Rojê 21 Sibata 1952yî de, Paytextê Bangladeşî, Daka de seba ke ziwanê Bengalkîyî bibo ziwanêko fermî, wendekaranê Bengalan, yew mîtîng organîzê kerdo, nê wendekarî, raştî hêrişê hêzanê hukmatê ameyê û na gale de epey wendekarî ameyî kiştiş. UNESCO’yî 21 Sibate serra 1999î de, 21ê Sibate; se Rojê Ziwanê Dayîke yê Cîhanî qebul kerdo. Amancê nê rojî; pawitişê zaf ziwanîye yo.
Dewleta Tirkîye qanûnanê xo de perwerdeyîya kurdkî qedexe kerda. Madde: 42 de vajîno ke; “Tirkî ra teber, bi yewna ziwanî, perwerdeyî nêdêna” Madde: 66. de vajîno ke; “Kesî ke bi hemwelatîya xo gireydayeyê Dewleta Tirkîye yê, hemeyê înan tirk î.” Vanê ke; “Ziwano fermî; tirkî yo. Bi ziwanê may pewerdeyî, welat bar beno.”
Merdim bi ziwanê hina baş têkîlî virazeno. Wendiş, nuştiş û qalkerdiş de xo rehet îfade keno. Gedeyo ke bi ziwanê may perwedeyî nêveyno, hetê sosyalîte, hetê hîsîyat û ruhîyetî ra probleman ciwîyêno.
Dinya de Perwerdeyî; Almanya de, perwerdeyîya resmî, bi almankî dêna. Bi programê di ziwanan û dibistanan; almankî verde; bi îngilizkî, fransizkî, spanyolkî û tayê ziwananê binan, yanî bi di ziwanî perwerdeyî dêna.
Çîn de, eyaletan de bi ziwanê may perwerdeyî dêna. Wendekarî, bi ziwanê xo perwerdeyî veynenê, la mecbur î ke çînkî zî bonderbê.
Afrîkaya Başûrî de, Qanûnê bingeyênî de, bi ziwanê may perwerdeyî dêna. Îngîlîzkî, Afrîkaanskî tede bi 11 ziwanî, se ziwanê fermî ameyê qebulkerdiş.
Bolîvya de, 37 ziwanê resmî estê û bi nê 37 ziwanan perwedeyî veynêna.
Swêd de, Ziwano resmî Swêdkî yo. 2- Îngilîzkî almankî, fransizkî, spanyolkî, rûskî, çînkî yeno bonderkerdiş. Eke biwazîyo ziwanê may zî yeno bonderkerdiş. Swêd de bi diziwaney perwerdeyî dêna.
Swîs de, 26 kantonî estî û nê kantonî bingeyê sîstemê fedaralî esas gênê. No welat de almankî, franskî, îtalyankî û romanskî se ziwanê resmî qebul bîyê. Kantonî; goreyê homara ziwanan awan bîyê
Yewîya Amerîka de, çar ra yew spanyolkî qali beno. Yewîya Amerîka de; bi îngîlîzkî û bi spanyolkî perwerdeyî dêna. Di hebî mamosteyî, bi di ziwanan perwerdeyî danê.
Spanya de; bi zaf ziwaney perwerdeyî veynêna. Modelo yewin de; bi ziwanê spanyolkî perwedeyî dêna, ziwano dîyin zî yeno bonderkerdiş. Modelo dîyin de; ziwanê yê Heremê Xoserî, ziwanê perwedeyî yo, la spanyolkî zî yeno bonderkerdiş.
Kanada de, îngilîzkî û fransizkî, wirdî zî ziwanê resmî yî. Kam mintiqa de bi kam ziwanê vêşê qalî bibo, bi ay ziwanî perwerdeyî dêna.
Iraq de, erebkî û kurdkî ziwanê fermî yê. Herêmê kurdan de bi ziwanê may perwerdeyî dêna. Başûr de heme sewîye de bi kurdkî perwerdeyî dêna. Tay zî bibo, bi sewbîna ziwanan zî perwerdeyî dêna.
Fînlandîya de, fînkî û swêdkî ziwanê resmî yî. Perwqerdeyî de gede merkez girêno. Dibistanê taybetî çin ê.
Rojawan de; Zaf ziwaney esas gêrêna. Zafê ey perwerdeyî bi kurdkî ya û dibistan ra dest pêkena hetan zanîngeh dewam kena. Zanêngehan de bi zaf ziwaney perwerdeyî dêna. Erebkî, sûryankî, gurcukî û turkmenkî zî perwerdeyî dêna.
Dinya de 6809 ziwanî estî. Goreyê UNESCOyî, Cîhane de 2473 ziwan û lehçeyê verbê vênîbîyayîş de yî. Tirkîye de 3 ziwanî vînî bîyî. Nê ziwanan ra 18 ziwanî, verbê vênîbîyayîş de yî. Nê ziwanan ra yew zî lehçeya kirmanckî ya.
Bi di ziwanê perwerdeyî bibo, wendakarî hem hetê zîhnî ra hem zî hetê akademik û hunerî ra aver şonê. Cuyê xo de asan kar û gure veynenê.
Tirkîye de, bi perwerdeyîya bi yew ziwanî de israr yew gureyê aqilî nîyo. Tirkîye de, eke ziwan û nasnameyê kurdan qebul bibo, kurdkî bibo zîwanêko resmî, meseleya kurdan zî asan çareser bena.
