Endama Merkezê Cigêrayîşê Jineolojî, akademîsyene û rojnamegere Nagîhan Akarsele 4ê teşrîna verêna 2022yî de bajarê Silêmanî yê Başûrê Kurdistanî de bi hêrişê çekdarî ameye qetilkerdiş. Gelo çira Başûrê Kurdistanî de xususî kesê zanyarî û sîyasetmedarî hedef de yê? Yan zî çira Nagîhane hedef de bîye? Zaf zelal werte de yo ke kesê kehnperestî, kesê ke hêz û îdelojîya cinîyan ra tersenê, roşnî ra bêzar benê plananê wina wehşetinan viraznenê û wazenê vernîya têkoşînî bigîrê û bêveng bikerê.

Şehadetê Nagîhane serê derûdorî de tesîrêko giran kerd û xeylê kesî pê dejayî! Her kes înanê ke tenê bi nuştişê aye aye şinasnayêne, yê ke a rî bi rî dîbî, yê ke tenê nameyê aye eşnawitbî ra tesîrdar bî. Ez Nagîhane bi nuşteyanê ci şinasnena. Nuşteyê aye ke sey asmênê bêpeynî, sey okyanusê xorînî, sey tîja germine, sey varanê nermikî û sey herra bereketine nas kena. Ez wazena ke nê nuşteyî de Zozan Sîma ke derheqê şehadetê Nagîhane de Kovara Jine rê nuşto ra parçeyêk pare bikerî.

“…Ma şaro ke bi dej, bi hewarî, bi hîkayeyan, xêzê ke rîyê ma de peyda bîyê û huznê ke kewtê çimanê ma qal kenê yê. Seba nê, lorîyê ma sey hewarî yê. Ma hîkayeyanê qirkerdişî bêşinge ra goşdarî kenê û ma wexto ke rojêke musenê o wext vîrê kolektîfî gane beno.

To qedrê ciwîyayîşan zanayêne, ciwîyayîş ra xeylê rey, tewr zêde. Tenê qehremanîya to nê, eşq, heskerdiş, hîsî, dejî, demê qomîkî, her yewê xo hişê to de bîyêne şîîre, bîyêne roman. To bawer kerdêne sirê têkoşînê cinîyanê dinya nimite yo û xora wina bî. Ma zî no kelecanê înan ferq kerdbî. Ti seba xabetê ke hemverê cuya hêzdare nêbenê cewab, qehr bîyêne. Zerrîya to de nênuştişê tarîxê cinîyanê ma, bi hawayêkê başî nêqalkerdiş, cinîyanê dinya rê nêresnayîşê detayan bîyêne derd. Seba nê demo ke projeyê kitabî ame tewr zêde to mana bar kerde. Ma bi aşman munaqeşe kerdbî ke bi metodêkî senî qal bikerê. To vatêne ke no tarîx; bêobjekerdiş, bêmalzemekerdiş ganî bêro qalkerdiş. To bawer kerdêne vera nê tarîxî qalkerdişêko bêhîs û bêhedef bêheqî beno. Hetêk ra zî seba Kitabxaneyê Eserî yê Cinîyanê Kurdistanî arêdayîşê zanayîşê cinîyan, yadkerdiş, deyîre, lorî û neqişan kerdêne. Helbet nuştişê tarîxê cinîyan zehmet o. Ma do nêeşkayêne vakanuvîs de arşîvê dewlete de yan zî vatişê arkeologanê oryantalîst û cinsperest û antropologan de bivînê. To bawer kerdêne ganî ziwanê kolonyalîst û hakimî, ewnîyayîşê oryantalîstî, hakimîyê camêrdîye yê ke serê tarîxî de tesîr kerdo, nêşuxilnê.

Akademîya ma darêka goze bîye, dima ra kursîyê ma yê ke binê şaxê engure de verestî de mendêne bî zêde, dima ra keyeyêk û tewr peyên zî masayêka sûre ya kehne bî zêde. Fikro tewr weş, fikrê felsefeyî û munaqeşeyî uca de bî zergûn. Akademîya Jineolojî bînayêke nêbî. Nameyê ma akademî bî. Konferansê 2015î de ma xo rê qerarêkê rêxistinkerdişê akademî girewtbî. Ma bi nuşteyanê xo TV de, konferansê ke ma beşdar bîyî de û panelan de xo sey endamê akademîya jineolojî da şinasnayîş. Gama ke persê cayê ma kerdêne, huyayîşêk rîyê ma de peyda bîyêne. Çike bînaya akademîya ma çinbî. A akademî bêban bîye. Her ca bîyêne akademîya jineolojî. Helbet na rewşe zehmetin bîye, la ma hîna kerd manayîn û berardeye.

Ziwanê her kesî verê to de abîyêne. Ti kesêka ke xeylê bibawerî bîya ke merdim bi asanî siranê xo emanetê to bikero. Çaxo ke însanî nêeşkenê yewbînan 5 deqîqe goşdarî bikerê, dadîyê derdinî, hunermenda ke nêzana çara dest pêbikero, kesê ke ti kuçe de rast ameyêne, tutanê qijan ra heta kokiman to pêrûnî hîs kerdêne û goşdarî kerdêne. Nara zerrîya xo de to derd û dejê înan bar kerdêne. To lebate kerdêne ke ê derdan rê biba derman. Pêwa her çî însanan rê to heskerdişêko xorîn hîs kerdêne. To vatêne ez nêeşkena sewbîna çî bikerî. To nêwaştêne neçar bimanê. To seba çareserî detayê tewr qijî fikrîyayêne. To têkilîyê ke sewqê têkoşînî nêkenê, nêkewenê mîyanê cuye cipersayêne la tu wext têkilî to ra nêvisîyayêne. Şikitiş, hêrsbîyayîşî dostê to ney tewr zêde ti dejnayêne. Rexneyê to hêz dayêne. Pêrodayîşê to, vindertişê to derûdorî dûz kerdêne. To ne milê xo kerdêne çewt ne zî têkilîyanê xo de bîyêne îqtîdar. To vatêne edaletê kede. Helbet edaletê kede esto. Biewne payê ke to dayê serê herre senî wayîrê to vejîyenê. Kal û pîr û ciwanê ke to derse daye ci peyê to de senî hêsiran varênenê. Berê her kesî ke ti şîbî bi bînîkerdişê to senî tesîrdar bî. Kesê tewr bêbawerî û bêhêvî senî wayîrê to vejîyenê û sozê bi caardişê xeyalanê to danê, werrekna to bidîyêne…”

Belê, Nagîhane cinîya ke timî qelema xo seba zanyarî, seba averşîyayîşê komelî û bi taybetî pêro wareyê cuya cinîyan bi hawayêkê zelalî bimojno şuxilnaye. A ferdêka çapemenîya azade bîye ke fikrê ci ra qelema ci ra bi hezaran cinî tesîr bîyî û hewnê tarî, hewnê giranî ra aya bîyî. Aye toxumê zanyarî ramitî û her roje bi kedêka pîle jineolojîye rê awe daye, kerde zergûn û derûdorê cinîyan de şax da. Bi huyayîşê xo yê germinî, bi roşnvîrîya xo û bi vindertişê xo yê şorişgêrî vîrê pêro heskerdoxanê xo de ya. Nagîhane ruhê xo yo şorişgêr timî gane girewt û her raşteyî de têkoşînê nê da. Nagîhane şorişgêrêka xirt û têkoşerêka bêmerg a!