Her cimatî mîyan de vengê tayê kesan hemverê nêheqîyan de hîna berz vecêno. Ma eşkenê vacê ke vetişê vengî de yanî îtîrazkerdişê hemverê nêheqîyan de qalibêko bewlîkerde çinê yo. Kam wayîrê wijdanî yo, kam bi hêzê heqdarîye wayîrê cesaretî yo û zor û zehmetîyanê ke do netîceyê pawitişê heqan de virazîyê, înan rê hadre yo, wayîrê wesfanê bingeyênan ê roşinvîrîye yo. Çi heyf ke ewro bixusûsî bi tesîrê manîpulasyonê sîstemê kapîtalîstî û kulturê populîzmî zafê reyan roşinvîrîye û entelektuelîye yenê têmîyankerdene. Înan ra gore kes eşkeno her merdimo/a ke zaf wendê ra vaco roşinvîr/e. Eke ma nê vînayîşî bi hawayêna biwanê, goreyê nê fikirî eke kes wayîrê astêka berze ya wendişî nêbo, nêeşkeno bibo roşinvîr. No nizdbîyayîş heta cayêk raşt o, la bitemamî nê. Roşinvîr ganî derheqê tarîx, ziwan û kulturê cimatê xo û yê cimatanê cîranan de û hetta eke îmkanê ci bibê yê cimatanê dinya de wayîrê wendişêkê hîrayî û zanayîşêkê xorînî bo, raşt o. La tena wendiş wesifnayîşê roşinvîrîye de kemî yo. Çunke her çend zanabîyayîşê roşinvîrî faktorêko sereke bo, faktoro ke rolêkê bewlîkerdoxî kay keno cesaretê îtîrazkerdişî yo, yanî vengê cimatê xo û yê şarê xo bîyayîş o. Eke nuqteyêk de vîneno/a ke cimatê ci bi xo heqîqetî ra kewto dûrî a game hemverê cimatê xo de zî vengberzkerdiş o, roşinvîrîye. Xora çîyo ke roşinvîran entelektuelan ra keno cîya zî no xusûsîyetê cesaretî yo, vengê wijdan û heqîqetî bîyayîş o. No raşteraşt entelektuelan teberê çarçiwaya roşinvîrîye de vînayîş nêyo, tena bewlîkerdişê xeta ke roşinvîrîye û entelektuelîye keno cîya yo. Ne ke entelektuelê roşinvîrî zî estê. Eke ma sey qalibêk formule bikerê her roşinvîr/e heman wextî de entelektuelêk o/a la her entelektuel/e roşinvîrêk nêyo/a. Eke entelektuelêk hemverê nêheqîyan, zulm û zordarîyanê serê cimatê xo de bêveng bimano, faydeyê wendebîyayîşê ci tena ci rê beno. Ma înan ra neeşkenê vacê roşinvîr.
Ma Kurdî sey miletêko ke bi seserran o bi hawayêkê sîstematîkî hetê îdareyanê bînan ra ameyo îdarekerdene, babeta wezîfe û pênaseyê roşinvîrîye de binê tesîrê vînayîşê îdarekaran de mendê û pênaseyê xo yê roşinvîrîye bi wendişî bisînor girewto. Gama entelektuelê ma hemverê nêheqîyan de bêveng manenê, a game zî ma vanê ‘çira roşinvîrê ma veng nêvecenê’. No nizdbîyayîşêko şaş û kemî yo. Ewro, Kurdistan de kam hemverê nêheqîyanê şarê ma de vengê xo keno berz, kam hemverê polîtîka û tetbîkê asîmîlasyonî de xover dano, kam bedelê vengberzkerdişî dano, ê heta nuqteyêk wesfê roşinvîrîye entelektuelan ra zêdeyêr xo de hewênenê. Helbet asta entelektuelîye ya nê îtîrazkerdoxan û xoverdayoxan seba resnayîşê vengî bi kîtleyanê hîrayêran muhîm a. Dewlet û îdareyê ke Kurdî binê kontrolê xo de girewtê, wazenê Kurdî çarçewaya pênaseyanê înan ra dûrî nêkewê û sey înan bifikrê. Naye ra ma eşkenê vacê ke nizdbîyayîşo ke entelektuelîye û roşinvîrîye bizanayîşî têmîyan keno û sey heman çîyî ercneno, nizdbîyayîşêko bindestkerdox o û berhemê fikr û fehmê zordestan o. No ganî nêro a mana ke roşinvîr xo hetê zanayîşî ra pey de verdo, eksê ci yew xusûsîyetê roşinvîrî yo sereke hetê wendiş û zanabîyayîşî ra xo roce bi roce averberdiş o, xorîkerdişê wendişî yo. Gama bibo vengê şarê xo, resnayîşê nê vengî de kîşta îtîrazê hemverê nêheqîyan de ganî tewr tay wayîrê zanayîşêkê xorînî yê tarîx û ewroyê şarê xo bibo. Mesela, edebîyatkarêk, resamêk, kaybazêkê fîlm yan tîyatroyî yan zî kesê ke wayîrê meslekêk yan zî hunerêk ke yeno zanayene nêyê, gama ê îtîraz bikerê, ganî vengê înan de rêça wendiş û zanayîşî zî biaso, eşkera bo. Hetêna ra seke ma cor de zî vat, dinyaya ewroyêne ya kapîtalîste de rol û xusûsîyetê roşinvîrîye bizanayîşî ameyê sînorkerdene. Çi heyf ke zafaneyê ma zî nê vînayîşê kapîtalîstî ra mutesîr bîyê. Heta vengo ke berz beno hetê resamêk, deyîrbazêk yan zî nûştoxêkê namdarî/e ra nêbo, ma zaf goş nêdanê ê vengî ser. Na yew kemasî û şaşî ya. Her kesê ke hemverê zordestîyan de vengê xo bêters vecenê, nê şertanê xeternak û tarîyan de wayîrê wesfê roşinvîrîye yê. Gama şima îtîrazî roşinvîrîye ra vecê dest de wendişo rût maneno. Roşinvîrîye bi cesaret û wesfê xo yê îtîrazkerdişî roşinvîrîye ya. Ê mecbûr nêyê resam, kaybaz yan zî entelektuel ûsn. bê. Eke ters û endîşeyê heyatî dormeyê entelektuel, resam, kaybaz, sîyasetmedar, akademîsyen, nûştox ûsn. girewto, no nîşanê kemîya roşinvîrîye yo û xo ci ra dûrîgirewtiş o.
Hêzo madî û heyato ferdî bingeyê sîstemê kapîtalîstî yo û helbet yê lîberalîstî zî. Eke şima nê sîsteman ra heyatê ferdîperwerî (individualist) vecê, ê nêeşkenê xo zaf bidê ciwînayene. Çunke sîstemo ke bîyo ferdî eke ê ferdîyetî mîyan de mesûldarîya cimatkîye nêhewêno gamêk ra dima beno xovîn, cimatê xo ra dûrî keweno, tena keweno derdê xo yê ferdîyî ver û goşanê xo derd û problemanê şarê xo rê gêno. Teşwîqê ferdîbîyayîşî yê ê sîsteman netîceyê waştişê cimatî yan zî şarî nê, perçeyêkê ganemendişê ê sîsteman bi xo yo. Hetta eke ma vacê ferdîbîyayîş estûna ê sîsteman a, no do mubalexe nêbo. Gama şima ferdîperwerîye ê sîsteman ra wedarê, ê zêde nêeşkenê pay ra bimanê, raşîyenê. Tîya, ganî ma ferdîperwerîye krîtîkkerdiş de hetê ci yê elzemî zî peygoş nêkerê. Cimatan de vernîrocigirewtişê virazîyayîşê sîstemê dîktatorîye de pawitişê azadîya ferdan nuqteyêka bingeyên a. Rixmo ke gama ferdîperwerîye bibo sîstemo bingeyên cimatî rê xirabîye ano û bêwijdanîye keno serdest, cimato ke bitemamî kolektîf bîyo zî hetê pawitişê fikr û terzê cuya azade ya ferdan ra ganî bidîqet bo û heq û azadîyanê ferdîyan zî bipawo û peygoş nêkero. Yanî binê nameyê pawitişê erc û menfaetê cimatî de înkar û binpaykerdişê heqanê ferdan yewna formê bindestî yo. Ewro, îdareyê ke Kurdan ser o hukm kenê, mîyanê cimatê ma de bibêvindertişî formêkê ferdîbîyayîşî ke wazeno mucadeleyê heqanê milektî yê şarê ma rojdemê înan ra wedaro, teşwîq kenê. Çi heyf ke na polîtîka heta nuqteyêk bitesîr bîya. Herinda derd û problemanê şarê ma de, derd û problemê ferdîyî hîna zaf kewenê vernî. Problemê ferdîbîyayîşî ra zî ver bi xovînbîyayîşî şîyayîş xo ramojneno. Peymeyê tewr berzan ê roşinvîrîye ra yew rehetîya xo serê rehetîya cimatî de nêdîyayîş o. Heta ma xo çarçewaya pênase û pratîkê roşinvîrîye yê sîstemê kapîtalîstî ra nêxelesnê, ma nêeşkenê qalê roşinvîrîye bikerê. Kesê ke vengê şarê xo şinawenê, la seba ke rehetîya xo ra nêbê vengê xo nêvecenê, ê çiqas entelektuel benê wa bibê, ma vacê zanayîşê înan ê tarîx, sosyolojî, dîn yan zî felsefeyî çiqas xorîn beno wa bibo, ê roşinvîr nêhesebênê. Kesê winayênî ancax sey wendeyêko/a konformîst/e eşkenê bêrê namekerdene.
Na seserra 21ine de, ke gefî estbîyayîşî nasname û ziwanê şarê ma ser o hewna zî dewam kenê, wezîfeyê roşinvîranê ma her wextî ra giranêr o. Xo sey roşinvîro/a Kurd/e vînayîşî rê lazim o ke hesabê ferdîyî nêdîyê vernîya azadîya şarê ma û no hetêk ra wendişê xo hîna xorînkerdiş o, hetêna ra zî bi cesareto ke heqdarîya mucadeleyê şarê xo ra gênê, vengê xo hîna zaf berzkerdiş û îtîrazkerdiş o. Derheqê pawitişê nasname û kulturê ma de xebatan kerdiş û teşwîqê pawitişê ercan o.
