Prosesê Aştîye û Komelê Demokratîkî de hetêk ra Têgêrayîşê Azadî yê Kurdan mesuldarîya xo ano ca, hetekê bînî ra hukmatê AKP’yî gamanê xo giran erzeno. Çend hewteyan verî Serekkomar Erdoganî ard ziwan ke ê wazenê ke îtîfaqê kurd, tirk û ereban bibo. Na cografya de têna tirk, kurd û erebî nêciwîyenê. Xeylêk şar, bawerî û kulturê cîya-cîyayî ciwîyenê. Vera kêmneteweyîyan îtîfaqê 3 nasnameyan qet baş nêaseno û demokratîk zî nîyo. Coka ganî Erdoganî bivatêne ke “îtîfaqê pêro şar, bawerî û kulturan”. Erdoganî de hema serdestîya nasnameyanê corênan est a. Senî ke heta nika tirkperestîye kerde, heqê kêmneteweyîyanê bînan nêdayî ci û estbîyayîşê înan înkar kerd, nika zî cîyakerîya bîne keno. Merdimo otokrat hertim wina fikrîyeno û cuya demokratîke nêzano. Otokratî de hişmendîya demokrasî çin a, otorîter o û têna seba menfaetê xo têgêreno. Otokrat eslê xo de narsîst û oportunîst o. Key ke game erzeno, îqtîdarê xo paweno û wazeno ke wa her kes verê ey de vileyê xo çewt bikero.
Cumleyê ke Erdogan şuxilneno, verê cû wextê ronayîşê Komara Tirkîya de bi destê Mustafa Kemalî zî ameyî şuxilnayene. Mîsal ey hezîrane 1919 de kurdî sey “wayûbirayo eslî” hesibnayî. Dima ra teşrîna verêne 1919 de Pêvînayîşanê Amasya de welat sey cayo ke kurdî û tirkî pîya ciwîyenê, pênas kerd. Yewna zî Mîsak-i Mîllî de welat sey “sînoro neteweyî yê pêro şaranê wayûbirayîyan” ame namekerdene. Bi kilmî serranê verênan ê komare de kurdî û tirkî sey elementê ronayox ê serekeyî hesibîyayî. Badê cû îdarekarê ke kurdî sey wayûbirayo eslî dîyêne, wadê xo nêtepiştî û prosesê “wayûbirayîye” bixo xeripna. Peymana Lozanî, Qanûnê Bingeyî yê 1924î, Planê Islahatî yê Şerqî, Qetlîyamê Zîlan ê Dêrsimî berhemê hişmendîya ke welat sey welatê tirk û kurdan hesibnayêne, bîyî. Seke zanîyeno Qetlîyamê Zîlanî ra dima Wezîrê Edaletî Mahmut Esat Bozkurtî vat kê “keso ke Tirkîya de tirk nîyo, wayîrê heqê xizmetkar yan kolebîyayîşî yo.”
Alayê Hamîdîye û Bahçelî
Çîyo ke bi destê Bozkurtî vajîya, ewro hetê bozkurtê bînî yanî Dewlet Bahçelî ra yeno vatene. Bahçelî çend rojan verî vatbî ke ganî hetkarê serekkomarî yew kurd û o bîn zî elewî bo. Bahçelî wazeno ke kurdî rolê “hetkarî” bîyarê ca. No reftarê Bahçelî “Alayanê Hamîdîye” ano vîrê merdimî. Seke yeno zanayene kurdan binê nameyê Alayanê Hamîdîye de padîşahê Dewleta Osmanî Abdulhamîdê II. rê xizmetkarîye kerdbî. Ey waştêne ke eşîrê kurdan Kurdîstanî vera rûs, armenî û farisan bipawê. Bahçelî plan keno ke ewro zî na “têkilîya koledare” mîyanê yew merdim û kurdan de bêro awankerdene. La Têgêrayîşê Azadî yê Kurdan pêro nê planan zano û têna yew rayîr nîşan dano: komara demokratîke. Heta ke îqtîdaro yewperest, cîyaker, nîjadperest û otorîter nêrijîya, sere de kurdî çi şarî rê aramîye çin a. Herinda hişmendîya yewpereste de têna hişmendîya demokratîke eşkena şar, bawerî û nasnameyan rareyno.
