19ê temmuza 2012î de Kobanê rojêka tarîxî rê şahîdî kerd û serkêşîya destronayîşê awanîyanê hukmatê Sûrîye bî.
Verva sîstemê kapîtalîst ke Rojhelatê Mîyanênî de xetimîyabî, kurd û kurdistanijî, Rojavayê Kurdistanî û Vakurê Sûrîye de alternatîf awan kerdî. Şar bi Projeya Netewa Demokratîke ya ke bi serkêşîya azadîya cenîyan werişt û xeta xo ya 3. afirna. Vernî de hêzê rejîmê Sûrîye yê antî-demokratîke mîyanê xo ra vetî. Çarçeveya Konfederalîzma Demokratîke de xo perwerde kerdî. 19ê temmuza 2012î de Yewîneya Pawitişê Şarî bi awayêko fermî ame resnayene û xo seranserê Rojavayî de bica kerdî. Bajaranê ke rayverîya înan bi dest kerdî de xebatanê seba awankerdişê sîstemê ‘Xoserîya Demokratîke’ bi lez ameye rayirberdene. Bajar û dewan de zî meclîsê şarî ameyî awankerdene. Nêy xebatanê rêxistinî di serran dewam kerd. Şarê Rojava 2014î de zî tekoşînê xo bi serkewtişanê pîlî tacîdar kerd. Rayverîya Xosere ya Kantonê Kobanê, Kantonê Cizîr û Kantonê Efrînî ameyî awankerdene. Sere de şarê Rojava û heme şarê Kurdistanî kêfweş bîyî. Rayverîya Xosere bi pratîkê xo nawit ke seba çareserîya rayirê yewin înan ê. Çarçeveya xebatanê Rayverîya Xosere de yewîtîya civak, rêxistin û sîyasî ya mabenê heme pêk ameyîşanê Rojava de ame awankerdene. Nêmî Rayverîya Xosere cenîyan ra pêk yena. Welatanê bînî ê dinya zî seba çareserkerdişê alozîya Sûrîye, Rayverîya Xosere muxatab girewt. Netîceyê xebatanê dîplomasîye de xeylê temsîlkarê Ewropa û welatê bînî verê xo dayî Rojava û sîsteme kantonan nêzdî ra taqîb kerdî.
Heme kesê ke şîyî Rojava û şoriş de ca girewt, mat mendî. Xoverdayîşê Kobanê dîyî.
Hêrîşo tewir pîl û verhîra bi paştîdayîşê dewleta tirke, verva Kantonê Kobanê pêk amebî. Çeteyanê DAIŞî 15ê Êlula 2014î de bi hawayêko verhîra, seba îşgalkerdişî hêrişê Kobanê kerd. Verva naye Kobanê de xoverdayîşêko tarîxî ame ramitiş. Hêzê Yewîya Pawitişê Cinîyan (YPJ) û Yewîya Pawitişê Şarî (YPG) 134 rojan verva hêrîşanê dagirkerîye ê DAIŞî de xover da. Seranserê Kurdistan û dinya de zî şar werişt payan ser. Bi saya xoverdayîşe tarîxî û destane ya di serre hêzê YPG û YPJyî 26ê Çeleyê 2015î de Kobanê çeteyanê DAIŞî ra xelisna. Şervanê azadîye badê xelisnayîşê Kobanê verê xo dayî heremanê bînan ke DAIŞ tede bî. Xeylê bajar û qezayan çeteyanê DAIŞî ra ameyî pakkerdene. Şorişê Rojava her ke şî pîlêr bî û toximê ci resa Başûrê Kurdistan û Şengalî. Çeteyê DAIŞî 3ê tebaxa 2014î de verê xo dabî Şengal û bi hezaran cenî û domanan qetil kerdî, remnayî û sey rotî. Şorişgerê azadîye seba ke şarê Şengalî bixelisnê hemle dabî destpêkerdene. Bi akerdişê korîdorî, bi se hezaran Êzidîyî qirkerdişî ra xelisîyayî. Rojava de badê pakkerdişê heremêko verhîra, xebatanê xorayîrberdişî zî resa astêka berz. Tena Rojava nê, Bakûrê Sûrîye zî tewrê ci bî. Hêzê Sûrîyeya Demokratîke (HSD) ame awankerdene. HSD Şorişê Rojawayî zafêr nizdîyê serkewtişî berd. Kanûna 2015î de Dêrîk de Meclîsê Sûrîyeya Demokratîke (MSD) ame awankerdene. Mîyanê MSDyî de heme pêkameyîşanê Sûrîye estbî.
5ê Sibata 2016î de zî Konseyê Cenîyan yê Sûrîyeya Azade ame awankerdene. Adara 2016î de Meclîsê Federalîzmê Demokratîke ya Vakurê Sûrîye ame resnayene. Heto bîn ra zî hêzê hegemonîkî verva ena sîstemê demokratîk û xoserî, hêrîşê xo zêdîna û waşt kontrol bikerê. Mînak, herema tewir aram Efrîn bibo. Heta ke dewleta tirke bi hêrîşanê xo ewca îşgal kerd. 20ê Çeleyê 2018î de dewleta tirke bi desan teyareyanê şerî verva Efrînî hêrîş da destpêkerdene. Hêrîş 2 aşme, şewe û roje dewam kerd. Bi seyan sîvîlî ameyî qetilkerdene û dirbetinkerdene. Reyna sûcê şerrî û sûcê verva merdimayîye pêk ameyî û xoza ame talankerdene. Verva nêy heme hêrîşan, şarê Efrînî kişta şervananê xo de ca girewt. Ewro zî seba xelisnayîşê Efrînî, xovederdayîş dewam keno.
Şorişê 19ê temmuze bî bingeya awankerdişê sîstemê xoserîya demokratîke yo. Ena sîstem heme pêkameyîşanê hereme gêna xo mîyan. Şorişî reyde omudê awankerdişê cuwîyeyêka newe vejîya werte.
