Dewleta tirke seba ke Kurdistanî werte ra wedarno her cayî ra hêrişan kena. Her ercê şarê kurdî binê tehlukeyê kolonîzasyonî de yo. Polîs, leşker, cerdevan, walî, qaymeqam, dozger, dadger, rektor, karmendî pêro “xizmetkarîya” kolonîzekerdişî kenê. Nê serranê peyênan baxusus xozaya Kurdistanî yena talankerdene.
Nê rojan oncîna herêmanê Kurdistanî de serebûtê talankerdişî qewimîyenê. Tewr peynî Efrîn de dewa Eyn Dara de bi destê Tîpa El Hemzatî teqrîben 650 henarêrî ameyî birnayene. Goreyê agahîyan nê darî dewa Gurzêlê de aîdê Mihemed Elî Hemkiro yê. Yeno zanayene ke Tîpa El Hemzatî binê kontrolê hukmatê Erdoganî de ya. Bêguman Efrîn de na rewşe newe nîya. Serra 2018î yanî îşxalkerdişê tirkan ra nata Efrîn de xozaye xeylê zirar dî. Bi destê cerganê ke girêdayîyê dewleta tirke yê bi mîlyonan darê zeytune birîyayî.
Behdînan de qetlîyamê daran
Têna Efrîn nê, xeylêk herêman û şaristananê Kurdistanî de dewleta tirke polîtîkaya qirkere rayra bena. Mîsal Serekê Partîya Keske ya Herêma Kurdistanî Milko Bazyanîyî eşkera kerd ke serra 2022yî de dewleta tirke Behdînan de 4 mîlyon darî birnayî. Rixmo ke Partîya Keske Neteweyanê Yewbîyayeyan rê (NY) gerre kerd, tu netîceyêke nê girewte. Goreyê eşkerayîyêka Bazyanîyî hukmatê Erdoganî bi hemkarîya PDKyî nê darî birnayî. No “hêrişê” dewleta tirke mojneno ke mabênê îdareyê Erdoganî û PDKyî de têkilîyê xorînî û gemarinî estê. Îdareyê Kurdistanê Başûrî talankerdişî asteng nêkeno û eksê ci hemkarîye keno. Yanî kolonîzekerdoxan rê “xizmet” keno. PDKyî êdî îradeyê azadî yê xo û xoserîya xo vîndî kerdo. Serdestê Anqarayî ferman danê, PDK bi hawayêkê îtaetkarî ano ca. Hetêk ra “zadeganî” estê, hetekê bînî ra “bendeganî” estê. PDK bendeganîya hukmatê Erdoganî keno.
Gola Wanî de rant
Kolonîzekerdişê xozaya Kurdistanî yew zî bajarê Wanî de dewam keno. Zanîyeno ke Wan de şaredarîya HDPyî hetê cerganê tirkan ra ameye xespkerdene û qeyûmê AKPyî îradeyê şarî dizna. Nika Wan de Ozan Balci hem walîyîye hem zî qeyûmîye keno. Seba zirardayîşê xozaya Wanî qeyûm beşdarê her kerdişê lêşinî beno. Demê peyênî de Gola Wanî raştê hêrişanê “heramîyan” yena. Serekê heramîyan Ozan Balciyî derheqê Gola Wanî de wina vat: “Gola Wanî têna aîdê Wanî nîya. Na gole ercêko ke aîdê Tirkîya û merdimî ya. Ma seba pawitişê na gole rayîrê bandê qeraxî yê bi 16 hezarmetreyan viraşt û xebatê ma dewam kenê. Gola Wanî do merkezê kultur û turîzmî bibo.” Qasê Erdoganî qeyûmê ci zî şarî xapneno. Erdogan key ke îhaleyan vila keno û uca de bêrayîrîye keno, îdyomê “şarî rê xizmet” şuxilneno û armancê xo yê serekeyî nimneno.
Rewşa ke Gola Wanî de ya, qasê vatişê qeyûmî nîya. Zanîyeno ke qeraxê gole de kafeyî û aşxaneyî virazîyenê. Nê sazgehî bi destê qeyûmî yenê dayene terefgiranê ci. Yanî peyê xizmetê qeyûmî de “rant” esto.
Nisêbîn de “torra talanî”
Her şaristanê Kurdistanî de “Erdoganêk” esto. Qeyûmî taybetmendîyanê Erdoganî teşmîl kenê. Seraya Erdoganî de kamcî pergale ke esta, îdareyê qeyûman de zî o esto. Dizdîye, bêrayîrîye, teda, zulm, tirkperestîye, şuxilnayîşê îtîqatî ûsn. hetê qeyûman ra zî ramîyenê. Merdimo qij wurzeno ra, merdimê pîlî “nimune” gêno. Bêşik têna qeyûmî nê, polîs û leşkerî zî wina kenê. Ma vajê qezaya Nisêbînî ya Mêrdînî de serra 2016î de Mudîrê Asayîşî yê Qeza Kadîr Şen û Amîrê Şubeya TEMî Unal Uyarî “torra talanî” viraşte. Gama ke qedexeyê vejîyayîşê kuçeyan ame îlankerdene, şarî tayê keyeyî tal kerdî. Torra talanî dekewte keyeyan û çîyê qiymetdarî diznayî.
