Wexto ke dinya ame viraştiş tede xêzî, sînorî, dêsî çinbî. Her ke şî dinya bare bî, ame barekerdiş. Her kesî bara xo girowte. Û welatanê dinya mîyanê xo de xêzî antî, sînorî viraştî, henî cayan zî dêsî nayî ro. Tewr zehf zî ma kurdan tesîr tera girowt.
Bêrê ma biewnê dês û sînorê mîyanê welatê xo ra û dima ra zî ma biewnê yê şarî ra.
Bajaranê ma ra Mêrdîn û Qamişlo ewnenê yewbînî ra. Mîyanê Amûdê û Pirsûsî de tenî çend gamî estê. Mîyanê enê cayan ra “xet” amebî antiş. Heta nika zî merdimî qe nêvanê “Bakur” û “Rojava”, ê her vanê “Serxet” û “Binxet”. La serdestanê ma ew “xet” xerepna, cayê ey de sînoro bi têl na ro. Nêverda “serxetî” û “binxetî” şorê û bêrê. Ê têlî zî feyde nêkerdî, na rey dês na ro. Dêsêko derg, pîl…
Ewca bes nêbî, nawey dês mîyanê Rojava û Başûr de nanê ro. Dewleta Iraqî biryar girowto ke dês mîyanê wirdî hetan de bivirazo û dest pê dêsî kerdo. Ê zî wazenê bi enê dêsî têkilî şarê ma yê Rojava û Başûrî têra bivisnê.
Qezayê Qelqelî û Çildêranî yê Wanî serê sînor de wo. Sînorê Bakur û Rojhilatî. Dewleta Tirkîya etîya zî bi dês sînor virazena. Wezîrê Karanê Zereyî yê Tirkîya eşkera kerd ke heta serra 2023î do eno dêsê sînorî temam bibo. Dêso ke serê sînorî de virazenê 3 metreyî berz o. Ê do dêsê 63 kîlometreyan bivirazê.
Mîyanê bajaranê ma de rewşe bi eno hawa yo. Nêverdenê ma silaman zî bidê jobînî. Seserre verî “xet”î mîyanê bajaranê kurdan de antî, nika zî dêsan virazenê.
Na rey bêrê ma biewnê dinya ra. Mesela Belçîka û Hollanda. Miyanê wirdî welatan de sînor çino. Serê rayîrî de û serê siyanê (keranê) rayîrî de tenî “xêz”î viraştê û a xêze bîya sînor.
Hema çi sînor? Ew sînor ca esto verê dêsê cafeyêkî ro derbaz beno, ca esto mîyanê keyîke ro. Mesela ti keye de nişta ro, odayêka to mîyanê sînorê Hollanda de wo, yew bîn Belçîka de. Ti eşkenê her roj bi hezaran rey game bierzê mîyanê Hollanda û tera vejîyê, game bierzê mîyanê Belçîka.
Mesela ti erebeyê xo park kenê? Beno ke nîmeyê erebeyê to mîyanê sînorê Belçîka, nîme mîyanê sînorê Hollanda de bo. Qet problem çino.
Û bi fikrê ke tûtêk mîyanê sînoranê bajaranê ma de ame dinya… Wexto ew tût biewno ê dêsanê mîyanê “Binxet” û “Serxet”î ra do çi hîs bikero?
Û bi fikrê ke tûtêk Hollanda de yan zî Belçîka de ame dinya û bawno a xêza sînorê mîyanê wirdî welatan ra, do çi hîs bikero?
Dinya bê sînor dest pê kerd, dima ra sînorî ameyî viraştiş, la ana aseno ke ê sînorî tenî qeybî ma û şarê zey ma feqîran, zey ma bê wayîran ameyî viraştiş.
Axir, seserra 21. de rewşe û halê ma eno wo.
