Erdoganî bi polîtîkayanê xo yê şerrê verva Kurdan û ferasetê cîhadîstîya DAÎŞ’î, tirkîya viste mîyanê kaosêkê aborî, sîyasî û civatî. Di na pêvajoya 20 serran de xeylê sûcîy kerdîy û xo zê Hîtlerê Rochalatê Mîyanênî dî. Di peynîya nêy 20 serran de dî ke îqtîdarî ra keweno û peynîya ey qet başe nîya.
Seba dorêka bîne ameyiş-weçînayişî û xelesîyayişê mehkemebîyişî ra kewt mîyanê hewldanan. Zêdnayişê miaşê memûran, qanûnê EYT û projeyê TOKÎ reyna îhtîmalê êrîşêkê verva Rojavayî, nêy hewldanan ra qismêke bîy. Erdogan kesêko pragmatîst o. Seba domnayişê îqtîdarê xo, çîyo ke nêkero çîn yo. Seba ke dorêka bîne bêro weçînayiş, tarîxê weçînayişê 18’ê Hezîrane zî aşmêke aver ard. Do 10 Adare de no tarîx eşkera bikerdayêne.
6’ê Sibate navenda ey Mereş, erdlerzêke virazîya. No erdlerz bi polîtîkayanê şerr, rant û talanî hetê Erdoganî ra ro qetlîamêkê komî ame açarnayene. Bi deshezaran însanan cuwîyeyê xo vînî kerd, bi sehezaran dirbetin û bi mîlyonan zî koçber bîy. Na karesata erdlerzî heme planê Erdoganî serobin kerdîy. Di şexsê îqtîdarê Erdoganî de dewlete di bin enkazî de mende û polîtîkayê Erdoganî têk şîy. La no têkşîyiş bi qasê mîsqal-î zereyî, di ûmûrê Erdoganî de nîyo. Erdogan bi ferasetê Enwer Paşayî têgeyreno. Enwer Paşa di şerrê verva Rûsan yê 1915’ine de 90 hezar eskerîy herema Erzerom, Sarikamîş û Qerse de vînî keno. Bi ney sebebî zî zê fermandarêko têkşîyeyî yeno binamekerdene. Enwer Paşa di qiseykerdişêkê xo de vano, “Min ra vanê ti têk şîy. La ez têk nêşîya. Min 90 hezar ciwanê Kurdan çinê kerdîy. Bi no sebeb zî no têkşîyiş nê, serkewtişêke yo”. Nika Erdogan zî bi heman ferasetî fikirîyeno. Çimkî bi goreyê çimeyê cîyayan di ney erdlerzî de zafê înan Kurd, Elewîyê Kurd û Erebîy nizdê 200 hezarîy însanan cuwîyeyê xo vînî kerd. Seba ferasetê faşîstî yê Erdoganî û Bahçelîyî no serkewtinêke yo.
Bi vatişêko bîn xêncî xerepnayişê plananê ey, na karesate di etrîya Erdoganî de nîya. Bi no sebeb zî seba piştişê dirbetanê şarî, tu hewldanêkê ey çîn yo. Erdogan nika hesabê do senî na karesate seba xo ro propagandayêka kêrameyîye abiçarno, keno. Raya pêroyî ya Kurdistan, Tirkîya û Dinya dî ke, hêza Erdoganî ya vecîyayişê binê na karesate ra çîn ya. Di ney şertan de şîyişê weçînayişî, seba Erdoganî qet karêko raşt nîyo.
Erdoganî di serre de hewl da ke weçînayişî serrêke taloq bikero û na waşteka xo zî “serrêke bidê min” arde ziwan. La encamê erdlerzî zaf giran ê û bi serrêke di di serrîy nêşikenê bêrê başkerdene. Seba naye, di serre de aborîyêka pîle hewce kena. Na aborî zî tenê bi fonanê Neteweyê Yewbîyeyan, Yewîtîya Ewropa û dormeyanê sermîyanê gerdûnî, şikena bêro peydakerdene.
Di na mijare de zî bawerî raya pêroyî ya zerre û teberî, bi Erdoganî çîn ya. Di destpêka karesate de na bi awayêko zelal amî dîyiş. Xeylê dewlet û sazîyanê teberî, hetkarîye bi projeyan û şaredarîyan sera-dayişî ya gire da. Zê nimûneyî komeleya AHBAP’e, Erdoganî zafêrî hetkarîye kom kerde. Reyna di zerreyî de partîyê sîyasî û sazî û dezgeyê civatî, Erdoganî û hikumatê ey zafêrî, mîyanê şarî de eysay. Di raştîye de Erdogan zî rewşe vîneno. Seba naye zî wazeno nêy enkazî muxalefetî rê biverdo û şêro. La peynîya xo ra terseno. Osmanîyan ra na heta, di çandê na dewlete de domanêxowerdiş est o.
Bi goreyê plana Erdoganî nêbo zî 14’ê Gulane yan zî tewir erey 18’ê Hezîrane de do weçînayiş bêro pêkardene. Erdogan perrêke de rewşe vîneno û perrêke de zî mehkemebîyişî ra terseno. Planêka bîne ya Erdoganî zî bazar o. Wazeno bi bazarêkê bi partîyanê muxalîfan reyde, na rewşe ra rewşa xirabe ra bixelesîyo. Vatişê Bulent Arinçî yê “wa weçînayişî serrêke bêrê taloqkerdene yan nê do kaos bivecîyo”, eşkerakerdişê ney nîyetî bi. No vatiş bê agahîya Erdoganî nêbi. Arinç zî baş zaneno ke bi nêy polîtîkayanê rant, talan û şerrî êy Erdoganî, no kaoso aborî, sîyasî û civatî nêşikeno bêro serreraştkerdene û Erdogan bi her awayî vînî keno. Bi vatişêko kilm Arinçî muxalefetî ra vat, “Di mijara ke Erdogan cira terseno, yanê mehkemekerdişî de pêbikerê. Yan nê do Erdogan kaos do kaos biveco”.
Heke no bazar zî nêbo, Erdogan do hemeyê hêza xo seba serkewtişê di weçînayişî de xerc bikero. No zî seba Tirkîya yeno mehneyê ameyîyêka zafêrî tarîye. Destê Erdoganî de seba ro kaosêke açarnayişê pêvajoye, SADAT’Î ra heta çeteyanê DAÎŞ’î û koçberanê Sûrîya ra heta çeteyanê OSO xeylê aparatîy est ê. Heta ke destê ey ra bêro, do bi hîle û xurdeyan, diznayişê rayan, vûrnayişê sindoqan, qedexekerdişê medya û çapemenîye, heme raybazanê zor û zextan bi kar bîyaro. Perro bîn de verîya weçînayişî êrîşêkê verva Rojavayî zî muhtemel o. No zî do bibo sebebê rewşêka ke hetê tu kesî ra nîna texmînkerdişî. Xora seba Erdoganî çîyo ke di peynî de bêro vatiş ”Min ra dima qîyamete”.
No kaos do ro polîtîkayanê “nîzamê muesesî” yê Rochelatê Mîyanênî zî tesîr bikero. Nîzamo muesses yê zerre û teberî do çendêke destûr bido naye, dîyar nîyo. Îhtîmalo ke Erdoganî ra vacê “êdî bes o”. Terso tewir pîl yê Erdoganî zî no yo. Heke çîyêko winayin bibo, o zî yeno mehneyê înşaakerdişê konseptêkê neweyî di Tirkîya û Rochelatê Mîyanênî de. Tay terrz û hewldanê Kiliçdaroglûyî, zeke çîyêko winayin esto, anê hişê merdimî.
