Tirkîya de ziwanê kurdî kirmanckî û kurmancî tede 15 ziwanî binê tehlukeyê çinbîyayîşî de yê. Netewe-dewlete estbîyayîşê ziwananê dayikan rê gefan wanena.
UNESCOyî 17ê sibata 1999î de tarîxê 21ê Sibate sey Roja Ziwanê Dayike ya Dinya îlan kerd. 23 serrî yo na roje yena bimbarekkerdene. Bitaybetî bi wareameyîşê netewe-dewletan estbîyayîşê ziwananê etnîsîteyan kewt binê tehlukeyê çinbîyayîşî. Çike netewe-dewletî ziwan û kulturê xo ferz kenê. Serê ziwan û kêmneteweyanê bînan de serdestîya xo virazenê. Na polîtîka sey “asîmîlasyonî” yena pênaskerdene.
Nêmeyê ziwanan do çin bibo
Dinya de nika teqrîben 6 hezarî ziwanî estê. Ziwannasî vanê ke seserra 21. de nêmeyê nê ziwanan do çin bibo. Tirkîya de zî 18 ziwanî estê. Dewleta tirke wazena nê ziwanan çin bikera. Bitaybetî badê awanbîyayîşê komara Tirkîya vera ziwanan û kêmneteweyan polîtîkaya qirkere yena rayraberdene. Pergala zordeste şarî ra bacî gêna, la heqanê înan nêşinasnena.
Polîtîkaya asîmîlasyonî
Baxusus kurdan polîtîkaya asîmîlasyonî ra zîyano gird dî. Seba ke ziwanê xo qisey kerd înan raştê xeylê çîyanê xiraban ameyî. Tayê kurdan rê cezaya pereyî dîyaye. Tayê kurdî seba ke ziwanê xo de şîîr yan meqaleyî nuştî kewtî zîndan. Ma vajê Apê Musayî seba ke şîîra bi nameyê “Qimil” nuştbî tepişîya û îşkence dî. Ewro kurdan ser o polîtîkaya asîmîlasyonî dewam kena. Dewlete têna dersanê weçîniteyan dana. Şaro kurd serê welatê xo de bi ziwanê xo perwerde nêgêno û mecburê dersanê weçîniteyan maneno. Dersê weçîniteyî zî nêdîyenê. Zafane bi bahaneya çinbîyayîşê mamosteyan yan wendekaran nê dersî yenê astengkerdene.
