Tarîxê kurdan de xeylêk rayberî ciwîyayî. Mîsal Kawayê Asinkarî Îsayî ra ver serra 612yî de hêrişê seraya Dehaqî kerd, adirê Newroze wekerd û şarê xo azad kerd. Mîsal Şêx Ubeydullahî Colemêrg de peynîya seserra XIX. de vera Dewlata Osmanîyan xoverdayîşêko rûmetdar kerd. Yewna Şêx Seîdî embazanê xo reyde serra 1925î de vera Komara Tirkîya xover da û bedelê giranî dayî. Dima ra Dêrsim de serra 1937î de Seyîd Rizayî şarê kurdî rê rayberîye kerde û têkoşînê azadîye ra çi hele fek vera nêda. Rejîmê tirkan vera kurdan her tewr zulm viraşt. Nîjadperestîye, qetlîyamî, asîmîlasyon yanî bi kilmî polîtîkaya îmha ameye caardene. Gama ke serranê 1970an de têgêrayîşê PKK’yî dest pêkerd, her çî bedilîya. PKK hemverê biluskê netewe-dewlete sey “paratoner” peyda bî. Bêguman rêxistine de merdimanê dîyarkeran ra yew Serekê PKK’yî Abdullah Ocalan bî. Ey serranê unîversîte ra pey zerrî daye embazanê xo, semedê têkoşînî însîyatîf girewt xo dest û dest pê xoverdayîşêkê bêhempayî kerd.
Serekê PKK’yî Abdullah Ocalanî xeylêk serran verî roportajêk dabî rojnameger Mehmet Alî Bîrandî. Uca de merdimo kurd sey “merdimo xerîb” pênas keno. Yanî merdimo ke şarê xo ra, xo ra, ziwanê xo ra û kamîya xo ra dûrî yo. Ocalan vano ke bedilnayîşê nê merdimî hende zî asan nîyo. Armancê têkoşînî vurnayîşê hişmendîya nê merdimî yo. 40 serrî yo PKK hetêk ra vera cîyakerîye û asîmîlasyonî têkoşîn keno, hetekê bînî ra Kurdîstan de şorişê hişmendîye ano ca. Nê têkoşînî de fikr û formulasyonê Ocalanî wayîrê cayêkê berzî yê.
Şorişê Rojawanî
Fikro ke Amara de vejîya rîyê asmênî, bi taybetî na seserre çar leteyanê Kurdîstanî de tesîrêkê girdi virazeno. Pêro merdimîye şahidê şorişo ke Rojawan de ramîno bena. No şoriş zafane sey “sosyalîzmo lîberter” hesibîyeno. Kantonî, meclîsê şarî, komunî sey elementê cuya hempare vejînê vernî. Baxusus cinîyî nê şorişî rê serkêşîye kenê. Cinîyî hem xo îdare kenê hem zî hişmendîya camêrdî bedilnenê. Na çarçewa de Ocalanî aşma verêne cinîyan rê peyamêke erşawitbî. Uca de dîyar keno ke “merdim têna bi azadîya cinîyan eşkeno şêro ver bi sosyalîzmî. Bê azadîya cinîyan kesêk nêeşkeno sosyalîst bibo. Camêrdo ke nêzano cinîyan reyde qisey bikero, nêeşkeno sosyalîst bibo. Sosyalîstbîyayîşê yew camêrdî pabesteyê formê têkilîya ey ya cinîyan o.” Coka şorişê Rojawanî girîng û erjaye yo.
Azadîya pêro şaran
Şorişê Rojawanî bêguman kurdanê leteyanê bînan ê Kurdîstanî ser o zî tesîr keno. Demê ameyoxî de Bakûr, Başûr ve Rojhelat de hişmendîya komunale do qetî bêro awankerdene. Bêşik têna kurdî nê, pêro şar û îtîqatê bînî do sayeyê nê fikrî cuya xo awan bikerê. Serekê PKK’yî Abdullah Ocalan her tim vano ke “Çîyo ke muhîm o azadîya mi nîya, azadîya pêro şaran a”.
