? Kurdistan de şaredarî, xizmetî reyde (ke no xora gere bêkêmasîye bêro kerdene), verkêşî, temsîlê îradeyê şarî û di her şert û mercîy de pawitişê ney îradeyê bi gunîye û tekoşîna bêsaloxe ya nîm seserre yo.

Beno merdim xo naye rê bes bivîno. Beno ke di şar zî merdimî bes bivîno û di şolena demokrasîyî de merdimî nîşan zî bido. Na bes a, gelo? Baş o, şarî ma bes dîy û ney besdîyişî sero zî ma bîy şaredar la ke ma bes nêkerd, gelo do şar xo, şaredarî, sîyasetî, partîya sîyasî yan Têgêrayişê Pêroyî, kamî sûcdar bikero? Îtîya de mekanîzmayêka ke gere seba di serre de mudaxeleyê na rewşe bikero, têgêrayişo pêroyî yo.

Di na şahîya demokrasî de, herhal de herkes zaneno ke kêmasî û şaşîyan de tu eleqeyêkê têgêrayişê pêroyî çîn yo. Heke nîyetêko winayin bibayêne, no derfet nêdayêne û bi meylêko teng şikayêne namzetan bixo dîyar bikero.

Nêy kêmasîy, kêmasîyê namzetan û rayirberanê partîye yê. Kesêy ke bîyê namzetîy, miheqeq neferê ney hereketî û wayirê kedêka pîle yê. Bi înan ameyo bawerkerdiş ke do îradeyê ney şarî di her şert û mercî de temsil bikerê û biseweknê. Heke bi awayêko yeno waştiş, verweçînayiş demokratîk nêbîyo, no yeno ey mehneyî ke, pergalêka demokratîke ya xomîyanî nêdayeya roniştişî. Gere di serre de kesêy ke na rewşe rexne kenê, xora bipersê: ”Ma çendêke seba pergalêka demokratîke ya xomîyanî kede daye”.

Heke na nîyameya kerdiş, heqê kesî yê vatişê “demokrasî pêk nîyame”, û bi raya pêroyî reyde barrekerdişê eşkerayîyan raşt nîyo. Di têgêrayişê ma de ray û raybazêy naye dîyar ê. Gere ma tay mûsayişanê xo ra fek vera bidê, seba pêkardişê pergalêka demokratîke ya xomîyanî, kede bidê û di serre de bixo, bi naye bawer bibê.

Rixmê heme kêmasîyan, no verweçînayiş zaf muhîm û seba ameyîye cerebnayişêko bi dersan pirr bî. Seba naye zî vatişê “şahîya demokrasî” heq keno.

Şahîya demokrasî

Her çende ma vanê şaro kurd şarêko polîtîk û demokrat o zî, tay mûsayişêy ma êy binkeyînî est ê ke lezalez vînî nêbenê û di ravêreyîyê winayinan de zafêrî xo danê teber. Bi awayêko teorîk û vatişî de ma demokrasîyê radîkalî wazenê.

Vakûrê Kurdistanî u Tirkîya de germayîya weçînayişê xocayî yê 31ê Adare est a. Partîya Zeypêyî û Demokrasîyî ya Şaran DEM Partîye, zê heme weçînayişanê Tirkîya, partîya tewir dînamîk û xoverdêre ya na ravêreyîye ya. No xisûsîyet, bi her awayî verçiman de yo. DEM Partîye di tarîxê Komara Tirke de ke yewîn o, 94 navendan de verweçînayiş pêk ard û kemî yan zî zêde, se hezarîy delegey şîy sindoqan ser. Beno ke bi goreyê tayinan vatişêko pîl bêro dîyiş, la pêkardişê verweçînayişêkê di na aste de nameyê “şahîya demokrasî”, heq keno.

Kêmasî û şaşîy, di cayo kar yeno kerdişi de virazîyenê. Qeydeyêko xozayî û zanistî yo, di cayo ke karêke nêro kerdişî de îhtîmalê şaşî û kêmasîyan zî çîn yo. Ney esasî ser o her çende nêro waştiş zî di organîzeyêka winayine de miheqeq qic yan zî pîl, do şaşî û kêmasîy bivecîyê. Ya esasî nêy kêmasîyan ra dersîy vetiş û seba ameyîye ardişê asta tewir nizme yê kêmasîyan o.

Her çende ma vanê şaro kurd şarêko polîtîk û demokrat o zî, tay mûsayişêy ma êy binkeyînî est ê ke lezalez vînî nêbenê û di ravêreyîyê winayinan de zafêrî xo danê teber. Bi awayêko teorîk û vatişî de ma demokrasîyê radîkalî wazenê. La demokrasîyo radîkal nê, demokrasîyêko rêze ra zî, seba ma û seba heme şaranê di sînoranê Tirkîya de, perênêko çend nimory hîra yo. Rewşa Tirkîya ya ewroyî nimûneyo tewir verbiçim yê na rewşe yo.

Hemeyê dinya de tekoşîna sîyasî didi lingan ser o yena rayirberdene. Sîyaseto legal yo civatî û sîyaseto bi şerr. Şerr, sîyaseto bi sîlahî yo. Seba ma şarê kurdî na rewşe zafêrî dîyarkere ya. Heke şaro kurd ewro wayirê tay destkewteyan o, no bi saya serreyê, rayira didiyine yo. Bi goreyê min, gama ke behsê demokrasîyî kenê, na vîrê ma de nîya.

Di şertêy asayîyan de şaredarîy, peyayê xizmetî yê. O ke beno namzetê naye, beno namzetê xizmetkarîye. Heke merdim dewrêş nêbo, xizmetkarîye çîyêko zaf baş zî nîya. Ma kam sere sibayî keyeyê xo ra wirzenê û vanê ez şêra qasêke xizmetê cîranê xo bikera? Kurdistan de şaredarî, xizmetî reyde (ke no xora gere bêkêmasîye bêro kerdene), verkêşî, temsîlê îradeyê şarî û di her şert û mercîy de pawitişê ney îradeyê bi gunîye û tekoşîna bêsaloxe ya nîm seserre yo.

Beno merdim xo naye rê bes bivîno. Beno ke di şar zî merdimî bes bivîno û di şolena demokrasîyî de merdimî nîşan zî bido. Na bes a, gelo? Baş o, şarî ma bes dîy û ney besdîyişî sero zî ma bîy şaredar la ke ma bes nêkerd, gelo do şar xo, şaredarî, sîyasetî, partîya sîyasî yan Têgêrayişê Pêroyî, kamî sûcdar bikero? Îtîya de mekanîzmayêka ke gere seba di serre de mudaxeleyê na rewşe bikero, têgêrayişo pêroyî yo.

Di na şahîya demokrasî de, herhal de herkes zaneno ke kêmasî û şaşîyan de tu eleqeyêkê têgêrayişê pêroyî çîn yo. Heke nîyetêko winayin bibayêne, no derfet nêdayêne û bi meylêko teng şikayêne namzetan bixo dîyar bikero.

Nêy kêmasîy, kêmasîyê namzetan û rayirberanê partîye yê. Kesêy ke bîyê namzetîy, miheqeq neferê ney hereketî û wayirê kedêka pîle yê. Bi înan ameyo bawerkerdiş ke do îradeyê ney şarî di her şert û mercî de temsil bikerê û biseweknê. Heke bi awayêko yeno waştiş, verweçînayiş demokratîk nêbîyo, no yeno ey mehneyî ke, pergalêka demokratîke ya xomîyanî nêdayeya roniştişî. Gere di serre de kesêy ke na rewşe rexne kenê, xora bipersê: ”Ma çendêke seba pergalêka demokratîke ya xomîyanî kede daye”.

Heke na nîyameya kerdiş, heqê kesî yê vatişê “demokrasî pêk nîyame”, û bi raya pêroyî reyde barrekerdişê eşkerayîyan raşt nîyo. Di têgêrayişê ma de ray û raybazêy naye dîyar ê. Gere ma tay mûsayişanê xo ra fek vera bidê, seba pêkardişê pergalêka demokratîke ya xomîyanî, kede bidê û di serre de bixo, bi naye bawer bibê.

Rixmê heme kêmasîyan, no verweçînayiş zaf muhîm û seba ameyîye cerebnayişêko bi dersan pirr bî. Seba naye zî vatişê “şahîya demokrasî” heq keno.