Seke zanîyeno 15ê sibata 1999î de netîceya komployêkî de Rayberê Şarê Kurdî Abdullah Ocalan tepişîya. Peyê nê komployî de yew armanc est bî: şarê kurdî bê statu verdayîş. Ocalan têna yew merdim nîyo. O temsîlkarê bi mîlyonan kurdan o. Fikro ke Îmrali de tepişîya, fikrê têna yew kesêkî nêbî. Fikrê bi mîlyonan kurdanê ke se serrî yo vera dewleta tirke heqanê xo pawenê yo.
Seba kurdan statuyo huqûqî mefhûmêko asan nîyo. Her çî ra verî ziwanê kurdan qerqele de yo. Netewe-dewleta kanperest û cîyakere se serrî yo ke ziwanê kurdan asteng kena, înkar kena, xeripnena û qedexe kena. Hişmendîya ke netewe-dewlete îdare kena, baş zana ke ziwan esteyê mîyaneyê yew şarî yo. Coka înan waşt ke nê esteyî bişiknê. Seba şiknayîşî zaf çîyî kerdî. Înan kesanê ke ziwanê xo qisey kerd rê cezaya pereyan daye, qanûno cîyaker viraşt, kitabî qedexe kerdî, hunermendî eştî zîndan, nuştoxî qetil kerdî, qayûmî tayîn kerdî, zarokîstanî qefilnayî ûsn. Gelo kurdan se kerd? Game peyser eşte? Teqez ney. Kurdî wayîrê dewaya xo vejîyaye. Seba kurdan ziwanê dayîke meseleya estbîyayîş û çinbîyayîşî ya. Bi no hawa xoverdayîşo ke hetê Ocalanî ra virazîyeno, xoverdayîşêko bêemsal o. Azadîya Ocalanî eynî wext azadîya ziwanê kurdî ya.
Azadîya cinîyan
Wayîrbîyayîşê statuyî seba azadîya cinîyan zî zaf girîng o. Netewe-dewlete eslê xo de “nêrî” ya, yanî menfaetanê camêrdî rê xizmet kena. Her dezgeh seba camêrdî xebitîyeno. Huqûq menfaetanê camêrdî paweno û qetilkerdişê cinîyan han keno. Merdim zano ke Tirkîya de her roje yew cinîye bi destê camêrdî yena qetilkerdene. No îstatîstîk normal nîyo, la netewe-dewlete na rewşe normalîze kena. Camêrd kişeno, huqûq zî ey paweno. No pergal pergalêko xeripîyaye yo. No pergal şîdeto ke hemverê cinîyan yeno şuxilnayene, meşrû keno. Bi taybetî cinîyê kurdan na polîtîkaya nêrî ra zerarê pîlî vînenê. Vera înan hem asîmîlasyon ramîno, hem zî “huqûqê kolonî” yeno caardene. Cinîya kurde vera kolonyalîzmî têkoşînê xo her ke şino pîl kena û dewleta camêrdî rê destûr nêdana. Seke Clara Zetkînî vatêne “Kotî de ke cuye est a, uca de têkoşînê cinîyan est o.” Azadîya Ocalanî, têna azadîya camêrdî nîya. Azadîya ey seba azadîya cinîyanê kurdan wayîrê manayêka pîl a. Xora Ocalan vano ke “ma ke cinîye qezenç kenê, cuye zî qezenç kenê”.
Xozaya Kurdîstanî
Seba kurdan azadîya xozaya Kurdîstanî zî avzel a. Senî ke ziwan û cinîye raştê zext û tedayan yenê, xoza zî çarenûsê înan pare kena. Hetêk ra awbendî virazîyenê, hetêkê bînî ra darî birîyenê, hetêk ra madenkarîye erdê Kurdîstanî xeripnena, hetêkê bînî ra zî çimeyê binerdî bi destê sermayedaran xedarane yenê kedewerdene. Nê konteksî de azadîya Ocalanî seba azadîya xoza zî girîng a. Îmrali de têna Ocalan nê, xozaya Kurdîstanî zî yena tepiştene. Eke kurdî azad bibê, xozaya Kurdîstanî zî do bireso azadîye.
Neteweya demokratîke
Êdî serdestî fam kenê ke estbîyayîşê Rayberê Şarê Kurdî Abdullah Ocalanî Rojhelatê Mîyanênî de seba awankerdişê komelêkê demokratîkî zaf muhîm o. Ê zanê ke formulasyonê Ocalanî yo bi nameyê “neteweya demokratîke” têna eşkeno şaranê Rojhelatê Mîyanenî bixelesno. Coka nika berê Ocalanî cinenê. Komplogerî nika bê ey nêeşkenê game bierzê. Peynî de Ocalan yanî têkoşînê şarê kurdî heqdar vejîya. Çîyo ke têduştê eqlî yo, netîce de bin keweno.
