Hukmato tirk wazeno sînoranê Tirkîya hîra bikero û bitaybetî kurdan bêwelat biverdo. Sûrîye, Başûrê Kurdistanî û Başûrê Kafkasya de polîtîkaya îşxalkere yena rayraberdene.
Erdogan her tim Dewleta Osmanî goyneno û baxuxus xo keno herinda hukumdar Abdulhamîdê II. O wazeno komelî binê otokrasî de îdare bikero. Hişê ey de aferyanîşê Dewleta Osmanî esto. Nê semedî ra vera cîrananê xo polîtîkaya hêrişkare ano ca. Mîsal key ke Sûrîye de şerê sîvîlî serra 2011î de dest pê kerd, hukmatê Tirkî waşt nê şerî seba menfeatanê xo bişuxilno. Seba astengkerdişê şerî qet xîret nêkerd.
Çimê rejîmê Erdoganî herranê Sûrîye de bî. Bitaybetî bajarê ke kurdî tede ciwîyenê ameyî hedefkerdene. Xora seba ke kurdî Rojawanê Kurdistanî de şoriş mekerê, zaf rolê xirabî ameyî kaykerdene. Rejîmê Erdoganî DAIŞ û rêxistenê cîhatperestî yê bînî fînanse kerdî ke pêro destkewteyanê kurdan asteng bikero. Bajarê sey Efrîn, Girê Sipî, Serêkanî, Cerablusî îşxal kerdî. Seba nê armancê xo hêzanê mîyanneteweyan ra hetkarî girewte. Rûsya îşxalê Efrînî de bêveng mende û rayîr akerd. Bado Amerîka paştî daye Tirkîya, artêşa tirke Girê Sipî û Serêkanî îşxal kerd.
Erdogan zî referandum wazeno
Serra 2023î de Tirkîya de weçînitişê pêroyî do bêrê kerdene. Îdareyê Erdoganî bajaranê ke Sûrîye de ameyî îşxalkerdene de do biceribno ke referandum bikero. O cehd keno ke weçînitişan verî rayanê neteweperestan newe ra peyser bigêro. Xora bajaranê îşxalkerdeyan de çend serrî yo tirkkerdiş dewam keno. Referandumo ke Rûsya 4 herêmanê Ukrayna de kerd, seba armancê Erdoganî bêguman “nimûneyêk” o. Naye ra tepîya Rûsya Sûrîye de waştişanê Tirkîya rê zêde veng nêvejena. Yew zî Rûsya rîyê şerê Ukrayna ra Tirkîya sey muttefîqî vînena. Nê semedî ra Tirkîya çi ke wazena qebul kena.
Başûrê Kurdistanî kolonî yo
Polîtîkaya kolonyalkerdişî Başûrê Kurdistanî de zî yena caardene. KDP no parçeyê Kurdistanî teslîmê Tirkîya kerdo. Keyeyê Barzanî tena xizmetê îstîxbaratê Tirkîya keno. Başûrê Kurdistanî de bitaybetî Cepheyê Tirkmenan ê Iraqî (ITC) rolê xirabî kay keno. Na herêma kurdan êdî de facto aîdê Tirkîya ya. Keso ke uca de maneno wayîrê asayîşî nîyo. MÎTê Tirkîya bi hawayêkê keyfî sîyasetmedar û roşnvîranê kurdan dano kiştene. Hewteyê verênî aktîvîsta kurde û rojnamegere Nagîhan Akarsele bajarê Silêmanî de kişîyaye. A roje serekê îstîxbaratê Tirkîya Hakan Fîdanî Başûrê Kurdistanî de tayê pêvînayîşî kerdî. Xora Serekê ITCyî Hasan Turanî na babete ser o çend fotorafî parekerdbî. Silêmanî de yew serre de 4 merdimî ameyî qetilkerdene. Xerza Nagîhan Akarsele endamê Konseya Rayberdişê Têgêrayîşê Azadî Suheyl Xurîd Ezîz (Mamoste Şemal) 28ê tebaxa 2022î de peynîya hêrişê çekdarî de kişîya. Oncîna Zekî Çelebî 17ê gulane de taxa Bextîyarî de raştê hêrişê çekdarî ame. Roje tepîya dinyaya xo bedilnaye. 17 êlula 2021î de endamê Komîteya Keyeyanê Şehîdan ê PKKyî Yasîn Bulut (Şukrî Serhed) Silêmanî de netîceya suîkastî de ame qetilkerdene. Roje verî reyna Silêmanî de vera Ferhad Bariş Konduyî (Bakurê Kurdistanî ra yo) hêrişo çekdar ame serûberkerdene. O dirbetin xelisîya. Selahîyetdaran derheqê pêgirewtişê qetilkaran heta nika çîyêk nêkerd.
Başûre Kafkasya de vilabîyayîş
Polîtîkaya hêrişkare ya hukmatê Erdoganî warê Kafkasya de zî dewam kena. Senîn ke wextê Împaratorîya Osmanî de Enver Paşayî uca de polîtîkaya kolonyalîste rayra berde, nika zî Erdogan polîtîkaya winayêne domneno. Bitaybetî Başûrê Kafkasya de tayê armancê xo estê. Tirkîya wazena Azerbaycanî reyde herdê Armenîstanî îşxal bikera. 2020î de mabênê Azerbaycan û Ermenîstanî de şero 6 aşman qewimîyabî. Nê şerî de Tirkîya hetkarîya girde dabî Azerbaycanî. Xêrê dronanê tirkan Armenîyî binkewtî. Daglik Karabag kewt destê Azerbaycanî. Dima ra Rûsya tewrê serebûtan bîye. Xêrê mabênkarîya aye mabênê Armenîstan û Azerbaycanî de adirbes ame îmzekerdene. Baxusus maddeya 9. adirbesî balkêş a. Çike hukmatê Îlham Alîyevî na madde sey bahane vîneno û hema zî hêrişê herdê armenîyan keno. Alîyev seba herêma Nahçivanî Syunîk yan Zengezur de korîdor wazeno. Hetê armenîyan vano ke adirbes de çîyo winayên çin o. Înan tena korîdorêk ser o pêkerd. Derheqê korîdorê Zengezurî de qet maddeyêke çin a.
Komara Goyçe-Zengezurî
Wina aseno ke Tirkîya û Azerbaycan wazenê Zengezurî (Syunîk) îşxal bikerê. Eke îşxal bêro caardene, Başûrê Kafkasya de bandora Tirkîya do zî hîna gird biba. Hem mabênê Tirkîya û Azerbaycanî de bejrayîr do bêro awankerdene, hem zî Tirkîya do bi komaranê tirkîyan ê bînan têkiliyanê hêzdaran biviraza. Seba nê stratejîyan çend hewteyî verî “Komara Goyçe-Zengezurî” ameye awankerdene. Îdareyê Anqara cade na komare nas kerde. Herinda na komare de verê cû Kurdistano Sur estbî. Kes encamê ê kurdan qisey nêkeno. Ê kurdî şîyî ça ra? Herdê ê kurdan se bî û se beno? Hîrê dewletan Kurdistano Sur werte ra wedarit. Dima ra kurdî ameyî asîmîlekerdene. Nika ne herd, ne kultur ne zî zonê înan ra rêçêke çin a.
