Însan îme, menîme rê yewbînî

Çunkê kulturê ma pêser o

Însan îme, nêmendîme rê yewbînî

Çunkê kulturê ma pêser nîyo

Însan îme, yewbînî fam nêkeme

Çunkê kulturê xo ra seyrê zobîna însanî keme

Însan îme, yewbînî fam keme

Çunkê kulturê yewbînî ra seyrê yewbînî keme

O waxt eşkeme vacîme destanê xo mi rê derk ke.

Kesê ke yew qomî de cuwîyenê, hetê kultur û cuye ra yewbînî nêzdî vînenê û mendîrê yewbînî. Enê însanî yewbînî nêzdî hîs kenê û cuya xo ero cî şona. No ero cî şîyayîş, zîyade ra ziwan, dîn, kultur û şeklê cuye ra vecîno ma ver. Qom o ke yewekî ra amo pêser, kulturê xo kî ero cî şono. No ero cî şîyayîş, xo de pîya zerreyê yewekî de xo aîdê yew qomî hîs kerdêne vîrazeno û yewek kamîye kar keno, xo endamê yew qomî vîneno. Yewek xo na kamîye ra nas keno û şîrovekerdişê dinya kî na kamîya xo ser bena, xo na kamîye ser virazeno. Kes o ke xo aîdê yew qomî hîs keno bawerîya xo pê yena û bawerîya qomî ser kar keno. Pêserbîyayîşê qomî de aîdîye zaf muhîm a, pêserbîyayîşe qomî na aîdîye ser awan beno. Pêserbîyayîşe qomî çiqaş baş beno, hetê cuye ra hetê kulturî ra hande aver şono. Qom çenda kulturê xo aver beno, duştê şaranê bînan de kî hande zormend findeno.

Dinya de hîç şar çîno ke kulturê xo ca verdo û se de se xo ra beyaxkî bibo. Însan kulturê xo ra beno milet. Kam ke kulturê xo ra beyaxkî beno, dinya ser de çînê beno. Dewleta tirke se ser o kurdan ser asîmîlasyonê sîstematîkî kena. Dewleta mîllî fam keme. A dewlete xo zobîna şar o wedarnayîş ser xo awan kena. Labelê meseleya ma nê nuşteyî de a nîya. Ma şar senên xo ra dûr şono, senên kamîya xo caverdano, xo nas nêkeno, beno zobîna şar, peynîye de xo bi xo senên beyaxkî keno aye ser findeme. Dewlete çîqaş hande ma asîmîle kerdî, çepanê sosyalîstanê Tirkîya kî hande ma asîmîle kerdî. Asîmîlasyonê dewlete eşkeme bivînîme, la asîmîlasyonê têmnayî çetin vîneme. Dewleta tirke çewres sere ra nika cirakerdişê kurdan ser kayê alewî û sunî virazena, nakokî kena mavênê kurdan. Alewîyan rê vana “şima garantîyê cumhurîyetî yê” sunîyan rê vana  “ma birayê dînî yê”. Nê kayî ra kurdan wanena xo. Çunkê baş zanenê eke na nakokî ser kay kenê, nakokîye her roz bena xorî û însan xo bi xo ra beno dûrî, dirbeta têra luwî nêbeno. Enê nakokîyan mavênê kurdan de têdekerdiş de rolê çepanê sosyalîstanê Tirkîya gird o. Zor tenya kiştene û îşkencekerdene ra nêbeno. Îdeolojî kî ge-ge beno zor, şar senên asîmîle beno heşar nêbeno. Çunkê eke yew hereketo sosyalîst şarzanî, erdnîgarî, psîkolojî û rastîya yew miletî baş tehlîl nêkeno, waxtî ra tepîya o hereket serê şarî de beno hacetê zorî. Peynîye de şarî rastîya xo kenê vîndî, asîmîle û beyaxkî benê. Xorîbîyayena nakokîye de bara hereketanê sosyalîstan gird a, çunkê Tirkîya de yew-di hereket çîno. Hebena mendo ke her kes xo rê yew hereket bîyaro pêser. Hal ke nîya ro nakokî û çewt seyrkerdişê yewbînî kî her roz beno zêde.

Sosyalîstanê Tirkîya ser tesîrê kemalîzmî zêde esto. Labelê hete ra kî fîkrê sosyalîzmê Rûsya ser wazenê şoreş bikerê. Ne eşkenê safî sosyalîst bîbê, ne kî eşkenê xo baş tehlîl bikerê. Labelê rastîye êna wa ke key ke qise ama kurdan ser pêro pîya benê kemalîst. Êyê ke têde çepê Tirkîya de se de boncas kurd ê, la eke serba kurdan qise abîye çimanê xo biloqnenê û vanê “ma enternasyonalîst îme”. Enternasyonalîzm eke xo saynêkerdene yo va çînê bo, kêmbîyayîş ra baş o. Çunkê hete ra vanê ma haqa şaran pawîme, hete ra kî haqa zêde şaran werte ra wedarnenê. Qe mi vîr ra nêşono yew Dêrsimiz estbî, çepê Tirkîya de. Yew roz panel de ma amayîme têare, ey uca de yew qise vate. Însan eşkeno na qise ser tehlîl bikero, şarê ma senên xo ra beyaxkî bîyo. Werênayîş de qise ama ziwanê kurdan ser û ey vat “nê waxtî de kirmanckî qiseykerdene zaf çîyo de ayîb o, qe têre-turêyo nîyanên beno’’. Na qise belkî şîma rê senik êna, la eke însan hebe xorî fikirîya binê na qise de senên beyaxkîbîyayîş esto vîneno. No mordem xo rê vano sosyalîst, labelê çimanê faşîzmî ra seyrê xo keno. Dişmen wînî însanî asîmîle keno ke waxtî ra tepîya endî to xo ser caverdano, çunkê ti endî rayîrê ey de şona. Wînî asîmîle û beyaxkî bena ke dişmenî ra zêde xirab seyrê xo kena. Huner û cuye de waxtê kilmî de xo ra beyaxkîbîyayene  esta û teber ra xo seyrkerdene. Labelê na teber ra xo seyr kerdene xo zobîna çim ra vînayene, xo teber şanitene ser beno. Keso ke kêmîya xo vîneno aye ser fikirîno û xo newe ra virazeno.

Tayê kî estê zazaperestîye kenê. Nameyê na zazaperestîye ser xo bi xo rê dişmenîye kenê. O kî bes nîyo tetivanê se ser o hereketê kurdan kirmanckî qedexe kerdo, her ca de kurdan rê dişmenîyê kenê. Însan yew hereket ra beno ke has nêkeno, la nifretê xo yew şarî cirakerdene ser nêyano pêser. Karê însanê nîyanênî ne xo rê, ne kî şarê xo rê esto. O safî leyê dişmenê xo de şarê xo rê dişmenîye keno. Eke derdê yew mordemî tenya ziwanê xo bo, derdê ey ziwan û kamîya xo averberdenê ser beno. Mordem kamîya ke dişmen dara dest, aye ser şarê xo rê feydedar nêbeno. Ganî mordemî hîna dest pê dişmenîye nêkerdo, her çî ra ver xo ra pers bikero “ez kam o, koytî ra amo”. O waxt însan beyaxkî nêbeno.