Vanê her vaş serê kokê xwu de beno zergûn. Loma zî meselay kokî muhîm a. Kok nêbo ti çî ke nêbeno. Însan serê kokê xwu de, ziwan serê kokê xwu de… Eniyan ra wa meselay ma eyro ziwan bo.
Ziwanê kurdî (çi kirmanckî, çi kurmancî) zî serê kokê xwu de eşkeno serê lingan de vindero. Ge serê kokê xwu de nêbo?
Ma bi eno away bersiv bidê: Bajarê kurdan de her çiqa ziwanê kurdî (kurmancî-kirmanckî) serê kokê xwu de wo zî her ke şino tay yeno şixulnayişî. Û ana şoro go bibo vinî. Bi taybetî zî kirmanckî (zazakî). Ge bajarê kurdan de, yanê serê erdê xwu de, serê kokê xwu de mesela bi ene owa bo, go metropolanê Tirkiya de rewşe seyîn bo?
Mixabin ma nêşkenê vacê go baş bo. Û her ke şino tewr beno xirab. Ma henî çiyê ke vînayê biyarê ziwan û serê ene yewî ra mesela biyarê vîrê xwu.
Stenbol zî tede heme metropolanê Tirkiya de eleqewo qeybî ziwanê kurdî (kurmancî-kirmanckî) her ke şino beno kêmî. Tirkî heme ca bîya û bena serdest e. Keyan de, mekteban de, kargehan de serdest a. Loma zî bi taybetî kirmanckî (zazakî) û dimara zî kurmancî her ke şina tay yena şixulnayişî.
Sera 90 babî û dadî metropolan de tûtanê xwu dir bi tirkî xeberî danê. Ge şima vanê “Nê, sera 90 reqemêka pîl a”, hema şorê şaxêke partî, yan zî şorê sazîkanê kurdan û ewca bawnê mesela ra.
Enî sera 90 ra tay tenî miyanê xwu de bi kurdî xeberî bidê zî, bi fikrê, “Wa tût tirkî bizano, kuçe û mekteb de kêmasî nêvîno” tûtan dir bi tirkî xeberî danê. Helbet eno fikro şaş o la rastî ene wa.
Sera 10’ê mendê zî tûtanê xwu dir bi kurdî xeberî danê, heta cayke kurdî keye de serdest a, la wexto tûtî dest bi mekteb kenê a serdestî bedelêna. Erê eno sera 10 kurdî zanê, çimkî dadî û babî înan dir bi kurdî xeber danê la mekteb nêverdeno ê bi kurdî hewnan bivînê.
Ê tûtê ke bi kurdî zî benê pîlî, ê tay tûtê ke keye de kurdî (ha kirmanckî, ha kurmancî) mûsay zî bi kurdî nêzanê kay bikerê. Kayê înan bi tirkî yo, temaşekerdişê înan ê televîzyonî bi tirkî yo, tabletê destê înan bi tirkî yo. Go seyîn bo?
Mixabin rewş eno wo û ti yew zî nêşkeno vernî ro ci bigîro. Tirkiya de hewte ra di saetî dersê weçînayişî qeybî polanê 5, 6, 7 û 8’inan est ê la hem malbatî kurdî nêçînenê we, hem zî midûrî bi xwu bi sedeme “tay tenan derse waşta” ê dersan nêkenê miyanê mufredatî. Loma zî rewşe xirab bo. Tenî çare ew o ke Tirkiya de bi awaykê fermî kurdî (çi kurmancî, çi kirmanckî) bêro qebûlkerdişî û bi eno awa perwerde viraziyo, merdim go beşko ena rewşe bibedelno. Weko bîn çare çini yo. Çiyo ke ma kenê xwuverdayiş o. Helbet eno zî muhîm o, la ma qalê meselayêka bîne kenê.
Erê ez zana mi çîkew weş nêvat la rastî ene wa û gere ma gorey ene rastî ra gamanê xwu berzê.
