Cuya merdimî de çiqas ke wayîrîya taybete bîye, hende kolonîzekerdoxîya sinifkî dewam kena. Têkilîya pelixnayox-pelixîyayox/serdest-bindest/pankerdox-panbîyayoxî xorî bena. Burjuwazî proletaryayî kolonîze keno, şaro serdest şaranê bînan kolonîze keno, camêrd cinîye kolonîze keno, merdim xozaye kolonîze keno ûsn. Netîce de çîyêko hêzdar, çîyêkê qelsî kolonîze keno. Seba menfaetanê xo ey sey hacetî şuxilneno. Na çarçewa de eke ê yê ke yenê kolonîzekerdene rêxistin nêbê, mecbur ê ke binê serdestîye de biciwîyê.
Rêxistinbîyayîş komelî û endamanê ci hezdar keno. Înan rê bawerîye û hêvîye dano. Merdimo ke rêxistin nîyo, maneno kerrayêka tênaye. Yeno vatene ke “kerraya tênaye ra dês nêno viraştene”. Merdim eke wazeno vurîyayîş bikero, ganî yo ke rêxistin bibo. Sewbîna çareserî çîn a. Ge-ge tirkî de zî vanê “çiyê yew destî est o, vengê di destan est o.”
Girîngîya rêxistinbîyayîşî
Tarîxê kurdan de heta serranê 1970an rêxistinbîyayîşêko hezdar û hîra çînbî. Nê semedî ra şaro kurd raştê zulm, qirkerdiş û qetlîyaman ame. Şarî de seba ke keştîya xo bido ajnekerdene çemêk çînbî. Rêxistine esasî no çem o. Peynîya na raywanîye de azadîye û xoserîye est ê. Eke verê cû rêxistinbîyayîşo hezdar bibîyêne, Qoçkirî, Zîlan û Dêrsim de bi hezaran kurdî nêameyêne qirkerdene. Eke şar rêxistin bibîyêne, Çorum, Sêwas û Mereş de bi destê dewleta tirkan bi hawayêkê asanî nêameyêne qirkerdene. Eke rêxistinbîyayîşo tesîrdar bibîyêne, ziwan û kulturê kurdan nêameyêne asîmîlekerdene. Dewleta tirke her tim waşt şaro kurd bibo “mîya qurbanî”.
Kurdî resayî pusula
Labelê 27ê Teşrîna Peyêna 1978î tarîxê şarê kurdî de wayîrê cayêkî yê girîngî yo. Kurdî nê tarîxî ra dima resayî “pusulayê” xo. Na roje qezaya Licê ya Amedî de kongreyêke virazîyaye. 22 delegeyî tewrê kongre bîyî. Mîyanê înan de xeylêk nameyê girîngî estbî: Abdullah Ocalan, Alî Haydar Kaytan, Sakîne Cansiz, Duran Kalkan, Mazlum Dogan, M. Hayrî Durmuş, Kesîre Yildirim, Seyfettîn Zogurlu, Bakî Karer ûsn.
22 kesî tewrê ci bîyî
Birastî seba kongre 24 delegeyî ameyêne pawitene. Labelê Mehmet Karasungur û Kemal Pîr nêeşkayî tewrê ci bibê.
Serekê PKKyî Abdullah Ocalan derheqê kongre de wina nuseno: “Ê bajarî de, bajaro ke ma qultî kerdêne de, bajaro ke estbîyayîşê ma berdo dara dardekerdişî de bira ke ma daye, bira tarîxî bîye. Tu kesî destpêk de şansêk nêdayêne ma. Ne şar û ne zî embazê ke ma şinasnenê çînbî. Ne îmkano maddî, ne zî hezo ke pê ci ma xo bipawê çînbî. La bire tarîxî bîye û rast bîye. Qetî na bire biameyêne girewtene.”
‘Êdî têgêrayîşê şarî bî’
Derheqê kongre de Duran Kalkan vîranê xo de vano ke ey seba awankerdişê banî de hetkarîye kerda. Goreyê zelalkerdişê Kalkanî Serekê PKKyî Abdullah Ocalanî wîna qisey kerdo: “Rêxistine xurt bîye. Têgêrayîş gird bî. Êdî têgêrayîşê şarî bî. Heta nika mesuldarîya her çîyî mi kirişte. La êdî yew merdim nêeşkeno bikirişo. Ganî ma rêxistin bibê û mesuldarîye bikirişê.”
Sakîne Cansize tewrê ci bîye
Kongre ser o Sakîne Cansize zî tayê vîrê xo pare kerdbî. Cansize wina nusena: “Ez û embaz Cuma şîyî keyeyê Serokî: Apartmanê Gunaydinî. Badê ke ma nan werd, ma ginayî raye. Kesîre, ez, Serok û embaz Cuma pê taksî şîyî. Êdî tarî bîbî. Bi no hawa ma resayî dewa Fîsî. Bano ke ma şîyî fekê fetiloke de bî. Ban kerrayan ra virazîyabî. Yew salone û didi odayê ci estbî.”
